Газдың қысымы. Ауырлық күшінің әрекетінен сұйықтар мен газдарда болатын қысым

Сабақтың тақырыбы: Газдың қысымы. Ауырлық күші әрекетінен сұйықтар мен газдарда болатын қысым.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға газдық қасиеттерін және молекулаларының соқтығысуынан қысымның пайда болуын , ауылық күші әрекетінен сұйықтың қысымы сұйық бағанының биіктігі мен тығыздығына тәуелді болатыны туралы түсінік беру. .
Дамытушылық: Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру, есептер шығарту арқылы логикалық ойлау қабілетін дамыту.

Тәрбиелік: Оқушыларды ұқыптылыққа, шапшаңдылыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Жаңа білімді қалыптастыру.
Сабақтың әдісі: түсіндірмелі, сұрақ – жауап, тестпен жұмыс, логикалық есептеп,
Сабақтың көрнекілігі: Суреттер, слайдтар, плакат.
Құрал жабдықтар: проектор, компьютер, , документ-камера,Паскаль шары, манометр
Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Үй тапсырмасы сұрау.

1.Қысым деп нені айтады?

2. Қысымды қалай анықтайды?

3. Қысымның қандай бірліктерін білесіңдер?

4.Ол қандай шамаға тәуелді?

5.Қысымды арттырып немесе кемітуге бола ма? Ол үшін не істеу керек?

6. Қатты дене қысымды қалай жеткізеді?

7. Сұйықтар мен газдар неліктен қысымды барлық жаққа бірдей жеткізеді?

8. Паскаль заңы қалай айтылады?

9.Гидравликалық машина дегеніміз не?

10. .Гидравликалық машиналар құрылысында қандай заң пайдаланылады?

Жаңа сабақ.

1. Газдың молекулалары.

2. Газдың ыдыс қабырғасына түсіретін қысымы.

3. Көлемі, температурасы.

4. Сұйық ішіндегі қысымның тереңдікке тәуелділігі.

5. Ауырлық күшінің әрекетінен сұйықтар мен газдардың қысымы.

Газдардың қысымы молекулаларының ыдыс қабырғасына соқтығысуынан пайда

болады. Мысалдар арқылы көз жеткізу. Сұйықтардың өз ішіндеде қысым болады. Сұйықтың төменгі қабаттарына оның жоғарғы қабаттарының салмағы әрекет етеді. Сұйық қабаты неғұрлым төмен орналасқан болса, ондағы ауырлық күші әрекетінен болатын қысым соғұрлым үлкен болады. Сұйық ішіндегі қысымның тереңдікке тәуелді болады. Ауырлық күші сұйық бағанының салмағына тең.F=p яғни p=P/S немесе P=mg болатынын көреміз. m=Vp, ал көлемін-ыдыс табаны ауданының сұйық бағанының биіктігіне көбейтіндісімен өрнектеуге болады. V=Sh . Сұйық бағанының ыдыстың табанына түсіретін қысымын былай есептейді. p=pgSh/S=pgh .

p=pgh

Алынған формула ауырлық күші әрекет еткен сұйықтың қысымының ыдыс табанының ауданына тәуелді болмайтынын, тек қана сұйық бағанының биіктігіне және тығыздығына тәуелді болады.

17-жаттығу.

№1. Бер:h=0,6м Талдау. Шешуі: p_су=1000кг/м³*9,8Н/кг*0,6 м=5880

Па=6кПа.

Т/к P=? P=p*g*h p_кер =800кг/м³*9,8Н/кг*0,6м=

4704 Па=4,8 кПа.

p_сын=13600кг/м³*9,8Н/кг*0,6м=79968Па=80кПа.

№2. Бер: h=10900м Талдау. Шешуі: p=1030кг/м³*9,8 Н/кг*10900м=

110 МПа.

P=1030кг/м³ p=p*g*h

Т/к:P=?

№3.Бер:.h=9м Талдау. Шешуі: P=1030кг/м³*9,8Н/кг*9 м=

90846 Па=90 кПа.

P=1030 кг/м³ p=p*g*h

Т/к p=?

№4.Бер:N=10 Талдау. Шешуі: F=1100Па*24м²*/10=2640 Н=2,6 кН

P=1100 Па. P=N*F/S

S=24 м² F=p*S/N

Т/к: F=?

Логикалық есеп.

1.Берілген ағаш кеспелтек, динамометр және сызғыш. Жалпақ қырынан жатқандағы үстелге түсіретін қысымын есептеу.

2.Үстелдің үстінде төрт бұрышты шыны пластинка, оның үстінде бір кесек қорғасын жатыр, мензурка мен масштабты сызғышты пайдаланып,шыны Қысым дегеніміз непластинканың үстел бетіне түсіретін қысымын анықтаңдар.

3.Динамометрдің көмегімен білеушенің салмағын анықтап алып, оның әртүрлі қырының ауданын анықтаңдарҮш жағдайдағы қысымның мәнін есептеп , нәтижелерін салыстырыңдар.

Физикалық диктант:

Бос орынды толтырыңдар:

1.Газдың ыдыс қабырғасына түсіретін қысымы__________________________________

_________________________________________________________________________ 

2. Газдың көлемін кішірейтсе,. ___________ал көлемін ұлғайтса___________________.

3. Биіктікке байланысты қысымды есептеу формуласы.

4.Жабық ыдыстағы газдың температурасы неғұрлым жоғары болса,_--_______________

5.Сұйық қабаты неғұрлым төмен орналасқан болса, онда________________________

_____________________________________________________________________________

Тест

1. Қысым…

A) бетке перпендикуляр бағытта әрекет ететін күштің осы беттің ауданына көбейтіндісіне тең физикалық шама.

B) бетке перпендикуляр бағытта әрекет ететін күштің осы беттің ауданына қатынасымен анықталатын физикалық шама.

C) бетке перпендикуляр бағытта әрекет ететін күштің осы беттің ауданына түсірілген қысымның қатынасына тең физикалық шама.

D) қысым түсірілген беттің ауданының осы бетке перпендикуляр бағытта әрекет ететін күштің қатынасымен анықталатын физикалық шама.

E) қысым түсірілген беттің ауданы мен осы бетке перпендикуляр бағытта әрекет ететін күш қысымның көбейтіндісіне тең физикалық шама.

2. Массасы 5 кг, табанының ауданы 100 см² куб тіреуімен бірге бірқалыпты төмен қарай қозғалатын болса, оның тіреуге түсіретін қысымы

A) 5 Па. B) 0,02 Па. C) 5 кПа. D) 0,2 кПа. E) 0,5 Па.

3. Қысымның негізгі өлшем бірлігі… A) 1 Н. B) 1 Вб. C) 1 Дж. D) 1 Вт. E) 1 Па.

4. формуласымен анықталады ...

A) тығыздық. B) пайдалы әрекет коэффициенті. C) қысым. D) импульс. E) салмақ.

5 .Салмағы 200 Н, ауданы 4 м², кілемнің еденге түсіретін қысым

A) 50 Па. B) 800 Па. C) 0,02Па. D) 80 Па. E) 5 Па.

1. Бетке перпендикуляр бағытта әрекет ететін күштің осы беттің ауданына қатынасымен анықталатын физикалық шама

A) потенциал. B) жұмыс. C) индукция. D) қысым. E) көлем.

2. Төменде келтірілген өлшем бірліктердің ішінде қысымның өлшем бірлігіне жатпайтыны ... A) мм. сынап бағаны B) Па. C) Н/м² D) Н. E) кПа.

3. Еденге 50 Па қысым түсіретін, ауданы 4 м², кілемнің салмағы ...

A) 200 Н. B) 20 Н. C) 12,5 Н. D) 0,08 Н. E) 0,8 Н.

4. Еденге 50 Па қысым түсіретін, салмағы 200 Н кілемнің ауданы...

A) 0,25 м². B) м². C) 0,025 м². D) 40 м². E) 4 м².

5. Қар үстінде тұрған шаңғышының массасы 45 кг. Оның әр шаңғысының ұзындығы 1,5 м, ал ені 10 см. Шаңғышының қар бетіне түсіретін қысымы ...

A) 1,5 кПа. B) 1,5 Па. C) 13,5 Па. D) 135 Па. E) 15 кПа.

1. Еденнің 4 м² ауданына 50 Па қысым түсіретін кілемнің массасы ...

A) 200 кг. B) 20 кг. C) 12,5 кг. D) 0,08 кг. E) 0,8 кг.

2.. Массасы 50 кг, аяқ киімінің табандарының ауданы 800 м², адамның еденге түсіретін қысымы (g = 10 м/с² )

A) 2 Па. B) 1 Па. C) 0,340 Па. D) 0,823 Па. E) 0,625 Па.

3.. Еденге 10 кПа қысым түсіретін, массасы 50 кг адамның аяқ киімінің табанының ауданы A) 500 м². B) 0,05 м². C) 200 м² . D) 20 м². E) 200 м².

4.. Массасы 5 кг, табанының ауданы 100 м² кубтің еден бетіне түсіретін қысымы

(g = 10 м/с² ) A) 5 Па. B) 0,02 Па. C) 5 кПа. D) 0,2 кПа. E) 0,5 Па.

5. Массасы 5 кг, табанының ауданы 100 см² куб тіреуімен бірге 2 м/с² үдеумен үдемелі жоғары қарай қозғалатын болса, оның тіреуге түсіретін қысымы... (g = 10 м/с² )

A) 4 Па. B) 0,02 Па. C) 6 кПа. D) 5 кПа. E) 0,5 Па.

1. Массасы 5 кг, табанының ауданы 100 см² куб тіреуімен бірге 2 м/с² үдеумен үдемелі төмен қарай қозғалатын болса, оның тіреуге түсіретін қысымы . (g = 10 м/с² )

A) 5 Па. B) 0,02 Па. C) 6 кПа. D) 4 кПа. E) 0,5 Па.

2. Қысымды анықтайтын формула:

A) B) C) D) E) p = m(g + a)

3. Ұшының ауданы 0,0003см² ине күй табақ инесі ойнағанда 0,27 Н күш түсіреді. Иненің түсіретін қысымы.

A) 9 МПа B) 71 мкПа C) 90 кПа D) 990 Па E) 9000 Па

4. Салмағы 45кН асфальт төсеуге қолданылатын каток жерге 300кПа қысым түсіреді. Каток тірегінің ауданы.

A) 0,17м² B) 0,18м² C) 0,16м² D) 0,14м² E) 0,15м²

5. Ауданы 50 см² цилиндр пішінді 2 л су құйылған ыдыстың түбіне түсіретін судың қысымы . ()

A) 5·10² Па. B) 5·10³ Па. C) 4·10² Па. D) 4·10⁴ Па. E) 4·10³ Па.

Бекіту сұрақтары.

1.Газдың қатты денелер мен сұйықтардан өзгеше қандай қасиеттері бар?

2.Газдың ыдыс қабырғларына түсіретін қысымын қандай тәжірибелер арқылы көрсетуге болады?

3. Неліктен газдың қысымы сығылғанда артады, ал ұлғайғанда кемиді?

4.Сығылған газдарды неге арнаулы баллондарда сақтайды?

Бағалау. Қысымның өмірге қажеттілігі мен тиімділігі.

Үйге тапсырма§35,36. Өзін-өзі тексеру сұрақтары.

Практикалық тапсырма.