"Жалпа? ??рттар типіне жататын ж?ндіктерді? негізгі ерекшеліктері."

П?ні биология

Сыныбы 7

Саба? № 41

Саба?тын та?ырыбы §42. Жалпа? ??рттар типіне жататын ж?ндіктерді? негізгі ерекшеліктері

Саба?ты? ма?саты

Білімділік О?ушылар?а жалпа? ??рттар типіне жататын ж?ндіктерді? негізгі

ерекшеліктерін т?сіндіру.

Дамытушылы? О?ушыларды жалпа? ??рттар типіні? кластарымен таныстыра

отырып, ?зіндік ерекшеліктерін т?сіндіру ар?ылы,

ой - ?рісін дамыту

Т?рбиелік О?ушыларды паразитті ??рттардан болатын ауру т?рлерімен

таныстыру ар?ылы гигеналы? талаптарды са?тау?а баулу

Саба?ты? типі аралас саба?

Саба?ты? т?рі теориялы? саба?

Саба?ты? ?дісі баяндау,т?сіндіру,с?ра? – жауап

Саба?ты? к?рнекілігі интерактивті та?та, сызба-н?с?а, тірек-сызба, кестелер толтыру

Саба?ты? барысы:

І. ?йымдастыру б?лімі.

ІІ. ?й тапсырмасын с?рау.

ІІІ. ?й тапсырмасын бекіту

ІV. Жа?а білім беруге дайынды?

V. Жа?а саба?ты т?сіндіру

VІ. Саба?ты бекіту

VІІ. Ба?алау

VІІІ.?йге тапсырма беру

І. ?йымдастыру б?лімі.

1.О?ушылармен с?лемдесу, т?гелдеу

2.О?ушыларды? назарын саба?? аудару

ІІ. ?й тапсырмасын с?рау

Ішек?уыстылар?а т?н негізгі ерекшеліктерді белгіле:

ИяЖо?

Д?рыс пікірлерді ата

К?пжасушалы ж?ндіктер

Денелері екі жа?ты симметриялы

?ш ?абаттан т?рады

Жасушалары белгілі бір міндеттерді ат?аратын бірнеше жасушааралы? типтерге сараланады

Ж?йке жасушаларынан ж?йке торы т?зіледі

Екі ?абаттан т?рады

Мезодерма пайда болады

Денелері с?улелі симметриялы

Орталы? ж?не шеткі ж?йке б?ліктерден т?ратын ж?йке ж?йесі бар

?орек ?алды?ын шы?аратын тесігі болмайды

ІІІ. ?й тапсырмасын бекіту

?андай жасушалар эктодерманы,ал ?айсылары энтодерманы ??райтынын аны?та

Эктодерма

Энтодерма

Атпа жасушалар

Ж?йке жасушалар
Аралы? жасушалар
Безді жасушалар
Ас ?орыту жасушалар
Жынысты? жасушалар
Тері - б?лшы?ет жасушалар
Сезімтал жасушалар

ІV. Жа?а білім беруге дайынды?

Жалпа? ??рттарды? 15000-дай т?рі белгілі.Олар 5 клас?а жіктеледі:

1. Кірпікшелі ??рттар,

2. Сор?ыш ??рттар,

3. Моногенетикалы? сор?ыштар,

4. Таспа ??рттар,

5. Цестода т?різділер.

Со??ы 4 класс ?кілдері – на?ыз паразиттер.

Жалпа? ??рттарды? пайда болуын протерозой заманына жат?ызады ж?не ?лкен ароморфоздарды? пайда болуымен ай?ындалады

жолмен тіршілік етеді. Бауыр жа?ы ар?асына жабысып, денесі жалпа? пішінді

бол?анды?тан, жалпа? ??рттар деп аталады.

Мезодерма (грекше «мезос» - аралы?, + «дерма» - тері) – ?ры?ты? дамуы кезінде эктодерма мен энтодерма аралы?ында?ы аралы? жасушалы ?абат.
Гельминтология (грекше «гельминс» - ??рт, ішек??рт, «логос» - білім) – зоология ?ылымыны? паразит ??рттарды зерттейтін ?ылым саласы.
Паразиттік т?рлеріні? дене жабыныны? ??рылысы ерекше, эпителий ?лпасында жасуша болмайды, оны ты?ыз т?зіліс сір?абы? ?аптайды.
Эндопаразиттер - а?заларды? ішкі м?шелерінде ?мір с?ретін паразиттер.
Эктопаразиттер – а?за денесіні? сыртында паразиттік

V. Жа?а саба?ты т?сіндіру

Жалпа? ??рттарды? ерекшелігі:

?р т?рлі жасушаларды? пайда болуы;
К?пжасушалы? ж?не денені? ?ш?абатыны? ?алыптасуы: экто, энто – мезодерма, тері-б?лшы?ет ?апты? т?зілуі;
Екіжа?ты симметриялы;
Денені? алды??ы б?лігіні? пайда болуы, сезім м?шелеріні? (к?ру, иіс сезу, д?м сезу) ?алыптасуы;
Ж?йке ж?йесіні? дамуы, ?зара ты?ыз байланыс?ан ж?йке ?сінділеріні? пайда болуы;
Ас ?орыту ж?йесіні? ?алыптасуы, олар алды??ы, орта??ы б?лімдері бар ?уысты ас ?орытуды ?амтамасыз етуі;
Протонефрид деген жеке жасушалардан т?ратын з?ршы?ару ж?йесіні? пайда болуы. Б?л б??ан дейін тірі а?заларда болма?ан ж?йе;
Барлы?ында ?антарату ж?не тыныс алу ж?йелері м?лде жо?. Оларды? тыныс алуына б?кіл денесі ?атысады;
Т?ра?ты жыныс ж?йесіні? – жыныс бездеріні? ?алыптасуы.

Жалпа? ??рттар – ?осжынысты (гермафродит)

Жалпа? ??рттар

* Кірпікшелі ??рттар класы

* Сор?ыш ??рттар класы

* Таспа ??рттар классы

А? с?лама

А? с?лама – еркін ж?зіп ?имылдайтын, жалпа? ??рттар?а жататын кірпікшелі ??рт
Денесі кірпікшелі эпителий жасушаларымен ?аптал?анды?тан, кірпікшелілер

класына жатады

А? с?лама суда кірпікшелеріні? к?мегімен еркін ж?зе алады

С?ламаны? дене ?имылын реттейтін ?р т?рлі б?лшы?еттері бар:

Са?иналы б?лшы?еттер – сырт?ы ?имылды реттейді.

?и?аш б?лшы?еттер – аралы? ?абат ?имылын реттейді.

Біры??ай салалы б?лшы?еттер – ішкі ?абатта?ы ?имылын реттейді.

VІ. Саба?ты бекіту

Суреттегі жалпа? ??рттарды? аттарын ата

Бауырсор?ышты? даму айналымын т?сіндір:

Ойланып, с?ра?тар?а жауап бер:

?бден пісірілмеген сиыр етін жегеннен адам ?андай паразит ??ртты ж??тырып алуы м?мкін?..........
Мысалы, ба?ша иелері отыр?ыз?ан к?к?ністерін жа?ын ма?да?ы шалшы?ты судан алып суарады делік. Егер сол ба?шадан алын?ан к?к?ністерді жа?сылап жумай жесек, ?андай паразит ??рттарды ж??тырып алуымыз м?мкін?..........

VІІ. Ба?алау

VІІІ.?йге тапсырма беру §42 о?у

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«"Жалпа? ??рттар типіне жататын ж?ндіктерді? негізгі ерекшеліктері." »

Пәні биология

Сыныбы 7

Сабақ № 41

Сабақтын тақырыбы §42. Жалпақ құрттар типіне жататын жәндіктердің негізгі ерекшеліктері

Сабақтың мақсаты

Білімділік Оқушыларға жалпақ құрттар типіне жататын жәндіктердің негізгі

ерекшеліктерін түсіндіру.

Дамытушылық Оқушыларды жалпақ құрттар типінің кластарымен таныстыра

отырып, өзіндік ерекшеліктерін түсіндіру арқылы,

ой - өрісін дамыту

Тәрбиелік Оқушыларды паразитті құрттардан болатын ауру түрлерімен

таныстыру арқылы гигеналық талаптарды сақтауға баулу

Сабақтың типі аралас сабақ

Сабақтың түрі теориялық сабақ

Сабақтың әдісі баяндау,түсіндіру,сұрақ – жауап

Сабақтың көрнекілігі интерактивті тақта, сызба-нұсқа, тірек-сызба, кестелер толтыру

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру бөлімі.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.

ІІІ. Үй тапсырмасын бекіту

ІV. Жаңа білім беруге дайындық

V. Жаңа сабақты түсіндіру

VІ. Сабақты бекіту

VІІ. Бағалау

VІІІ.Үйге тапсырма беру

І. Ұйымдастыру бөлімі.

1.Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу

2.Оқушылардың назарын сабаққ аудару

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

Ішекқуыстыларға тән негізгі ерекшеліктерді белгіле:

Ия	Жоқ	Дұрыс пікірлерді ата
		Көпжасушалы жәндіктер
		Денелері екі жақты симметриялы
		Үш қабаттан тұрады
		Жасушалары белгілі бір міндеттерді атқаратын бірнеше жасушааралық типтерге сараланады
		Жүйке жасушаларынан жүйке торы түзіледі
		Екі қабаттан тұрады
		Мезодерма пайда болады
		Денелері сәулелі симметриялы
		Орталық және шеткі жүйке бөліктерден тұратын жүйке жүйесі бар
		Қорек қалдығын шығаратын тесігі болмайды

ІІІ. Үй тапсырмасын бекіту

Қандай жасушалар эктодерманы,ал қайсылары энтодерманы құрайтынын анықта

Эктодерма						Энтодерма

Атпа жасушалар
Жүйке жасушалар
Аралық жасушалар
Безді жасушалар
Ас қорыту жасушалар
Жыныстық жасушалар
Тері - бұлшықет жасушалар
Сезімтал жасушалар

ІV. Жаңа білім беруге дайындық

Жалпақ құрттардың 15000-дай түрі белгілі.Олар 5 класқа жіктеледі:

1. Кірпікшелі құрттар,

2. Сорғыш құрттар,

3. Моногенетикалық сорғыштар ,

4. Таспа құрттар,

5. Цестода тәрізділер.

Соңғы 4 класс өкілдері – нағыз паразиттер.

Жалпақ құрттардың пайда болуын протерозой заманына жатқызады және үлкен ароморфоздардың пайда болуымен айқындалады

жолмен тіршілік етеді. Бауыр жағы арқасына жабысып, денесі жалпақ пішінді

болғандықтан, жалпақ құрттар деп аталады.

Мезодерма (грекше «мезос» - аралық, + «дерма» - тері) – ұрықтың дамуы кезінде эктодерма мен энтодерма аралығындағы аралық жасушалы қабат.

Гельминтология (грекше «гельминс» - құрт, ішекқұрт, «логос» - білім) – зоология ғылымының паразит құрттарды зерттейтін ғылым саласы.

Паразиттік түрлерінің дене жабынының құрылысы ерекше, эпителий ұлпасында жасуша болмайды, оны тығыз түзіліс сірқабық қаптайды.

Эндопаразиттер - ағзалардың ішкі мүшелерінде өмір сүретін паразиттер.

Эктопаразиттер – ағза денесінің сыртында паразиттік

. Жаңа сабақты түсіндіру

Әйгілі гельминтолог, академик, Социалистік Еңбек Ері

(1957), Лениндік (1957), Мемлекеттік сыйлықтарының иегері.

1907-1911 жылдары Әулие-атада (қазіргі Жамбыл қаласы)

мал дәрігері болған. Ол ғылыми еңбегін ішекқұрттарды

зерттеуге жұмсаған ғалым. Өз шәкірттерімен бірге 300-ге жуық

гельминтологиялық экспедициялар ұйымдастырып басшылық

жасады. Ол ішекқұрттарды жою және ішекқұрттары

ауруларын болдырмау шаралары туралы ілім жасады

Жалпақ құрттардың ерекшелігі:

Әр түрлі жасушалардың пайда болуы;
Көпжасушалық және дененің үшқабатының қалыптасуы: экто, энто – мезодерма, тері-бұлшықет қаптың түзілуі;
Екіжақты симметриялы;
Дененің алдыңғы бөлігінің пайда болуы, сезім мүшелерінің (көру, иіс сезу, дәм сезу) қалыптасуы;
Жүйке жүйесінің дамуы, өзара тығыз байланысқан жүйке өсінділерінің пайда болуы;
Ас қорыту жүйесінің қалыптасуы, олар алдыңғы, ортаңғы бөлімдері бар қуысты ас қорытуды қамтамасыз етуі;
Протонефрид деген жеке жасушалардан тұратын зәршығару жүйесінің пайда болуы. Бұл бұған дейін тірі ағзаларда болмаған жүйе;
Барлығында қантарату және тыныс алу жүйелері мүлде жоқ. Олардың тыныс алуына бүкіл денесі қатысады;
Тұрақты жыныс жүйесінің – жыныс бездерінің қалыптасуы.

Жалпақ құрттар – қосжынысты (гермафродит)

Жалпақ құрттар

* Кірпікшелі құрттар класы

* Сорғыш құрттар класы

* Таспа құрттар классы

Ақ сұлама

Ақ сұлама – еркін жүзіп қимылдайтын, жалпақ құрттарға жататын кірпікшелі құрт
Денесі кірпікшелі эпителий жасушаларымен қапталғандықтан, кірпікшелілер

класына жатады

Ақ сұлама суда кірпікшелерінің көмегімен еркін жүзе алады

Ақ сұлама түрлері

Ақ сұламаның жіктелуі

ПАТШАЛЫҚ: Жануарлар
БӨЛІМ: Билатеральдылар
БӨЛІМШЕ: Алғашқы ауыздылар
ТИПІ: Жалпақ құрттар
КЛАСЫ: Кірпікшелі құрттар
ОТРЯДЫ: Үштармақты ішекті турбеллярия
ӨКІЛІ: Ақ сұлама

Сұламаның дене қимылын реттейтін әр түрлі бұлшықеттері бар:

Сақиналы бұлшықеттер – сыртқы қимылды реттейді.

Қиғаш бұлшықеттер – аралық қабат қимылын реттейді.

Бірыңғай салалы бұлшықеттер – ішкі қабаттағы қимылын реттейді.

Сұлама денесінің көлденең кесіндісі

Ақ сұламаның тыныс алуы

Ақ сұламаның жүйке жүйесі мен зәр шығаруы

Ақ сұламаның асқорыту жүйесі

Ауыз қуысы – жұтқыншақ – ішектің ортаңғы бөлігі

Бауырсорғыштың жіктелуі

Патшалық: Жануарлар

Бөлім: Билатеральдылар

Бөлімше: Алғашқы ауыздылар

Типі: Жалпақ құрттар

Класы: Сорғыш құрттар

Өкілі: Бауырсорғыш

Бауырсорғыштың даму айналымы.

Таспа құрттардың ерекшеліктері:

Дененің сыртын сірқабық қаптайды.

Жүйке жүйесі басында жүйке жасушаларының жиынтығын түзіп, екі желілі жүйке құрттың денесін құйрығына дейін бойлай созылады.
Көзі, асқорыту және тынысалу мүшелері, қанайналым жүйесі болмайды.
Зәршығару жүйесі дененің ең соңғы бунағында екі өзектен қосылып, сыртқа ашылатын зәршығару түтіктерінен құралады.

Таспа құрттар класы

Сиыр цепенінің жіктелуі

Патшалық: Жануарлар

Бөлім: Билатеральдылар

Бөлімше: Алғашқы ауыздылар

Типі: Жалпақ құрттар

Класы: Таспа құрттар

Өкілі: Сиыр цепені

1-жұмыртқа; 2-алты қармақшалы дернәсіл; 3-финна; 4-жарып көрсетілген финна; 5-басын шығарған финна; 6-негізгі ие-адам ішегіндегі сиыр цепені; 7-пісіп жетілген буылтық

VІ. Сабақты бекіту

Суреттегі жалпақ құрттардың аттарын ата

Бауырсорғыштың даму айналымын түсіндір:

Ойланып, сұрақтарға жауап бер:

Әбден пісірілмеген сиыр етін жегеннен адам қандай паразит құртты жұқтырып алуы мүмкін?..........................................................
Мысалы, бақша иелері отырғызған көкөністерін жақын маңдағы шалшықты судан алып суарады делік. Егер сол бақшадан алынған көкөністерді жақсылап жумай жесек, қандай паразит құрттарды жұқтырып алуымыз мүмкін?..........................................................

VІІ. Бағалау

VІІІ.Үйге тапсырма беру §42 оқу

Пайдаланған әдебиеттер

1.Биология 7 сынып К.Жүнісқызы,Р.Әлімқұлова,Қ.Жұмағұлова Алматы «Атамұра» 2011ж

2.Биология және салауаттылық негіздері журналы 2011ж

3.Биология анықтамалығы кітабы

4.Биология оқыту әдістемесі Р.Әлімқұлова,Қ.Жұмағұлова

5.Ғаламтор