"Мутациялы? ?згергіштік"

Мутация дегеніміз – ?андай да бір белгіге ?сер ететін генетикалы? материалды? кенеттен секірмелі ?згеруі.Организм генотипіні?, я?ни хромосомалар мен оларды? ??рамды б?ліктері гендерді? ?згеруіне байланысты кездейсо? пайда болатын, т??ым ?уалайтын ?згергіштік. Б?л ??ымды е? ал?аш голландиялы? ботаник Х. Де Фриз ?алыптастырды. Ол есекш?п ( Энотера ) ?сімдігіні? кейбір белгілеріні? ?алыпты жа?дайдан ауыт?итынын ж?не оларды? т??ым ?уалайтынды?ын бай?ады. Осы зерттеулерді? негізінде 1901 жылы ?зіні? «Мутациялы? теориясы» деп аталатын е?бегін жариялады. Мутация сырт?ы орта факторларыны? ?серінен пайда болады, оларды мутагендер деп атайды.
Мутациялар организмні? ?андай жасушаларында пайда болатынды?ына байланысты генеративтік (жыныс жасушаларында?ы ) ж?не сомалы? (дене жасушаларында?ы) болып екіге б?лінеді. Жыныс жасушаларында болатын мутация келесі ?рпа??а тікелей беріледі.
Генотипті? ?згеру сипатына ?арай мутациялар мынадай б?лінеді: 1.Анеуплодия, 2. Гаплоидия, 3. Полиплоидия. Геномды? мутация хромосома саныны? гаплоидті жиынты??а еселеніп немесе еселенбей ?згеруіне байланысты. Егер еселеніп к?бейсе, оны полиплоидия, ал еселенбей к?бейсе не азайса, анеуплоидия немесе гетероплоидия деп атайды.Ал ?алыпты хромасома жиынты?ыны? екі рет кемуі гаплойдия деп аталады. Полиплоидия жануарларда ?те сирек кездесетін ??былыс. Б?л к?бінесе жынысты? к?беюі партеногенез жолымен ж?ретін ж?ндіктерде кездеседі.Мутацияны? себептері ?те к?п,кейбірі толы? зерттелген жо?. Оны? сырт?ы ?орша?ан орта к?йі,сондай-а? ішкі а?зада?ы к?йді? ?згеруі де сипатта болуы м?мкін.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«"Мутациялы? ?згергіштік" »

Сабақтың тақырыбы: Мутациялық өзгергіштік
Сабақтың мақсаты
Білімділік: Оқушыларға мутациялық өзгергіштік білімдерін ұғындыру туралы түсінік беру, олардың маңызына қызметі тоқталып өту.
Дамытушылық: Оқушыларға мутациялық өзгергіштік және олардың маңыздылығын ашу, білімдерін жетілдіру, шығармашылық қабілеттерін дамыту, білімдерін шыңдау.
Тәрбиелік: Оқушыларға түрлі ойын элементін пайдаланып ойын еркін жеткізуге, ашық айтуға, адамгершілік, эстетикалық тәрбие беру.

Сабақтың типі: Дәстүрлі
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақтың өту әдісі: СТО элементтері, ауызша, баяндау, сұрақ-жауап,
Сабақтың көрнекілігі: Кесте, электронды оқулық, интерактивті тақта, тірек – сызба.
Сабақтың пән аралық байланысы: генетика, химия.

Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
1.Сәлемдесу, 2.Түгелдеу оқушы назарын сабаққа аудару, 3.Сыныпты қалыпқа келтіру.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.
1. Білім баспалдағы
І топ «Генотип»
1. Өзгергіштік дегеніміз не?
2. Модификациялық өзгергіштікті зерттеудің статистикалық әдістері қандай?
3. Модификациялық өзгергіштік дегеніміз не?
4. Модификациялық өзгергіштікке тәжірибе жасаған ғалым?

ІІ топ «Фенотип»
1. Өзгергіштік нешеге бөлінеді?
2. Модификациялық өзгергіштіктің ерекшеліктері қандай?
3. Ұзақ модификациялау дегеніміз не?
4. Модификацияның жіктелуі қандай?
2. Сандар сөйлейді.
І топ «Генотип»
ІІ топ «Фенотип»
ІІІ. Өткен сабақты пысықтау.
ІҮ. Жаңа сабақты баяндау.
Мутация дегеніміз – қандай да бір белгіге әсер ететін генетикалық материалдың кенеттен секірмелі өзгеруі.Организм генотипінің, яғни хромосомалар мен олардың құрамды бөліктері гендердің өзгеруіне байланысты кездейсоқ пайда болатын, тұқым қуалайтын өзгергіштік. Бұл ұғымды ең алғаш голландиялық ботаник Х. Де Фриз қалыптастырды. Ол есекшөп ( Энотера ) өсімдігінің кейбір белгілерінің қалыпты жағдайдан ауытқитынын және олардың тұқым қуалайтындығын байқады. Осы зерттеулердің негізінде 1901 жылы өзінің «Мутациялық теориясы» деп аталатын еңбегін жариялады. Мутация сыртқы орта факторларының әсерінен пайда болады, оларды мутагендер деп атайды.
Мутациялар организмнің қандай жасушаларында пайда болатындығына байланысты генеративтік (жыныс жасушаларындағы ) және сомалық (дене жасушаларындағы) болып екіге бөлінеді. Жыныс жасушаларында болатын мутация келесі ұрпаққа тікелей беріледі.
Генотиптің өзгеру сипатына қарай мутациялар мынадай бөлінеді: 1.Анеуплодия, 2. Гаплоидия, 3. Полиплоидия. Геномдық мутация хромосома санының гаплоидті жиынтыққа еселеніп немесе еселенбей өзгеруіне байланысты. Егер еселеніп көбейсе, оны полиплоидия, ал еселенбей көбейсе не азайса, анеуплоидия немесе гетероплоидия деп атайды.Ал қалыпты хромасома жиынтығының екі рет кемуі гаплойдия деп аталады. Полиплоидия жануарларда өте сирек кездесетін құбылыс. Бұл көбінесе жыныстық көбеюі партеногенез жолымен жүретін жәндіктерде кездеседі.Мутацияның себептері өте көп,кейбірі толық зерттелген жоқ. Оның сыртқы қоршаған орта күйі,сондай-ақ ішкі ағзадағы күйдің өзгеруі де сипатта болуы мүмкін.

Ү. Сабақты бекіту.

1. Кесте толтыру.

1. Өзгергіштік

2. Мутацияның типтері

3. Мутацияның пайда болу себептері

4. Мутация

2. Саңырауқұлақ жинау.
І топ «Генотип»

1. Мутагендер дегеніміз не?
2. Биологиялық мутагендерді ата?
3. Генеративтік дегеніміз не?
4. Гендік мутация дегеніміз не?
5. Транслокация дегеніміз не?
6. Инверсия дегеніміз не?

ІІ топ «Фенотип»
1. Мутация дегеніміз не?
2. Дупликация дегеніміз не?
3. Физикалық мутагендерді ата?
4. Сомалық дегеніміз не?
5. Хромосомалық мутация дегеніміз не?
6. Геномдық мутация түрлерін ата?
ҮІ. Жаңа сабақты қорытындылау.
ҮІІ. Бағалау.
ҮІІІ. Үйге тапсырма. Өтілген тақырыпты оқып,астындағы сұрақтарға жауап беру.

Предмет: Биология

Категория: Уроки

Целевая аудитория: 9 класс

Скачать
"Мутациялы? ?згергіштік"

Автор: Жумагулова Каламкас Абдикеримовна

Дата: 12.01.2015

Номер свидетельства: 153635

Похожие файлы

Мутациялы? ?згергіштік

object(ArrayObject)#862 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(42) "Мутациялы? ?згергіштік "
    ["seo_title"] => string(30) "mutatsiialyk-ozghierghishtik-1"
    ["file_id"] => string(6) "183934"
    ["category_seo"] => string(9) "biologiya"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1425977895"
  }
}

?згергіштік т?рлері

object(ArrayObject)#884 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(35) "?згергіштік т?рлері"
    ["seo_title"] => string(23) "ozghierghishtikturlieri"
    ["file_id"] => string(6) "266615"
    ["category_seo"] => string(9) "biologiya"
    ["subcategory_seo"] => string(11) "presentacii"
    ["date"] => string(10) "1450194723"
  }
}

?згергіштікті? негізгі формалары. Генотиптік ?згергіштік. Мутациялар. Мутацияларды? себептері мен жиілігі.

object(ArrayObject)#862 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(196) "?згергіштікті? негізгі формалары. Генотиптік ?згергіштік. Мутациялар. Мутацияларды? себептері мен жиілігі. "
    ["seo_title"] => string(124) "ozghierghishtiktin-nieghizghi-formalary-gienotiptik-ozghierghishtik-mutatsiialar-mutatsiialardyn-siebieptieri-mien-zhiilighi"
    ["file_id"] => string(6) "219976"
    ["category_seo"] => string(9) "biologiya"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1434455308"
  }
}

?йлесімдік ?згергіштік, оны? генетикалы? алуант?рлілікті? ?алыптасуында?ы р?лі, эволюциялы? ма?ызы. Т??ым ?уалайтын ?згергіштіктегі гомологтік ?атарлар за?ы.

object(ArrayObject)#884 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(280) "?йлесімдік ?згергіштік, оны? генетикалы? алуант?рлілікті? ?алыптасуында?ы р?лі, эволюциялы? ма?ызы. Т??ым ?уалайтын ?згергіштіктегі гомологтік ?атарлар за?ы. "
    ["seo_title"] => string(180) "uiliesimdik-ozghierghishtik-onyn-ghienietikalyk-aluanturliliktin-k-alyptasuyndag-y-roli-evoliutsiialyk-man-yzy-tu-k-ym-k-ualaityn-ozghierghishtiktieghi-ghomologhtik-k-atarlar-zan-y"
    ["file_id"] => string(6) "219975"
    ["category_seo"] => string(9) "biologiya"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1434455067"
  }
}

Адамны? т??ым ?уалайтын ?згергіштігі

object(ArrayObject)#862 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(65) "Адамны? т??ым ?уалайтын ?згергіштігі "
    ["seo_title"] => string(44) "adamnyn-tu-k-ym-k-ualaityn-ozghierghishtighi"
    ["file_id"] => string(6) "160588"
    ["category_seo"] => string(9) "biologiya"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1422091500"
  }
}

"Мутациялы? ?згергіштік"

Просмотр содержимого документа «"Мутациялы? ?згергіштік" »

Похожие файлы

Полезное для учителя

Просмотр содержимого документа
«"Мутациялы? ?згергіштік" »