Идеал газ к?йіні? те?деуі

Идеал газ күйінің теңдеуі

Сабақтың мақсаты: Термодинамикалық параметрлерді байланыстыратын

теңдеу газ күйінің теңдеуін қорытып шығару. Теориялық білімдерін практикалық тұрғыда тексеру.

Дамытушылық мақсаты: Шапшаңдыққа, ойын жинақтай білуге, нақты жеткізуге дағдыландыру. Өз бетімен жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру.

Тәрбиелік мақсаты: Газдардың ерекше қасиеттерін күнделікті өмірде,

техникада қолданылуы маңызын көрсету. Алған білімдеріне

жауапкершілікпен қарауға, үлкен жетістікке ұмтылуға үйрету.

Сабақтың көрнекілігі: Плакат, карточкалар, «Менделеев» кестесі. видеопроектор.

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі.

2.Үй тапсырмасын тексеру.

Үйге: Идеал газ. Молекула-кинетикалық теориясының негізгі теңдеуі.

1- бөлім. «Интертест» сұрақтары

2- бөлім. «Сәйкестендіру тесті»

3. Жаңа тақырып

3- бөлім. «Менделеев-Клапейрон теңдеуі»

4-бөлім. Жаңа сабақты бекіту

5- бөлім. Қорытынды.

Саламатсыздар ма, балалар!

Әдеттегідей үй тапсырмасымен сабақты бастайық.

1-бөлім. Үй тапсырмасы бойынша тест сұрақтары. Әр оқушы әр түрлі нұсқаны таңдайды. 10 сұрақ, әр сұраққа 1 ұпай. Уақыт 3 минут.

Сұрақтар:

1 . Идеал газ моделін сипаттаңдар.

2. Молекула-кинетикалық теориясының негізгі теңдеуін қорытып шығарыңдар.

3. Қандай температура энергетикалық деп аталады.

4. Неліктен молекула-кинетикалық теорияның теңдеуі негізгі теңдеу деп аталады.

5. Авагадро заңын тұжырымдаңдар.

6. Заттың мольдік массасы дегеніміз не?

7. Бір моль дегеніміз не?

8. Макраскопиялық денелер дегеніміз не?

9. Авагадро санын ата.

10. Зат мөлшері дегеніміз не?

2-бөлім. «Сәйкестендіру тесті»

Бұл тесті формулаларды есте сақтау қабылетін арттыру мақсатында алдым.

Бірінші бағанға формула жаздым, екінші бағанға аттарын шатыстырып жаздым. Формулалардың аттарын табу керек. Мысалы:

Р ═ n kT Молекулалар концентрациясы

n ═ N/V Қысымның температураға байланыс теңдеуі

3 бөлім. Жаңа тақырып: Идеал газ күйінің теңдеуі.

Біздер өткен сабақта идеал газдың негізгі теңдеуімен танысып едік, бүгін күй теңдеуімен таныс боламыз. Газдың қандай күйде тұрғанын білу үшін оның термодинамикалық параметрлерін, яғни қысымды, температураны, көлемді білу қажет. Термопараметрлердің біреуінің өзгерісі, оның басқа параметрлерінің өзгеруіне әкеліп соғады. Термодинамикалық параметрлерді байланыстыратын теңдеу газ күйінің теңдеуі деп аталады. Осы теңдеуді молекула-кинетикалық теорияның негізгі теңдеуін пайдалана отырып, шығарып көрейік. Бізге р=пкт екені белгілі, газ молекулаларының концентрациясын п=N/V ескеріп , р=N/V kT аламыз. Осыдан PV=NkT шығады.

PV= т/М RT

Бұл идеал газ күйінің теңдеуі деп аталады.

Клапейрон идеал газ күйінің теңдеуін мына түрде алған.

рV/T=coпst

Изотермиялық процесс. рV=coпst р₁V₁=р₂V₂ Бойль-Мариотт заңы

Изобаралық процесс. Р=сопst V₁/V₂=T₁/T₂ – Гей-Люссак заңы

Изохоралық процесс. V=cопst Р₁/Р₂=Т₁/T₂ Шарль заңы

Газдың берілген тұрақты массадағы күйін сипаттайтын барлық р,v және Т үш параметрін байланыстыратын теңдеуді идеал газ күйінің теңдеуі деп атайды. Күй теңдеуінің мұндай жазылуын алғаш рет 1874 жылы орыс ғалымы Д. И. Менделеев берді, сондықтан теңдеуді Менделеев-Клапейрон теңдеуі деп атайды. Ол Бойль-Мариотт, Гей-Люссак және Шарль заңдарын біріктірді. Бұл теңдеудің көмегімен әр түрлі заттардың қасиеттерін белгілі бір негізгі шамалар арқылы өрнектейді.

Сығылған немесе сиретілген газдарды пайдалану өндірісте де, тұрмыста да кең орын алған. Әсіресе сығылған ауа кең қолданыс тауып отыр. Сығылдған ауа машина жасау өнеркәсібінде, тау-кен өндірісінде, ауа жастығын қолданатын көлік салаларында: мотоциклдер мен автомобильдерде, катерлер мен пойыздарда қолданыс тауып отыр.

Сиретілген ауа (немесе вакуум күйіне келтірілген газ) тамақ, кондитер өндірістерінде, медицина саласында, ауыл шаруашылығы мен металлургияда кеңінен қолданылады.

4. Бекіту мақсатында «Жедел тест» Интерактивтік тақтаны пайдаландым.

Тест сұрақтары

1.Күй теңдеуі қалай жазылады?

А.P=1/3m₀nv² В.РV=m/М RT C. РV/Т=соnst Д. Р ═ n kT

2. Изохоралық процесс деп қандай процесті айтамыз?

А. V=соnst В. Р=соnst С. Т=соnst Д. m = соnst

3. Изобаралық процесс деп қандай процесті айтамыз.

А. V=соnst В. Р=соnst С. Т=соnst Д. m = соnst

4. Изотермиялық процесс деп қандай процесті айтамыз.

А. V=соnst В. Р=соnst С. Т=соnst Д. m = соnst

5. Егер жылудан изоляцияланған ыдыстағы газ сығылатын болса, онда газ

температурасы қалай өзгереді?

А.Артады В. Өзгермейді С. Азаяды Д. Еркінше өзгереді

6. Суреттегі диаграмада қандай процесс көрсетілген?

р

А. Изохора В. Изобара С. Изотермиялық

Д. Адиабаталық

Т

7. Суреттегі диаграмада қандай процесс көрсетілген?

р

А. Изохора В. Изобара С. Изотермиялық

Д. Адиабаталық

Т

8. Суреттегі диаграмада қандай процесс көрсетілген?

Р

А. Изохора В. Изобара С. Изотермиялық

Д. Адиабаталық

Т

9. Идеал газ болу үшін газдың қандай эффектін ескермеуге болады?

А. Арақашықтыққа байланысты молекулалар әсерлесуін

В. Молекулалардың соқтығысуы кезіндегі әсерлесуі

С. Молекулалардың соқтығысуын

Д. Молекулалар массасын

10.Газды тығыз жабылған ыдыста қыздырады. Көрсетілген процестердің

қайсысы жүріп жатыр?

А. Изобаралық В.Изотермиялық С.Изохоралық Д.Адиабаттық

11.Газ поршень астында қыздыру кезінде атмосфералық қысымда ұлғаяды.

Көрсетілген процестердің қайсысы жүріп жатыр?

А. Изобаралық В.Изотермиялық С.Изохоралық Д.Адиабаттық

12.Клапейрон жазған идеал газдың күй теңдеуі қалай жазылады?

А. В.РV=m/М RT C. РV/Т=соnst Д. Р ═ n kT

Келесі кезекте деңгейлік тапсырмалар беру арқылы білімдерін тексеремін.

1-деңгей

Мына температураларды Кельвин шкаласы арқылы өрнектеңдер: 270С, 1000С

Мына температураларды Цельсий шкаласы арқылы өрнектеңдер: 4 К, 180 К

2-деңгей

1-карточка: Неліктен бірдей қысым кезінде ыстық ауа салқын ауадан жеңіл болады?

2-карточка: Су қоймасының түбінен көпіршік көтеріліп келеді. Оны судан итеріп шығаратын күш тереңдік бойынша қалай өзгереді?

3-деңгей Есептер шығару

Т,кг	М, кг/моль	р, Па	V, м3	Т, К
?	3,2*10-2	1,5*106	0,83	300
2,4	4*10-2	?	0,4	200
0,3	2,8*10-2	8,3*105	?	280
0,16	4*10-3	6*104	0,93	?

Қорытынды:

Үйге: & 13 № 515 (Р)

Сақтағанова Күләш

Бейнеу кәсіптік лицейі

Физика пәнінің мұғалімі