Дамытушылы?: Жалпа? ??рттарды? таралу жолдары, са?ты? шаралары, пайда – зияны туралы ал?ан білімін одан ?рі ?олданып, ?осымша а?парат к?здері ар?ылы ізденіс да?дысын ?алыптастыру;
Т?рбиелік: К?пжасушалы жануарлар туралы ал?ан білімдерін ?олдану ар?ылы жалпа? ??рттарды? ?кілдерін ажырата білуге ?йрету;
І. ?йымдастыру б?лімі. Амандасу, сынып тазалы?ын тексеру, о?ушыларды т?гендеу, жа?а саба??а назар аударту.
ІІ. Жа?а саба?:
Таспа ??рттар класы
Жалпа? ??рттарды? к?пшілігіні? пішіні жапыра??а немесе таспа?а ??сас. Таспа т?різді жалпа? ??рттарды? денесі буна?ты. Бас б?лігінде буна? болмайды. Жалпа? ??рттарды? ішек?уыстылардан айырмашылы?ы – денесі екі ?абаттан емес, ?ш ?абаттан т?рады. ?ры?ты? дамуы кезінде эктодерма мен энтодерма аралы?ынан аралы? жасушалы ?абат – мезодерма пайда болады. Мезодермадан ?р т?рлі м?шелер мен м?шелер ж?йесі т?зіледі. Дене жабынын цилиндр т?різді жасушалардан т?ратын жабын ?лпасы – эпителий ?аптайды. Эпителий жасушаларында кірпікшелер бар. Еркін ж?зетін жалпа? ??рттарды? (мысалы, а? с?лама) жабын жасушаларында да кірпікшелі жасушалар бар. Жалпа? ??рттарды? паразиттік жолмен тіршілік ететін т?рлері де бар. Оларды? дене жабыныны? ??рылысы ерекше, эпителий ?лпасында жасуша болмайды, оны ты?ыз т?зіліс ?аптайды. Ол т?зіліс сір?абы? деп аталады. Сір?абы? ?ор?аныш ж?не тірек ?ызметін ат?арады.
Жармас?а?
Б?лар – ?сіресе жануарларды? ж?не адамны? ішкі м?шелерінде паразиттік ететін эндопаразит ж?ндіктер. Оларды? денесі жалпа?, таспа т?різді бол?анды?тан, класс таспа ??рттар деп атал?ан. Паразиттік тіршілікке ерекше бейімделген ??ртты? бірі – сиыр цепені. Ересек цепень (жармас?а?а)– адамны? ішегінде, ал дерн?сілдері м?йізді ірі ?араны?, я?ни сиырды? денесінде дамиды. Б?л ж?ндік ішекке ?арма?шасымен ж?не сор?ыштарымен жармасып алады, сонды?тан жармас?а? деп атал?ан. Денені? алды??ы б?лігінде ?ыс?а мойынды басы болады. Басында 4 д??гелек сор?ыштары бар. Денені? сыртын сір?абы? ?аптайды. Ж?йке ж?йесі басында ж?йке жасушаларыны? жиынты?ын т?зіп, екі желілі ж?йке ??ртты? денесін ??йры?ына дейін бойлай созылады. Оны? к?зі, ас?орыту ж?не тынысалу м?шелері, ?анайналым ж?йесі болмайды. З?ршы?ару ж?йесі денені? е? со??ы буна?ында екі ?зектен ?осылып, сырт?а ашылатын з?ршы?ару т?тіктерінен ??ралады. Сиыр цепені – гермафродит ж?ндік. Сиыр цепеніні? тіршілік ?рекеті ?те к?рделі. Ол денесінде ж?мырт?адан дерн?сілді? екі т?ріне ауысады: біріншісі – ?арма?шалы дерн?сіл; екіншісі – таспа??ртты? к?зге бай?алмайтын, мойын?а жал?ас?ан басы бар кішкене к?піршігі – финна.
ІІІ. Бекіту (кестелер)
А? с?лама мен сиыр цепеніні? ??састы?ы мен айырмашылы?ы
А? с?лама
Сиыр цепені
??састы?ы
Айырмашылы?ы
І?. ?орытындылау
Терминдер ?лемі
• Финна
• ?арма?шалы дене
• Ж?мырт?а
• Эндопаразит
?. ?йге тапсырма: § 42, 108 сурет салу
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Сиыр цепені жалпа? таспа ??рттарды? ?кілі»
Биология пәні мұғалімі Макажанова Айман Хамитовна
Сынып:7 Күні:
Сабақтың тақырыбы: Сиыр цепені жалпақ таспа құрттардың өкілі
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Көпжасушалылардың өкілі жалпақ құрттардың құрылым ерекшеліктерін, маңызын таныту;
Дамытушылық: Жалпақ құрттардың таралу жолдары, сақтық шаралары, пайда – зияны туралы алған білімін одан әрі қолданып, қосымша ақпарат көздері арқылы ізденіс дағдысын қалыптастыру;
Тәрбиелік: Көпжасушалы жануарлар туралы алған білімдерін қолдану арқылы жалпақ құрттардың өкілдерін ажырата білуге үйрету;
І. Ұйымдастыру бөлімі. Амандасу, сынып тазалығын тексеру, оқушыларды түгендеу, жаңа сабаққа назар аударту.
ІІ. Жаңа сабақ:
Таспа құрттар класы
Жалпақ құрттардың көпшілігінің пішіні жапыраққа немесе таспаға ұқсас. Таспа тәрізді жалпақ құрттардың денесі бунақты. Бас бөлігінде бунақ болмайды. Жалпақ құрттардың ішекқуыстылардан айырмашылығы – денесі екі қабаттан емес, үш қабаттан тұрады. Ұрықтың дамуы кезінде эктодерма мен энтодерма аралығынан аралық жасушалы қабат – мезодерма пайда болады. Мезодермадан әр түрлі мүшелер мен мүшелер жүйесі түзіледі. Дене жабынын цилиндр тәрізді жасушалардан тұратын жабын ұлпасы – эпителий қаптайды. Эпителий жасушаларында кірпікшелер бар. Еркін жүзетін жалпақ құрттардың (мысалы, ақ сұлама) жабын жасушаларында да кірпікшелі жасушалар бар. Жалпақ құрттардың паразиттік жолмен тіршілік ететін түрлері де бар. Олардың дене жабынының құрылысы ерекше, эпителий ұлпасында жасуша болмайды, оны тығыз түзіліс қаптайды. Ол түзіліс сірқабық деп аталады. Сірқабық қорғаныш және тірек қызметін атқарады.
Жармасқақ
Бұлар – әсіресе жануарлардың және адамның ішкі мүшелерінде паразиттік ететін эндопаразит жәндіктер. Олардың денесі жалпақ, таспа тәрізді болғандықтан, класс таспа құрттар деп аталған. Паразиттік тіршілікке ерекше бейімделген құрттың бірі – сиыр цепені. Ересек цепень (жармасқақа)– адамның ішегінде, ал дернәсілдері мүйізді ірі қараның, яғни сиырдың денесінде дамиды. Бұл жәндік ішекке қармақшасымен және сорғыштарымен жармасып алады, сондықтан жармасқақ деп аталған. Дененің алдыңғы бөлігінде қысқа мойынды басы болады. Басында 4 дөңгелек сорғыштары бар. Дененің сыртын сірқабық қаптайды. Жүйке жүйесі басында жүйке жасушаларының жиынтығын түзіп, екі желілі жүйке құрттың денесін құйрығына дейін бойлай созылады. Оның көзі, асқорыту және тынысалу мүшелері, қанайналым жүйесі болмайды. Зәршығару жүйесі дененің ең соңғы бунағында екі өзектен қосылып, сыртқа ашылатын зәршығару түтіктерінен қүралады. Сиыр цепені – гермафродит жәндік. Сиыр цепенінің тіршілік әрекеті өте күрделі. Ол денесінде жұмыртқадан дернәсілдің екі түріне ауысады: біріншісі – қармақшалы дернәсіл; екіншісі – таспақұрттың көзге байқалмайтын, мойынға жалғасқан басы бар кішкене көпіршігі – финна.
ІІІ. Бекіту (кестелер)
Ақ сұлама мен сиыр цепенінің ұқсастығы мен айырмашылығы
