Дуҫтарыма ярҙамға
Маҡсат:
- Балаларҙа тәбиғәттең төрлөлөге тураһында күҙаллауҙарын системалаштырыу:
- Тәбиғәи рураһында белемдәрен һәм тәбиғәткә ҡарата һаҡсыл ҡараш булдырыуҙы нығытыу;
- Ҡоштар, бөжәктәр, хайуандар һәм ағастар тураһында белемдәрен асыҡлау;
- Тәбиғәттә үҙеңде тотоу ҡағиҙәләрен нығытыу;
- Ярҙам итергә теләктәрен булдырыу;
- Тәбиғәткә һөйөү тәрбиәләү.
Йыһазландырыу: Йыл миҙгелдәре төшрөлгән ҡырҡылған һүрәттәр, сәскә таждары, яҙ миҙгеле тураһында һөйләү өсөн карточкалар, стакандар, һыу, трубочкалар, телевизор.
Дәрес барышы:
Балаларға хат килә.
Тәрбиәсе балаларға хатты уҡый. Кескәй төркөм балалары сәскәне боҙоп бөткәндәр һәм йыя алмайҙар. Беҙҙән ярҙам һорайҙар. Тик был ябай сәскә түгел, уны йыйыр өсөн төрлө һынауҙар үтер кәрәк. Һеҙ ярҙам итергә әҙер ме?
Һеҙҙең алдығыҙҙа ҡырҡылған һүрәттәр ята. Шуларҙы дөрөҫ итеп йыйырға кеәрәк һәм ниндәй йыл миҙгеле килеп сығыуын әйтегеҙ.
(Балалар парлашып һүрәтте йыйыяла)
Һеҙҙә ниндәй йыл миҙгеле килеп сыҡты? Ә ?ин ҡайҙан белдең яҙ, көҙ, ҡыш, йәй икәне?
Был һынауҙы үттегеҙ, беҙҙең беренсе таж ҡуйылды.
Ә инде хәҙер икенсе тажды ҡуйыр өсөн, ошо карточкалар ярҙамында яҙ миҙгеле тураһында һөйләр кәрәк.
(балалар модельдар ярҙамында яҙ миҙгеле тураһында хикәйә төҙөп һөйләйҙәр)
Был һынауҙы ла уңышлы үттегеҙ, беҙҙең икенсе таж ҡуйылды.
Ошо һүрәттәр араһында ҡышлаусы һәм күсер ҡоштар бар. Беҙгә уларҙы айырып һалыр кәрәк. Ҡышлаусы ҡоштарҙы ҡар бөртөгө аҫтына, ә инде күсер ҡоштарҙы ҡояш аҫтына ҡуйрға кәрәк.
(Балалар берәмләп таҡтаҡа сығалар һәм ҡоштарҙың һүрәтен алып, ҡоштоң исемен әйтәләр һәм ниндәй ҡош икәнен билдәләп кәрәкле һүрәт аҫтына ҡуялар)
Был һынауҙы ла уңышлы үттегеҙ, беҙҙең өсөнсө таж ҡуйылды.
Артабан тажды ҡуйыр өсөн беҙ һеҙҙең менән уйнап алайыҡ. Был уйындың исеме “Экологик азбука” тип атала. Мин һеҙгә хәрефтәр әйтәм, ә һеҙ шул өнгә башлаған һәм экология ҡағылған һүҙҙәр уйлап әйтегеҙ.
Мәҫәлән: А – аквариум, В - воздух, Ҡ – ҡыҙыл китап һ.б.
Был һынауҙы ла уңышлы үттегеҙ, беҙҙең дүртенсе таж ҡуйылды.
Физминутка:
Артабанғы тажды ҡуйыр өсөн беҙ һеҙҙең менән тағы ла уйнап алайыҡ.
Был уйындың исеме “Мөғжизәле дуҫтар” тип атала.
(Өҫтәлдә арты менән һүрәттәр төшөрөлгән карточкалар ята, һәр бала үҙенә бер карточка ала һәм үҙенең парын таба, көйгә күңелле итеп бейей.)
Ни өсөн һеҙ парлаштығыҙ?
Сөнки беҙҙең икебеҙҙә лә бөжәктәр һүрәте. (ағастар, сәскәләр, ҡоштар.һ.б.)
Был һынауҙы ла уңышлы үттегеҙ, беҙҙең бишенсе таж ҡуйылды.
Балалар, беҙ һеҙҙең менән нимә менән тын алабыҙ? Ә һауа ниндәй була? (таҙа, бысыраҡ)
Ә һауа гел таҙа була мы? Таҙа һауаны ҡайҙа осратырға була? (урманда, диңгеҙҙә, тауҙарҙа)
Бысыраҡ һауа күберәк ҡайа була? (Ҙур ҡалаларҙа, машиналар күп булған ерҙә, заводтарҙа)
Һауа таҙа булһын өсөн нимә эшләргә кәрәк? (Ағастар ултыртырға, заводтағы торбаларға фильтрҙар ҡуйырға)
Беҙ һауаны ишетә алабыҙ мы?
Ел иҫкәндә беҙ уны ишетә алабыҙ
Ә беҙ һауаны күрәбеҙ ме? Мин һеҙгә бер тәжрибә эшләргә тәҡдим итәм. Унда беҙ һауаны күрәбеҙҙ ҙә һәм ишәтәбеҙ ҙә.
Тәжрибә үткәреү: Трубочкаларҙы һыу ҡойолған стаканға тығып өрәбеҙ. Унда булған пузыректар – ул һауа була. Беҙ уны күрәбеҙ. Нығыраҡ өрһәк - беҙ һауаны ишетәбеҙ.
Тимәк, тәжрибә ярҙамында һауаны ишетеп һәм күреп тә була.
Был һынауҙы ла уңышлы үттегеҙ, беҙҙең алтынсы таж да үҙ урынын алды.
Аҙаҡҡы тажыбыҙҙы ҡуйр өсөн һеҙ иғтибар менән генә мине тыңлағыҙ, мин һеҙгә төрлө ситуациялар әйтәм, ә һеҙ был турала нимә уйлайһығы.
Бер көндө Ильдар уйнап йөрөгәндә үлән араһынан ҡоштоң йомортҡаларын тапҡан. Ул йомортҡалар Ильдарға бик ныҡ оҡшап ҡалған һәм ул йомортҡаларҙы өйөнә алып ҡайтырға теләгән. Ә әсә ҡош уның эргәһендә ҡысҡырып осоп йөрөгән. Ильдар был ваҡытта нимә эшләргә тейеш?
Бер көндө балалар тәрбиәсе менә урманға килгәндәр. Унда төрлө - төрлө матур сәскәләр бик күп булған. Балалар тәрбиәсегә “Әйҙәгеҙ сәскәләрҙе күп итеп өҙөп ҙур -ҙур гөлләмәләр йыяйыҡ” - тигәндәр. Ә тәрбиәсе уларға нимә тигән?
Хәҙер иғтибар менән экранға ҡарағыҙ. Был һүрәттә нимә күрәгеҙ, ни өсөн уны эшләргә ярамай? (Экранда тәбиғәттә үҙеңде нисек тотоу ҡағиҙәләре һүрәттәре сығып тора, балалар нимә эшләргә ярамай һәм ниөсөн икәнлеген әйтәләр.)
Афарин балалар, беҙҙең һуңғы тажыбыҙ ҙа ҡуйлды.Сәскә йыйылып бөттө. Ә был сәскәне йыйыр өсөн беҙ нимәләр эшләнек? Һары тажда нимә эшләнек? Ҡыҙыл тажда нимә эшләне? һ.б.
Ә хәҙер эш урынын йыйыштырайыҡ та, тышҡа уйнарға сығып барғанда йыйған сәскәне кескәйҙәр төркөменә индереп бирербеҙ.