?ан жасушалары

Саба?тын та?ырыбы: ?ан жасушалары

Саба?ты? ма?саты

Білімділік: Организмні? ішкі ортасы,я?ни ?ан жасушасыны? ??рамы мен ?ызметті жайлы білімдерін ?алыптастыру.

Дамытушылы?: О?ушыларды топпен ж?не жеке-дара ж?мыс істеулерін ?ада?алау ар?ылы білім-біліктігін ж?не о?у?а деген ??штарлы?тарын дамыту.

Т?рбиелік: О?ушыны с?йіспеншілікке , бір-біріне деген сыйласты??а баулу ж?не гигиеналы? тазалы??а т?рбиелеу.

Саба?ты? т?рі: Жа?а саба?

Саба?ты? ?дісі: СТО элем-н пайдалану.

Саба?ты? п?н аралы? байланысы: Экология, химия.

Саба?ты? к?рнекілігі: сызба-н?с?а,тірек-сызба

Саба?ты? барысы: І. ?йымдастыру б?лімі.

ІІ. ?й тапсырмасын тексеру.

ІІІ. Жа?а саба?ты т?сіндіру.

ІV. Бекіту.

V. ?йге тапсырма беру.

VІ. Ба?алау.

І. ?йымдастыру кезе?і:

- о?ушылармен амандасу

- сыныпты? тазалы?ын тексеру

- сыныпты? кезекшілігін аны?тау

- о?ушыларды т?гендеу

- саба??а дайынды?тарын тексеру

ІІ. ?й тапсырмасын тексеру

№ 1 тапсырма

Бас б?лшы? еттеріне ?андай б?лшы? еттер жатады?(мимикалы? ж?не шайнау б?лшы? еттері)
Адамда ?анша ?а??а б?лшы?еттері болады? (600-ден астам)
??рса? б?лы? еттеріні? ?ызметі ?андай?( ішкі м?шелерді бір?алыпты ?стайды ж?не ?ор?айды.)
Бицепс пен трицепс б?лшы? еттерді? ?ызметі ?андай? (бицепс –?олды шынта? буынында б?геді, трицепс –?олды жазады)

№2 тапсырма

С?йкестіктігін аны?та?дар

1.?зын б?лшы? еттер

2.Жалпа? б?лшы? еттер

3. ?ыс?а б?лшы? еттер

а) трапеция т?різді б?лшы? ет;

?) ??рса?ты? тура б?лшы? еті;

б) арт?ы ?абыр?ааралы?;

в) ішті? к?лдене? жола?ты б?лшы? еті;

г) иы?ты? екі басты б?лшы? еті;

?) балтыр б?лшы? еті;

д) ішкі ?абыр?ааралы? б?лшы? ет.

ІІІ. Жа?а саба?ты т?сіндіру

?ан плазмасы – барлы? ?анны?, шамамен, 55-60% к?лемін ??райтын м?лдір, т?ссіз с?йы?ты?.Оны? ??рамында 90-92% су, 7-8% н?руыздар, шамамен, 2% глюкоза, майлар, минералды т?здар мен бас?а заттар белгілі бір осмос ?ысымын реттейді.Барлы? плазманы? 70 – дан астамы 1 минут ішінде ?лпа с?йы?ты?ымен алмасады.?ан плазмасы н?руыздары ?рт?рлі ?ызмет ат?арады.Мысалы: глобулиндер организмді бактериялардан ?ор?ау?а ?атысады; альбуминдер плазмад?ы су м?лшерін реттейді; фибриноген ?ан ?юына ма?ызды р?л ат?арады.Фибриногені жо? ?ан плазмасы сарысу деп аталады.

Тірек-сызба н?с?алармен ж?мыс

?анны? ??рамы

Плазма ?ан жасушалары

эритроцит

Минералды т?з су орг. зат лейкоцит

тромбоцит

н?руыз май глюкоза

глобулин-р альбумин-р фибриноген

Эритроциттер немесе ?ызыл ?ан жасушаларыны? пішіні диаметрі 7-ден 10 мкм-ге дейінгі екі беті ойыс диск т?різді. М?ндай пішін эритроцит бетін 1,5 есе ?лкейтеді ж?не газ алмасу ?шін ед?уір тиімді болып табылады.Жетілген эритроцитте ядро болмайды. 1 мм3 ?анда 4,5-5 млн эритроциттер болады. Адам организмінде барлы?ы орташа ал?анда 25 триллион эритрциттер бар деп есептеледі.

Эритроцитте ерекше н?руыз –?ан?а ?ызыл т?с беретін гемоглобин болады. Гемоглобинні? негізгі ?ызметі – оттек пен к?мір?ыш?ыл газын тасымалдау.

Лейкоциттер – ядросы бар ж?не белсенді ?оз?алатын а? ?ан жасушалары.Дені сау адамны? 1 мм3 ?анында 6-8 мы? лейкоцит болады.Лейкоциттер с?йек кемігінде, к?кбауыр мен лимфа т?йіндерінде т?зіледі. Оларды? тіршілік ?за?ты?ы 2-4 к?н, кейде бірнеше жыл?а созылады. Лейкоциттерді? микроорганизмдер мен бас?а б?где денелерді белсенді ?оршап алу, сі?іру ж?не ?орыту процесін е? ал?аш орыс ?алымы И.И. Мечников ашып, «фагоцитоз» деп атады.

?ан жасушалары

Эритроцит Лейкоцит Тромбоцит

Тромбоциттер-?анны? ?йы?ыш. ?амтамасыз ететін жасуша деп аталады. Т?ссіз, домалак пішінді. 2-5мкм келетін ядросыз жасуша. ?аны? 1мм3 250-400мы? болады, тіршілігі-7-10 к?ндей.К?кбауыр мен ?кпеде б?зылады.Тромбоциттерді? негізгі ?ызметі –?анны? ?ю ж?не ?ан кетуді то?тату процестеріне ?атысу.

ІV. Бекіту кезе?і

№1 тапсырма

№2 тапсырма

К?рініс

Бір адамны? ?олы жараланды сол кезде ?ан жасушаларыны?, я?ни эритроциттер, лейкоциттер ж?не тромбоциттерді? сырттан келген бактериялар?а ?арсы іс –?рекетті?, к?рініс ретінде к?рсетті?дер. Мысалы: ?ан плазмасы – ?арапайым халы?; эритроциттер – оттегі мен ?оректік зат тасымалдаушы саудагерлер; лейкоциттер – бактериялармен шай?ас?а т?сітін жауынгерлер; тромбоциттер – жараны танып,?з денесімен жабатын ??рылысшылар; бактериялар – сырттан келген ?атігез жаулаушылар.

№3 тапсырма.Биологиялы? диктант

Адам организміні? ішкі ортасын ?лпа с?йы?ты?ы,. мен.т?зеді.
?лпа с?йы?ты?ы ?анны? с?йы? б?лігі -. т?рады.
?ан. ?лпасына жатады ж?не аралы?. орта болып саналады.
?ан с?йы? б?ліктен - . ж?не онда ?ал?ып ж?ретін формалы элементтер :.,. ж?не. т?рады.
Эритроциттерді? тіршілік ?за?ты?ы, шамамен,. к?н, содан кейін. мен. б?зылады.
Эритроцитте ерекше н?руыз –?ан?а . т?с беретін. болады.
. организмді бактериялардан ?ор?ау?а ?атысады;. плазмад?ы су м?лшерін реттейді;. ?ан ?юына ма?ызды р?л ат?арады.

V. ?йге тапсырма беру. §30 о?ып, мазм?ндау

Кестені толтыры?дар

?ан жасушалары

??састы?тары

Айырмашылы?ы

Эритроциттер

Тромбоциттер

Лейкоциттер

VI. Ба?алау

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«?ан жасушалары»

Сабақтын тақырыбы: Қан жасушалары

Сабақтың мақсаты

Білімділік: Организмнің ішкі ортасы,яғни қан жасушасының құрамы мен қызметті жайлы білімдерін қалыптастыру .

Дамытушылық: Оқушыларды топпен және жеке-дара жұмыс істеулерін қадағалау арқылы білім-біліктігін және оқуға деген құштарлықтарын дамыту.

Тәрбиелік: Оқушыны сүйіспеншілікке , бір-біріне деген сыйластыққа баулу және гигиеналық тазалыққа тәрбиелеу .

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ

Сабақтың әдісі: СТО элем-н пайдалану.

Сабақтың пән аралық байланысы: Экология, химия.

Сабақтың көрнекілігі: сызба-нұсқа,тірек-сызба

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.

ІV. Бекіту.

V. Үйге тапсырма беру.

VІ. Бағалау.

І. Ұйымдастыру кезеңі:

- оқушылармен амандасу

- сыныптың тазалығын тексеру

- сыныптың кезекшілігін анықтау

- оқушыларды түгендеу

- сабаққа дайындықтарын тексеру

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру

№ 1 тапсырма

Бас бұлшық еттеріне қандай бұлшық еттер жатады?(мимикалық және шайнау бұлшық еттері)
Адамда қанша қаңқа бұлшықеттері болады? (600-ден астам)
Құрсақ бұлық еттерінің қызметі қандай?( ішкі мүшелерді бірқалыпты ұстайды және қорғайды.)
Бицепс пен трицепс бұлшық еттердің қызметі қандай? (бицепс –қолды шынтақ буынында бүгеді, трицепс –қолды жазады)

№2 тапсырма

Сәйкестіктігін анықтаңдар

1.Ұзын бұлшық еттер

2.Жалпақ бұлшық еттер

3. Қысқа бұлшық еттер

а) трапеция тәрізді бұлшық ет;

ә) құрсақтың тура бұлшық еті;

б) артқы қабырғааралық;

в) іштің көлденең жолақты бұлшық еті;

г) иықтың екі басты бұлшық еті;

ғ) балтыр бұлшық еті;

д) ішкі қабырғааралық бұлшық ет.

ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру

Қан плазмасы – барлық қанның, шамамен, 55-60% көлемін құрайтын мөлдір, түссіз сұйықтық.Оның құрамында 90-92% су, 7-8% нәруыздар, шамамен, 2% глюкоза, майлар, минералды тұздар мен басқа заттар белгілі бір осмос қысымын реттейді.Барлық плазманың 70 – дан астамы 1 минут ішінде ұлпа сұйықтығымен алмасады.Қан плазмасы нәруыздары әртүрлі қызмет атқарады..Мысалы: глобулиндер организмді бактериялардан қорғауға қатысады; альбуминдер плазмадғы су мөлшерін реттейді; фибриноген қан ұюына маңызды рөл атқарады.Фибриногені жоқ қан плазмасы сарысу деп аталады.

Тірек-сызба нұсқалармен жұмыс

Қанның құрамы

Плазма Қан жасушалары

эритроцит

Минералды тұз су орг. зат лейкоцит

тромбоцит

нәруыз май глюкоза

глобулин-р альбумин-р фибриноген

Эритроциттер немесе қызыл қан жасушаларының пішіні диаметрі 7-ден 10 мкм-ге дейінгі екі беті ойыс диск тәрізді. Мұндай пішін эритроцит бетін 1,5 есе үлкейтеді және газ алмасу үшін едәуір тиімді болып табылады.Жетілген эритроцитте ядро болмайды. 1 мм³ қанда 4,5-5 млн эритроциттер болады. Адам организмінде барлығы орташа алғанда 25 триллион эритрциттер бар деп есептеледі.

Эритроцитте ерекше нәруыз –қанға қызыл түс беретін гемоглобин болады. Гемоглобиннің негізгі қызметі – оттек пен көмірқышқыл газын тасымалдау.

Лейкоциттер – ядросы бар және белсенді қозғалатын ақ қан жасушалары.Дені сау адамның 1 мм³қанында 6-8 мың лейкоцит болады.Лейкоциттер сүйек кемігінде, көкбауыр мен лимфа түйіндерінде түзіледі. Олардың тіршілік ұзақтығы 2-4 күн, кейде бірнеше жылға созылады. Лейкоциттердің микроорганизмдер мен басқа бөгде денелерді белсенді қоршап алу, сіңіру және қорыту процесін ең алғаш орыс ғалымы И.И. Мечников ашып, «фагоцитоз» деп атады.

Қан жасушалары

Эритроцит Лейкоцит Тромбоцит

Тромбоциттер-қанның ұйығыш. қамтамасыз ететін жасуша деп аталады. Түссіз, домалак пішінді. 2-5мкм келетін ядросыз жасуша. Қаның 1мм³ 250-400мың болады, тіршілігі-7-10 күндей.Көкбауыр мен өкпеде бұзылады.Тромбоциттердің негізгі қызметі –қанның ұю және қан кетуді тоқтату процестеріне қатысу.

ІV. Бекіту кезеңі

№1 тапсырма

Қан плазмасы

№2 тапсырма

Көрініс

Бір адамның қолы жараланды сол кезде қан жасушаларының, яғни эритроциттер, лейкоциттер және тромбоциттердің сырттан келген бактерияларға қарсы іс –әрекеттің, көрініс ретінде көрсеттіңдер. Мысалы: қан плазмасы – қарапайым халық; эритроциттер – оттегі мен қоректік зат тасымалдаушы саудагерлер; лейкоциттер – бактериялармен шайқасқа түсітін жауынгерлер; тромбоциттер – жараны танып,өз денесімен жабатын құрылысшылар; бактериялар – сырттан келген қатігез жаулаушылар.

№3 тапсырма.Биологиялық диктант

Адам организмінің ішкі ортасын ұлпа сұйықтығы, ....... мен ........түзеді.
Ұлпа сұйықтығы қанның сұйық бөлігі - ......... тұрады.
Қан ...... ұлпасына жатады және аралық .... орта болып саналады.
Қан сұйық бөліктен - ........ және онда қалқып жүретін формалы элементтер : ......... , ....... және ........ тұрады.
Эритроциттердің тіршілік ұзақтығы, шамамен, .... күн , содан кейін ........ мен ...... бұзылады.
Эритроцитте ерекше нәруыз –қанға ..... түс беретін ........ болады.
......... организмді бактериялардан қорғауға қатысады; ....... плазмадғы су мөлшерін реттейді; ....... қан ұюына маңызды рөл атқарады.