Сыныбы 7
Саба?ты? та?ырыбы: §33. ?ысым.
Ма?саты
- О?ушылар?а к?шті? ?рекеті тіреу ауданына т?уелді болатыны, ?ысым, ?ысымны? бірліктері туралы т?сінік беру.
- Мысалдар келтіре отырып, о?ушы ойын дамыту, ?ылыми ой ?орытындыларын жасау?а жетелеу, ?ысымны? к?нделікті ?мірдегі ?олданылуын, есеп шы?аруда ?олдана білуге ?йрену.
- Е?бекке баулу, жауапкершілігін арттыру, ?ылыми д?ниетанымын ?алыптастыру.
К?тілетін н?тижелер
А) ?ысымны? физикалы? ма?ынасын біледі ж?не т?сіндіре алады, т?рмыста, техникада ?ысымны? ?рекетін ескеру жайлы ма?л?мат алады.
В) ?ысымны? формуласына есептер шы?арып, ХБ ж?йесінде ?лшем бірліктерді айналдырады, мысалдар келтіреді, т?жірибеде ?олдана алады.
С) ?ысымны? ?мірде кездесетін жа?дайларына мысалдар келтіріп, ?олданылуына ?арай ма?ызын талдап саралайды.
Керекті жабды?тар: 7 сынып физика о?улы?ы, ?дістемелік н?с?аулы?, есептер жина?ы, же?ілдетілген, ке?ейтілген тапсырмалар, кері байланыс пара?ы, видеоролик, презентация, проектор.
?олданылатын ?дістер: «Серпілген сауал», «Ойлан,ж?птас, бірік», Ми?а шабуыл, т?мен ж?не жо?ары д?режелі тапсырмалар, де?гейлік тапсырмалар.
Ж?мыс т?рі: Топты?, жеке ж?мыс
Саба? барысы:
Саба? кезе?дері
М??алім ?рекеті
О?ушы ?рекеті
Кіріспе
- о?ушылармен амандасу;
- сыныпты т?гендеу;
- кезекшілік ?ызметін ?ада?алау;
- о?ушыларды? назарларын саба??а аудару.
- сыныпты топ?а б?лу. (550 жыл, 20 жыл, 70 жыл, 2017 жыл)
?й тапсырмасын тексеру. «Серпілген сауал» ?дісі ар?ылы тексеру
Экраннан суреттерді к?рсетіп, ?р топтан б?л ?йкеліс к?шіні? ?андай т?ріне мысал бола алатынын с?рау ар?ылы, ?й тапсырмасы тексеріледі.
2.
3.
4.
5.
6.
8.
9.
10.
11.
12.
1.-м??аліммен с?лемдеседі;
- кезекшілік ?ызметін ат?арады;
- саба??а зер салады.
О?ушылар экран?а назар аударып, ?ойыл?ан с?ра??а топпен жауап береді.
?р сурет презентациядан к?рсетіледі, о?ушылар жауап береді.
Т?сау кесер: «Ой ?оз?ау». Экраннан суреттер к?рсетіп, та?ырыпты ашу ма?сатында суретті? ??сас ж?не айырмашылы?тары с?ралады.
?ысым бетке перпендикуляр ба?ытта ?рекет ететін к?шті? осы бетті? ауданына ?атынасымен аны?талады:
сым;
?-бетке перпендикуляр ба?ытта ?рекет ететін к?ш немесе ?ысым к?ші;
S-к?ш т?сетін бетті? ауданы.
ХБЖ-да ?ысым паскальмен ?лшенеді.
гПа=100 Па=102 Па
кПа=1000 Па=103 Па
МПа=100000 Па=106 Па
Блез Паскаль (фр. Blaise Pascal, Маусымны? 19, 1623 жыл—Тамызды? 19, 1662 жыл) - XVII-?асырда ?мір с?ргенфранцуз математигі ж?не физигі, п?лсапашы, ?дебиетшісі.
Математикалы? анализ, ы?тималды? теориясыны?, кескіндік геометрияны? негізін салушыларды? бірі,гидростатиканы? негізгі за?ыны? ауторы.
Паскаль 12 жасынан бастап ?ылыммен ш??ылданды. ?кесі Этьен математик ж?не астроном бол?ан. ?кесі баласын ?ылым ?йірмесіне ?атыстыр?ан. Сол кезде зерек бала сол кездегі ?алымдармен бірдей ?ылым туралы пікірлескен. 16 жасында Паскаль «?има туралы» е?бегін жазады. Ол газбен с?йы?тарды? ?асиетін к?п зертттеп, за?дылы?ын та?айында?ан ж?не атмосфералы? ?ысымны? бар екендігін ?з т?жірибесімен д?лелдеп берген.Оны? атымен ?ысым бірлігі ж?не информатикада программалау тілі атал?ан. Ол ба?дарламалау тілін 300 жыл б?рын аш?ан ал?аш?ы адам болып есептеледі.
?орытынды с?з: ?орыта келе, белгілі бір бетке т?сетін к?ш ?рекетіні? н?тижесін сипаттайтын шаманы ?ысым деп атайды, оны р ?ріппен белгілейміз ж?не ХБЖ-де ?ысымды Па ?лшейміз.
О?ушылар ?зара а?ылдаса отырып, ?р топтан бір о?ушы сурет бойынша ?з т?сінгендерін айтады.
Та?ырып бойынша аны?таманы, формуланы, ?лшем бірлігін д?птерге жазып алады.
Негізгі б?лім
- О?ушыларды? та?ырыпты т?сінгендерін толы?тыру ?шін видеоролик к?рсетіліп, ойлары ты?далады.
- Слайдтан сергіту с?ті к?рсетіледі.
- « Ойлан, ж?птас, бірік» ?дісі ар?ылы топтасып есептер шы?арады
- тапсырма.
?лшемдерді ХБЖ келтір:
3 кПа- 3000 Па
60000Па- 60 кПа
5 гПа- 500 Па
0,5 МПа- 500 000 Па
2000 Па- 2 кПа
1 МПа- 1000 000 Па
400 Па- 0,4 кПа
0,2 кПа- 200 Па
0,02 кПа- 20 Па
2- тапсырма.
І топ. Массасы 200 кг, ал ауданы 2,5 м2 денені? т?сіретін ?ысымын аны?та?
ІІ топ. Бетке 30 кН к?ш т?сіріп 2 кПа ?ысым алса?, ауданы ?андай бол?ан?
ІІІ топ. Бетке 3кН к?ш т?сіріп 2 Па ?ысым алса?, ауданы ?андай бол?ан?
І? топ. Массасы 58 кг спортшы ша??ыда т?р. ?р ша??ыны? ?зынды?ы 1,95 м, ені 0.2м. Спортшы ?ар?а ?андай ?ысым т?сіреді?
3-тапсырма. Денгейлік тапсырмалар. ( Жа?сы о?итын о?ушы?а)
- Ауыр салма?ты пілді? табанына ?ара?анда, ?ыздарды? туфлиіні? та?асы не себепті, жерге к?п ?ысым т?сіреді?
Жауап: Туфли та?асыны? жерге тиіп т?ратын бетіні? ауданы кіші бол?анды?тан, к?п ?ысым т?сіреді.
- Тауы? ж?мырт?а басу кезінде не себепті ж?мырт?аны жарып тастамайды? Дегенмен тауы? сындырма?ан ж?мырт?аны ?ара т?нектен шы??ысы келген балапан ?алайша жарып шы?ады?
Жауап: Ж?мырт?аны? сырты д??іс бол?анды?тан, ойыс жа?ына ?ара?анда мы?ты болып келеді. Сонды?тан, балапан ішкі ойыс жа?ынан ж?мырт?аны? барлы? ?абыр?асына к?ш т?сіріп жарып шы?ады.
3. Б?л ?сімдік Виктория круциана деп аталады. Б?л ?сімдікті? жапыра?ыны? диаметрі 40 см ж?не ?зіні? ?мір с?рген уа?ытында т?стерін бірнеше рет ?згертіп т?рады. Та??аларлы?ы б?л ?сімдікті? жапыра?ына массасы 50 кг ??мды шашып сеуіп тастаса к?теріп т?рады. Біра? 50 кг ??мды ?аппен салып ?ойса, ол су?а батып кетеді. Не себепті?
Жауап: Я?ни, ??м тастал?ан аудан?а байланысты, шашыл?ан ??м мен ?апта?ы ??м т?рліше ?ысым т?сіреді.
4.Мына н?рселер бір-бірімен ?алай біріктірілген?
Жауап: Б?л суреттегі ж?ндіктерді? ша?атын тістері ?шты, олар адам денесін ша??ан кезде ?лкен ?ысым т?сіреді де ауыртады.
- М?зды су?а кеткен адам?а ?алай к?мектесуге болады?
Жауап: Адамды ??т?ару ?шін ??т?арушы да м?з ?стіне жату керек, себебі оны? м?з бетіне т?сіретін к?ші ?лкен аудан?а т?седі де, м?з сынбай адамды ??т?ару?а м?мкіндік болады.
4-тапсырма. Тест с?ра?тары. (Т?мен де?гейлі о?ушы?а.)
а) Техникалы? диктант: /Ж?ппен ж?мыс/
1. Бетке перпендикуляр ба?ытта ?рекет ететін к?шті? осы бетті? ауданына ?атынасы. деп аталады.
2. Белгілі бір бетке т?сетін к?ш ?рекетіні?, сол бет ауданына ?атынасымен сипатталатын шама.. ?лшенеді.
3. ?ысым. ж?не. т?уелді.
4. ?ысымны? е? ?лкен ?лшем бірлігі.. ?лшенеді.
5. ?ысым.. формуламен ?рнектеледі.
Жауаптары: 1. ?ысым. 2. Паскаль (Па). 3. К?ш пен аудан. 4. 1МПа= 106 Па. 5. Р=F/S
Видеороликті ?арай отырып, о?ушылар ?з ойларын айтады.
?ысым, к?ш, ауданды есептеу формуласын ?айталап отырады.
?рбір о?ушы ?зіне берілген есепті шешеді, т?сінбегендерін топпен тал?ылайды.
?р топ ?зара бір біріні? ж?мысына ба?а беріп отырады.
Формативті ба?алау ж?ргізіледі.
Топтыа?ы ?р о?ушы есепті шы?арады.
?р топтан жо?ары де?гейлі о?ушы с?ра??а жауап береді, ал т?мен де?гейлі о?ушылар физикалы? диктант жазады.
О?ушы ойланады, д?рыс шешім айтады.
?орытынды
Ба?алау.
VІІ. ?й тапсырмасы
?йге тапсырма: §33. 15 - жатты?у /№1, 2, 3/.
15- тапсырма.
Кері байланыс ?дісімен рефлексия пара?ы
?й тапсырмасын ты??ылы?ты жазып алады.