«Ш.То?жігітов атында?ы орта мектебі» КММ.
Физика п?ні. Сыныбы: 10 «Б».
П?н м??алімі: Байжигитова Айг?л Н?рланбек?ызы.
Саба?ты? та?ырыбы: Молекула кинетикалы? теория негіздері
К?рнекіліктері: Т?жірибе жасау, слайд, электронды тесті.
Саба?ты? барысы: 1/ ?йымдастыру.
2/ ?й тапсырмасын с?рау.
а/ Ма?саттар ?ою кезе?і.
б/ МКТ ?асиеттері, ?олданылуы, белгілері
в/ Ма?ызды т?йін. Есептер шы?ару
г/ Білдік. Логикалы? тапсырмалар.
д/ Білгені?ді тексер. /компьютермен ж?мыс/
3/ Саба?ты ?орытындылау.
4/ ?йге тапсырма беру.
5/ Ба?алау, саба?ты ая?тау
1/ Молекулалы? ??былыстарды? ерекшеліктерін физика, химия п?ндеріні? байланысы ар?ылы зерттеулерге к??іл б?лу.
- 18 ?асырды? басында заттарды? таби?аты туралы бірнеше к?з?арас пайда болды. ?лы а?артушы, Ресей ?А негізін салушы М.В.Ломоносовты? е?бектері де бар. ?азір де м?нін эой?ан жо?. Молекулла – заттарды? негізгі химиялы? ?асиеттерін иеленуші е? кіші электрлік бейтарап б?лшек. Атомдардан т?рады. Атом – молекулаларды т?зетін химиялы? б?лінбейтін б?лшек.Бір затты? молекулалары бір-бірінен айнымайды, ?рт?рлі заттарды? молекулалары ?зіні? ??рамымен, ??рлысымен, я?ни атомдарыны? санымен ж?не т?рімен ерекшеленеді. Мысалы: N2 азот молекуласы оттекпен бес ?осылыс т?зеді: а.?ыш?ылы, а.тоты?ы, а.ангидрит, а.?ос тоты?ы, а.ангидриді. Осы ?осылыстарда азотты? 28 салыстырмалы молекулалы? салма? б?лігіне келетін оттекті? салма?ты? саны 1: 2:3:4:5 ?атынасындай болатынын білеміз. Б?л ?атынастар еселік за?ы бойынша азотты? екі атомына, оттекті? 1,2,3,4,5 атомы с?йкес келеді дегенді білдіреді. Белгіленуі: N2O, N2O2, N2O3, N2O4, N2O5.
Н2О суды? салыстырмалы молекулалы? массасы жуы?тап ал?анда 18-ге те?. ?йткені су молекуласы сутекті? екі атомынан ж?не оттекті? бір атомынан т?рады.
( 1*2+16= 18).
N2 азот молекуласы екі атомнан т?рады. (14+14 = 28. немесе 14*2 = 28.
СО2 к?мір?ыш?ыл газыны? салыстырмалы молекулалы? массасы 44-ке те?, ?йткені
Оны? молекуласы к?міртекті? бір атомынан ж?не оттекті? екі атомынан т?рады.
( 12+16*2 = 44).
Физикалы?, химиялы? заттарды? арасында тартылыс к?штеріні? бар екендігіне к?з жеткізу ?шін мынадай т?жірибе жасау?а болады. Динамометрге жіп ар?ылы ілінген шыны пластинканы су бетімен жанас?анша т?сіремін. Содан кейін шыны пластинканы су бетінен ажырату?а ?рекет жасасам, динамометр серіппесіні? ?зар?анын бай?аймын. Б?л ??былыс су молекулалары мен шыны б?лшектеріні? арасында тартылыс к?ші бар екенін ай?а?тайды.
2/ МКТ негізгі ?а?идаларын 7 сыныпта берілген білім мен 10 сыныпта?ы берілген білімні? ара жігін ажырату.
- ?азіргі уа?ытта атомды?-молекулалы? ілімні? шынайылы?ы к?птеген т?жірибені? н?тижесінде д?лелденді. ?ылым МКТ толы?ымен мойындады. Енді 7 сыныпта?ы м?лімет бойынша МКТ негізгі ?а?идалары мыналар:
1/ зат ?те ?са? б?лшектерден я?ни молекулалар мен атомдардан т?рады.
2/ молекулалар, атомдар ?р?ашан бей-берекет, ретсіз ?оз?алыста болады.
3/ молекулалар/атомдар/ арасында тартылыс ж?не тебіліс к?штері ?рекет етеді.
Молекулалар арасында ?з ара ?рекеттесу к?штері бар, б?лар ?ыс?а ?рекет етуші к?штер. ?.к.тегі электрлік. Мысалы: шашті тара?анда, киімді шешкендет.б
10 сыныпта – молекулаларды? радиусы r0 деп алып, молекулалар бір-бірімен жа?ындас?анда тартылыс к?ші содан кейін тебілу к?ші артады. ?рекет к?штері с?йкес келгенде тарт, тебл. те?еледі. ( ?тар = ?теб.), r > rо болса, онда ?тар.басым, r < ro болса, ? теб. арты?.
1/ Барлы? заттар арасында бос аралы?тар бар.
2/ Кіші б?лшектерді?, молекулаларды? ?аламат мол санынан т?рады.
3/ молекулалар ретсіз, жылулы? ?оз?алыста болады.
4.
5.
