Просмотр содержимого документа
«Ашық сабақ «Сезім мүшелері»»
Ашық сабақ
Естиярлар тобында
«Сезім мүшелері»
Тәрбиеші:Шегебаева А.Е
«Бөбек» балабақшасы
Тақырыбы: «Денсаулық сақтау институты»
Мақсаты: Көру, есту, дәм, иіс сезу арқылы адамдардың сезім мүшелері туралы балалардың білімдерін кенейту.
Балалардың эмоциялық саласын дамыту және үйлестіру, балалардың танымдық қызығушылығын артырып деңсаулықтарын сақтауға тәрбиелеу.
Керекті жабдықтар: түрлі иіс (лимон, сарымсақ, парфюмерия, шоколад) және дәмдік (шоколад, маринадталған қияр, лимон) бар бұйымдар мен заттар жабықтайтын контейнерлер; әр түрлі аудио дыбыстар (жаңбыр, құстардың даусы, иттер үрген дыбысы, ән, және басқа дыбыстар.); дидактикалық ойын «Сезімдер»; адамның сезім мүшелері бар суреттер.
Әдістері мен тәсілдері: балалармен әңгіме, сезім мүшелері туралы әңгіме; эксперименттер, ойындар, көрнекіліктер және тыныс алу жаттығулары.
Сабақтын барысы:
Тәрбиеші: Балалар, бүгін бізге көп қонақтар келіпті,кәне барлығымыз амандасайық. ( балалармен әңгіме, сезім мүшелері туралы, иллюстрациялық суреттер көріп; тәжірибелер, ойындар және тыныс алу жаттығуы.), ал енді бәрін маған қарап, мені мұқият тыңдап, сөйлемді және сұрақтарға толық жауап береміз.
Қандай сезім мүшелерін сендер білесіңдер? (балалардың жауаптар: көз, құлақ, аузы, мұрны)
Өте жақсы.Сезім мүшелері бізге айналамен таныстырады,сондықтан оларды біз «біздің көмекшілер» деп айтамыз және біз бүгін «Денсаулық сақтау институтына»атанамыз.Біз баратын инстетутта әртүрлі тәжірбиелер жасайды адамның сезім мүшелерімен.Онда біз өзіміз тәжірбие жасаушы боламыз.Онда бізге жету үшін ұшақпен ұшуымыз керек ,қазыр бәріміз қолымыздан ұстап,көзімізді жұмып ұшайық. (ұшатын ұшақтың дыбысы)
Тәрбиеші: Енді көзімізді ашып, Денсаулық сақтау институтының келдік, мен халат киіп алайын, сендерге ғылыми жетекшісі болам,сендер зертеушінің белгісі бар значокты тағындар орындықтарға отырайық , бұл біздің алғашқы зертханамыз болып табылады.
Қазыр мен сендерге жұмбақ жасырам қандай сезім мүшесі екенің айтындаршы:
Мұнда тау, және тауларында -
Екі терең тесіктер.
Осы тесік ауаның жүр:
Ол жүріп, келеді.
(Мұрын) (жетекші-тәрбиеші суретті көрсетеді)
- Дұрыс айтасыз, балалар, бұл мұрын, және неге бізге мұрнын қажет? (Балалардың жауабы: иістерді ажырату үшін, дем алу үшін).
Тәрбиеші: Өте жақсы, сендермен тыныс алу жаттығуын жасайық (тыныс алу жаттығулары) мұрын арқылы терең дем және (3-4 рет қайталау) баяу шығарамыз . Тыныс алайық.
Ал енді бір ойын ойнайық «Сыйқырлы- Мұрын» Кейбір өнімдер осы ыдыстарда бар. Көздеріңізді жұмып отырып сендер олардың иісін табындар ( сарымсақ, лимон, иіс су, шоколад ,дұрыс жауап беру, тексеру. Балалар иісі бар контейнерді искейді )
Тәрбиеші: Олай болса, неге адамға мұрнын керек еді және ол қалай өмірде бізге көмектеседі?
Балалар: иістерді, демалу үшін пайдаланыңыз.
Тәрбиеші: Ал біз аурып қалсақ мұрынымыз иістерді сеземе?
(Балалардың жауабы: жоқ), сондықтан мұрын үшін не істеу керек?
Тәрбиеші: Ал енді маған жақындандар (балалар шеңберге тұрады) мұнда біздің екінші зертхана болып табылады. Мұнда қандай сезімі мүшесін зертейді екенің түсіну үшін, жұмбақ жасырамын:
Екі ағайынды бір баста өмір сүріпті,бірақ бір-бірін көрмейді ол не? (жетекші-тәрбиеші суретті көрсетеді)
Тәрбиеші: Дұрыс айтасыз, балалар, бұл құлақ ғой. Ал бізге құлағымыз не үшін қажет етеді? (Балалардың жауабы: дыбыстарды есту, тыңдау үшін). Енді біраз ойын ойнайық.
Ойын «Дауысты ажырат.» Барлығымыз щеңберге тұрайық,ортада бір бала.Балалар қолдарынан ұстап айналады:
Аружан (Арман, Наргиз)
Сен шеңбердің ортасында тұрсын,
Біз сені «Ай!» деп шақырамыз
Сен көзінді жұм ,
Кім шақырды тауып айтшы.
Көзін қолымен жауып, ойыншылардың бірі оның есімін шақырады. (ойын 3 рет жүргізіледі) атаған дауыс анықтау керек.
Тәрбиеші: Ал, сендер тыңдауді, қаншалықты жақсы білесіндер, ал қазір мен, сендерге дыбыстарды ажырата біледі екендерінді тексеремін көз жабу, мұқият болындар. (Тәрбиеші түрлі дыбыстар бар аудио жазбаны жібереді.) Сіендер қандай дыбыстарды естідіндер? (Балалардың жауабы).
Тәрбиеші: дұрыс жауаптары үшін балаларға алғысын білдірді.
Тәрбиеші: Олай болса, неге адамдарға құлақ қажет және олар біздің өмірімізде бізге қалай көмектеседі?
Балалар: Құлақ дыбыстарды естуге көмектеседі.
Тәрбиеші: Ал сендер қалай құлаққа қамқорлық жасайсындар? Не істеуіміз керек құлақ ауырмау үшін? (Балалардың жауабы: құлаққа кез келген бөтен заттарды тұқпау қажет, қатты музыка тыңдауға болмайды,суға түскенде басымызға- суға арналған бас киім киу қажет )
- Өте жақсы ! Ал енді, клемнің үстіне отырайық (дыбыс сүйемелдеуімен) , енді біз үшінші зертханаға келдік. Мұнда немен айналысады екенін білу үшін мен жұмбақ жасырамын:
Екі ағайынды
Алыс қашықтық көзқарас (көз) (тәрбиеші суретін көрсетеді)
Тәрбиеші: Дұрыс айтасыз, балалар, бұл көз, және олбізге не үшін қажет ? (Балалардың жауабы: көруге және теледидар көруге, кітап оқға). Дұрыс айтасыз, мен енді бұл солай ма екенің тектерейік. Барлығымыз көзімізді жабамыз (мұғалімі түрлі қозғалыс жасайды) сендерге көрсетіп болғанша ашпаңыз.. Көзіңізді енді ашыңыз. Яғни (тәрбиеші телнұсқаларын қозғалысын көрсеті) істедім ғой. Неге сендер көре алмадындар ? (Балалардың жауабы, оқытушының қорытындылау).
Көз жақсы көру үшін арнайы жаттығулар істеу, бүгінде біз оны жасайық.
Көзге арналған жаттығулар:
1. Тез 10-15 секунд жыпылықтату. 3р қайталаңыз.
2. Қолымызды алақанымызбен сипап ақырын жабық көзімізге қою. 30-40сек Ал енді көзімізді ашу.
Тәрбиеші: Ал орындықтарға отырайық, енді біз соңғы зертханада кедік, Бұл зертханада немен айналысады екенін білу үшін тағы жұмбақ жасырамын :
Оған болған жоқ болса,
Мен ештеңе айта алмаймын. (Тіл) (тәрбиеші суретті көрсетеді
Тәрбиеші: : Дұрыс айтасыз, балалар, бұл тіл болып табылады, және ол не үшін бізге қажет? (Балалардың жауабы: сөйлеу үшін , түрлі талғамды анықтау).
Тәрбиеші: : Ойнайық. Біз дәм татуға, дәмді анықтау?
Балалар көз жұмып, тәрбиеші әр түрлі дәмі бар өнімдерді береді. Балалар,кімде тәтті дәмі бар еді, қолыңызды көтеріп жауап береміз? (Сондай-ақ тұзды және қышқыл дәмі бар)
Тәрбиеші: Тағы да, сендер дұрыс айтындар ! Енді тексереик не істеукерек, неістемеу керек екенін біздің « көмекшілер» ауырмау,сау болу үшін. (дидактикалық «Сезімдерді» ойын) көрейік.
Тәрбиеші: Енді көрейік сендер тапсырманы дұрыс орындадындарма?құлағымыз ауырмау үшін (Балалардың жауабы, картамен тексеріп), жәнекөзіміз ауырмау үшін ? (Балалардың жауабы). Өте жақсы балалар!
- Сендер Денсаулық сақтау институтында барлық міндеттерді орындады, бірақ бізге (балалар орындарынан тұрады ) балабақшаға қайтуымыз қажет . Көзіңізді жабамызда, қайтадан ұшақпен ұшып топқа келеміз (музыка) .
Тәрбиеші: Сонымен, біз оралдық. Денсаулық сақтау институттары сендерге ұнады ма балалар? Яғни, біз бүгін зерханада не зерттедік? (Балалардың жауабы: сезім мүшелері, құлақ, көз, мұрын, тіл). Неге бізге олар қажет? (Балалардың жауабы) Дұрыс айтасындар Сезімдер айналамыздағы әлемді білу үшін бізге көмектеседі, біз, «біздің көмекшілерге» қамқорлық жасауымыз, шынығу,дене тәрбиесімен айналасуымыз керек. Зертханалық белгішелері өзіңізге Денсаулық сақтау институтының жақсы жұмыс істегендерін үшін өздерінде сақтандар.
Балалар келген қонақтармен қоштасу .
Сабақтың тақырыбы: Сезім мүшелері. Құлақ, мұрын, көз, тері, тіл. Оларды күту ережесі. Сабақтың мақсаты: 1. Сезім мүшелерінің адам ағзасында атқаратын қызметі туралы түсінік беру. 2.«Сезім мүшелері» арқылы заттарды таныта отырып, ой-өрістерін, сөздік қорларын, тіл байлықтарын дамыту. 2. Сезім мүшелерін күтуге, жеке бас гигиенасын сақтауға тәрбиелеу. Сабақтың түрі: Көрнекілік құралдар: 1. Сезім мүшелерінің суреттері. 2. Үнтаспаға жазылған әуендер, суреттер. 3. Жұмбақтар. I. Ұйымдастыру кезеңі: сынып оқушыларын 3-қатарға бөліп отырғызу. Сәттілік тілеу: – Сәлеметсіңдер ме, балалар? Мен сендермен жүздескеніме қуаныштымын. Бүгінгі сабағымыз ерекше. Өйткені біз сендермен өзіміздің сезім мүшелеріміз туралы қызықты мәліметтер аламыз. II.Психологиялық дайындық: Балалар – гүлім менің, Балалар – күнім менің. Балалар нұр сыйлайтын, Бүгінгі күнім менің, – дей отырып балалар, сендерді өзіме қуат алар шуақты күнге теңеймін. Оқушылар: Кеудемізде күн күлсін, Бізге шуақ нұр құйсын. Мейірімді жан өзіңмен, Көңілім жайнап құлпырсын! Олай болса жақсы көңіл-күймен сабағымызды бастайық.
III.Өткенді қайталау: Қайсысы қалай дыбыcтайды? Бүркіт, қарға, арыстан, әтеш, кірпі, жылан, құрбақа, балықтың суреттерін жеке-жеке шығарып, көрсету. Тақпақты хормен айтқызу. Балалар, мына суреттерді не арқылы танып білдік? Әрине, көз арқылы. Табиғатқа қарап не үйрендік? Жаңбырдың жауғанына қарап – егістікті қолдан жауында- тып суаратынын; Ұшқан құсқа қарап – ұшақты; Балыққа қарап – сүңгуір қайықты, кемені. Қоңызға қарап – жүк көліктерін т.б. IV.Жаңа сабақ:
Мұғалім: Біз көреміз, естиміз, әр түрлі иістерді, дәмді, ыстық пен суықты сезе аламыз. Осы бір ғажайып қабілеттер бізге 5сезім мүшесі арқылы беріледі. — Олай болса, сезім мүшелерінің қызметімен танысайық. V.Тақтамен жұмыс. (Тақтада сезім мүшелерінің суреттерін жеке-жеке шығара отырып, түсіндіру). Мұғалім: Балалар, әр сезім мүшесіне байланысты жұмбақ жасырамын. Сол жұмбақтың жауабы бойынша жеке-жеке мағлұмат аламыз.
1. Көреді бәрін өзгенің, көре алмайды өздерін? (Көз). (Суреті көрсетіледі). — Көз не үшін керек? Көз адамның негізгі мүшесі. « Көз – адамның айнасы». Көзді шаршаудан және зақымданудан сақтау керек. Қазір теледидар, компьютер және басқада электронды құрылғылар көп қолданылу үстінде. Олармен жұмыс істеу үшін гигиена ережелерін сақтау қажет. Ең алдымен дұрыс отыра білу керек. Қол мен білек үстелде еркін жатуы тиіс. Дене шамалы алға еңкейеді. Компьютердің экраны көзден 50-55 см. қашықтықта болғаны дұрыс. Теледидарды көп көруге болмайды. Есіңе сақта!-Жатып оқыма; көлікте және қараңғы жерде кітап оқуға болмайды. (Суреттерін көрсету) VI.Сергіту сәті: ‘Сауықтыру минуты”.
Келесі жұмбақ: 2. Күмбір-күмбір қарағым, Қартайғанша жарадың. (Құлақ). -Бұл қандай мүше? Есту мүшесі. (Музыка қою). Көрмей-ақ, жануарларды бір-бірінен қалай ажыратып, анықтауға болады? Дауыстаған дыбыстарын есту арқылы. Есіңе сақта: а) Құлақты аса қатты дыбыстан, шудан қорғау; ә) Желден қорғау; б) Су кіргізіп алмау. Дұрыс тазалау. (Суреттерін ) көрсету.
VII.Сергіту сәті: Музыкалық әуен тыңдалады. Келесі жұмбақ: 3. Екі шырақтың ортасында бір өзім. (Мұрын). (Суретін шығару). Сарамандық жұмыс: (иіс су) шашырату, иісін сездіру. (Суретін шығару). Мұрын – иіс сезу мүшесі. Адам әр түрлі иісті мұрынымен сезіп, ажыратады. Сонымен қатар мұрын «тыныс алу» қызметін атқарады. Мұрындарын қолмен басып, демалдыру, бірнеше минуттан соң дем тарылатынын байқату.
Келесі жұмбақ: 4. Дәм сезетін жүйрік, Денесі жұмсақ сүйрік. (Тіл). (Суретін шығару). -Тіл туралы не білеміз? Нені сеземіз? Тіл – сөйлеу мүшесі. Ғалымдардың айтуы бойынша тіл ұшы – тәттіге жауап береді екен. Ал тіл шеттері қышқыл мен ащыны жақсы ажырататын көрнеді. Тіл арқылы адамдар бір-бірімен сөйлеседі.
Сарамандық жұмыс: Лимон дәмін сездірту. Дәмді тілмен сезеді. Тіл – дәм сезу мүшесі. Балалар, сезім мүшелері күтімді қажет етеді. (Шеге, қалам, қайшы, пышақ, ине) суреттер көрсетіледі. Құлақты үшкір заттармен тазалауға болмайды. Тісті, тілді, құлақты таза ұстау керек.
VIII.Дәптермен жұмыс: Суреттерді сәйкестендіру. Мұғалім: Балалар, мен сендерге суреттер беремін. Сол суреттерге қарап әр сезім мүшелерінің сәйкестігін табасыңдар. Әр бала жеке-жеке жауап береді. Өткен сабақтарда үй- жануарларының төлдерін сәйкестендірген болатынбыз. IX. Қорыту: Не жалғыз? Көз екеу, қол екеу, екі аяқ, екі құлақ, не жалғыз? (Мұрын, тіл).
Сұрақ-жауап. (Суреттері шығып тұрады). Мұғалім: -Екі қолың не үшін қажет? Елге көмек беру үшін. -Екі көзің не үшін қажет? Жақсыларды көру үшін. -Екі құлағың не үшін қажет? Ақыл кеңес тыңдау үшін. -Екі аяғың не үшін қажет? Сабаққа кешікпей, уақытында келу үшін. -Ендеше балалар әр нәрсені сезу үшін нелер көмектеседі екен? (Сезім мүшелері).
