Мектепке дейінгі тәрбие және білім мәселелері

Бүгінгі мектепке дейінгі тәрбие және білім мәселелері

Халық педагогикасын балабақшада бала бойына сіңіре отырып, жүрегінде иманы бар жас ұрпақты тәрбиелеу басты назарда. Өз тәжірибемізде мақсат балаларға лайықты халық ауыз әдебиетінің ішінен жиі қолданыстағы өлеңдер, мақал-мәтелдер, жаңылтпаштар, ертегілер, санамақтарды пайдалана отырып, болашақта ата-дәстүрін сақтайтын инабатты да, ибалы үлкен-кіші сыйлай білуге үйрететін тәрбие орталығының бүлдіршіндерин шыңдау. «Жастай берген тәрбие-жас қайыңды игендей» деген қазақтың нақыл сөзі бар. Негізі бала тәрбиесі үш топқа бөлінеді. Мамандар пікірінше, сәбиге деген ата-ана махабаты ол жарық дүниеге келместен бұрын, ана құрсағында жатқан күннен басталуы керек. Оны- жүрек тәрбиесі деп атайды. Туылғаннан 5 жасқа дейінгі берілген тәрбие-дүниетану тәрбиесі және адамгершілік әліппесін үйретуге ықпалын тигізетін алғашқы қимыл әрекеті-ойын. Ойын мектеп жасына дейінгі баланың жеке басының дамуына ықпал ететін тәрбие құралы.

Жаңа технологияны меңгеру тәрбиешінің интеллектуалдық, кәсіптік, адамгершілік рухани азаматтық келбетінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді. Өзін-өзі дамытып, оку-тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыра білу қажет. Қазіргі заман талабына сай әр тәрбиеші өзіне мынадай әдістемелік талаптар қоя білуі шарт.

• педагогикалық және психологиялық деңгейін көрсету;

• окыту мен тәрбиелеудің ең соңғы жаңа педагогикалық технологияларын зерттеп меңгеру және оны өзінің кәсіптік жұмысында қолдана білу;

• өз білімін көтеру;

• балалар табыстары мониторингісін жасау және диагностика қоюдың қазіргі тәсілдерін меңгеру;

Ойындар жас ерекшелігіне сай жүргізіледі. Ойын оларға сабақта да, серуенде де қажет. Қимылды ойындар баланың барлық жас кезеңінде өтеді.

Балалардың таным қабілетін, логикалық ой- өрісін кеңейтіп, сабаққа деген ынтасын арттыруда дидактикалық ойындарды ұтымды пайдаланудың маңызы зор.

Дидактикалық ойындар үш топқа бөлінеді:

1. Заттық дидактикалық ойындар - ойыншықтармен және түрлі ойын материалдарымен ұйымдастырылады.

2. Үстел үстінде ойналатын дидактикалық ойындар:

3. Сөздік дидактикалық ойындар.

Дидактикалық ойын балалардың қоршаған орта туралы түсінігін кеңейтеді, баланы ойнай білуге баулып, ақыл-ой қызметін қалыптастырады, әрі адамгершілікке тәрбиелеу құралы болып табылады. Дидактикалық ойынның ережелері балалардан ұстамдылықты, тәртіптілікті қажет етеді. Сонымен қатар, дидактикалық ойлау қабілеттерін, ізденімпаздығын арттырады, сөздік қорларын молайтуға көмектеседі.

Оку міндеті қандай да болмасын бір жаңалыққа үйрену пайда болғанда ғана қалыптасады. оқу міндетінің бөлінуі 6-7жаста қалыптасады, осыған байланысты балалар үлкендер нұсқауынзейін қоя тыңдайды, орындайды, өзін-өзі бақылауы пайда болады. Оку әрекеті бала психикасына, оның қабылдау, зейін, ес, ойлау үрдістерінің басқарылуына талаптар ойып, тиісті психологиялық қасеттердің қалыптасуына алып келеді.

Қазақстан Республикасының 2015жылға дейінгі білімді дамыту тұжырымдамасында «Мектепке дейінгі тәрбие –үздіксіз тәрбие берудің алғашқы сатысы. Ол баланың жеке бас ерекшелігін ескере отырып дамытатын орталық»,- деп атап көрсететіндей, тәрбие қызметін көрсетуге жаңа технологияларды ендіру. Ендеше, жаңа технологиялар мен тәсілдерді қолдану негізінде жас ұрпақты тәрбиелеу-басты мұратымыз.

Тәрбие жұмыстарының төмендегідей түрлері мен әдістері бар ұсынылады:

• ауызша (ауызекі тілде)- әңгіме, ертегі, сұхпат сабақтар;

• практикалық жаттығулар орындау, көрнекілік заттармен, көркемдеу, құрастыру;

• репродуктивті- өз ойын жеткізуге үйрету, қарым-қатынас орнатуға тәрбиелеу;

• шығармашылық- ойын арқылы тәрбиелеу.

Отбасындағы бала тәрбиесі туған, өскен ортаға, ата-анаға, үлкендерге, олардың үлгісіне байланысты. Мысалы: « Жібекті түте алмаған жүн етеді, баланы күте алмаған құл етеді », «Бала айналасына қарап өседі»-дейді халқымыз. Асырау мен тәрбие беру екеуі екі түрлі мәселе.

«Жігіттің теңдес болмағы-биінен, баланыңтентек болмағы- үйінен», «Өнеге күші өлшеусіз», деп бала тәрбиесінің өскен ортаға байланысты екенін көрсетеді. Адамға көбінесен үш алуан мінез адамнан жұғады. «Бірінші-ата-анадан, екінші- ұстазынан, үшінші-құрбысынан » деп ойшыл Абай да өте дұрыс айтқан.

Баланың алғашқы адами ғылыми құндылықтары әрине отбасында қалыптасады. Алайда ешбір ата-ана өз баласының жаман болғандығын қаламайтындығы даусыз. Бала тәрбиелеуде отбасылық жақсы дәстүрлер қалыптастыру- ата-ананың бала тәрбиесіндегі қажетті құралы. Отбасы мүшелерінің туған күндерін жақсы істермен атап өту, бірлесіп еңбек ету, жақсы азамат болып өсуіне, салауатты өмір сүруге жетелейді. Барлық ата-ананың мақсаты-балаларын үлкен азамат етіп тәрбиелеу.

Кез келген отбасы үшін баланың қуанышынан артық ешнәрсе жоқ екені анық. Балалар жайы- еліміз үшін де басты мәселенің бірі. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың халыққа арналған Жолдауында «Балапан» бағдарламасының басты бағыты мектепке дейінгі тәрбие мен білім беру ісін жан-жақты жетілдіре түсу қажеттілігі айтылған.

Балабақшадағы әрбір тәрбиеші-педагог оку-тәрбие жоспарын тиімді әрі нәтижелі етіп ұйымдастыру үшін өздерінің бағдарлық біліктіліктерімен, қабілеттіліктерімен қатар,педагогикалық жаңа технологиялар негіздерін жетік меңгеруі тиіс. Яғни бүгінгі тәрбиешінің басты міндеті әлемдік өркениеттілікке ұмтылып, әлемге танылып отырған Тәуелсіз Қазақстанның болашағын құрайтын жас бүлдіршіндерді саналы азамат етіп тәрбиелеу.

Тәрбиенің негізгі бірінші кезекте әрбір отбасында қаланатынын ескере отырып, «Ұяда не көрсе, ұшқанда соны іледі» деген қазақ халқының даналық қағидасын ұстанып, көптеген ұйымдастырылған іс-шаралар ата-аналардың қатысуымен өткізіледі.

Қорыта айтқанда, балабақшада өткізілетін іс- әрекеттердің барлығы дерлік еліміздің ертеңгі болашағы-жас ұрпақтың тәрбиесіне, өсіп-жетілуіне, Отанын сүйе білетіндей азамат болып қалыптасуына айтарлықтай негіз қалап, үлес қосып келеді.