Өрмекшітәрізділер класы

«Біле бер, қанша білсең – тағы тіле,

Жетерсің мұратыңа біле, біле.»

Жүсіп Баласаұғын

Сабақтың тақырыбы:

Өрмекшілер

Cыныпты екі топқа бөлу:

«шаянтәрізділер» тобы

«өрмекшітәрізділер» тобы

Оқушыларды бағалау

-толық жауап

-орта жауап

-төмен жауап

Сабақтың кезеңдері:

Не білемін?

Мәреге жет!

Не білгім келеді?

Не білдім?

Не білемін?

«Таңдайық, табайық жауабын

бірден айтайық» бөлімі

4

2

3

5

1

6

10

9

8

7

Планктон дегеніміз не?

Шаянның денесі қандай бөліктерден тұрады?

Шаяндар суда қалай жүзеді?

Шаян қалай тыныс алады?

Шаянның көзі туралы не айтуға болады?

Шаянның зәр шығару жүйесі?

Шаянның жұмыртқасы қалай аталады?

Шаянтәрізділердің қандай түрлерін білесіңдер?

Шаянтәрізділердің алдыңғы жағындағы мұртшалар қандай қызмет атқарады?

«Не білгім келеді?»

Өрмекшітәрізділер класы

Өрмекшітәрізділер класы

• Тіршілігі, сыртқы құрылысы

2. Қоректенуі

3. Тынысалуы

4. Зәршығаруы

5. Жүйке жүйесі және сезім мүшелері

6. Көбеюі

7. Қазақстанда кездесетін өрмекшілер

Өрмекшітәрізділер класы

Дене бөліктері айқын бөлінбейді Жай көзді Ауамен тыныс алады

денесі

Баскөкірек құрсақ

Алдыңғы жағында доп тәрізді буылтықсыз

8 жай көздері болады үш жұп өрмек сүйелдері бар

Астыңғы жағында ауыздың үстіне жүретін 8 аяқтың алдыңғы

қарай улы безді,ұшы тырнақ болып жағында екі тұтқыаяқ бар

аяқталған екі күйісаяқ болады

Қоректенуі

Шыбын, көбелек, ауызы соруға бейімделген,қатты қоректі қорыта

өсімдік бітесімен, алмайды

қоңыздармен

өрмек сүйелдерінен

1жұбынан берік те 2 жұбынан қорегін 3 жұбынан нәзік жіп

жуантық өрмек аулайтын жабысқақ өрмек тәрізді өрмек шығады құрсақ

Өрмекті аналық тоқиды ауға түскен қорегін хабаршы жіптің

қимылынан сезеді

Өрмегіне түскен қорегін күйісаяғымен қармап, дереу тырнағын батырып, улы безінен у жібереді де өрмегімен шырмап тастайды.

У қорегін өлтіреді, асқорыту сөлі қызметін атқарады. Тұтқы аяқтарымен езгілеп,қоймалжың сұйыққа айналады.

Жұтқыншақ арқылы қоймалжың затты сорып алады.

Тынысалуы

ауадағы оттегімен

Өкпе қапшықтарымен демтүтіктерімен

екеуімен де терісі арқылы

өрмек сүйелдерінен

Шаршылы өрмекшінің тынысалу мүшелері – құрсақтың төменгі жағындағы ұсақ қатпаршақты өкпе қапшығы мен демтүтіктер.Қан өкпе қапшығының қатпаршақтары арқылы өткенде тазарып, отегіне қанығады да өрмекшінің денесіне таралады.

Сондай-ақ, өрмекшіде ауа тарататын демтүтіктер де болады, демтүтіктердің екі түйдегі топтаса келіп, алмасқөан газды бір тесік арқылы далаға шығарады.

Сөйтіп газалмасу өрмекші денесінде үздіксіз жүріп отырады.

Қанайналымы

Қан түссіз дененің арқа жағында жатқан бұлшықетті

қантамыр-жүрек арқылы қозғалысқа келеді.

Жүректен қақпақшалары бар бірнеше жұп тесіктерді көруге болады, сондай-ақ қантамырлар әртүрлі мүшелерге таралады. Мүшелер арасына жиналған қан жүрекке қарай ағып, қақпақшалы тесіктер арқылы жүрекке құйылады.

Зәршығару

сатанбез мальпигий тамыршалары

Көкіректегі дененің құрсақ бөлігіндегі

ыдыраған өнімдерді бөліп шығарады

Жүйке жүйесі

құрсағында жүйкетізбешелері болады. Көкірек және құрсақ жүйке тізбекшелерінің түйіндері бірігіп, біртұтас үлкен жүйке түйінін түзеді ( ганглий)

Сезім мүшелері

Есту мүшесі жоқ. Тұтқы аяқтары және жүру аяқтарының

ұшымен иісті сезе алады.

Жұтқыншақ - өрмекшінің дәмсезу мүшесі.

Көбеюі

Даражынысты, аталығы аналығынан кішкентай. Аналық өрмекші күзге қарай өрмектен сары пілде тоқып, оған мыңға жуық ұрықтанған жұмыртқаларды құндақтайды да, қалқалы жерге салады.

Жұмыртқалар қыс бойы жылы пілдеде жатып, көктемде жас өрмекшілерге айналады. Өрмекшінің аналығы қысқа қарай өледі.

Қазақстанда кездесетін өрмекшілер

Үй өрмекшісі мизан бүйі

Қыршаян қарақұрт

«Жазушы саяхаты» Не білдім?

Сен маған, мен саған

Сергіту сәті

Үй тапсырмасы

Қазақстанда кездесетін өрмекшілер туралы мағлұмат жинап келу.

САБАҚ АЯҚТАЛДЫ

Назарларыңызға рахмет!