Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей
?ыналар
Та?ырыбы:?ыналар д?ние тарма?ы
Ма?саты: ?ыналар т?рлерімен танысу ж?не оларды? адам ?міріндегі ма?ызы жайлы о?ып ?йрену.
Білімділігі: ?ыналар б?лімі бойынша ал?ан білімдерін т?рлі тапсырмалар ар?ылы ?орытындылау
Т?рбиелілігі: айналада?ы ?орша?ан ортаны ?ор?ау?а, таби?атты с?юге баулу
Дамытушылы?ы: Алды??ы саба?тан ал?ан білімді байланыстыра ж?не ?орытындылай білу икемдігін дамыту?а ы?пал жасау ж?не оларды ажырата білу ?абілетін ?алыптастыру.
К?рнекілігі: интерактивті та?та, слайд, ?ыналарды? суреттері.
Т?рі: аралас саба?
П?наралы? байланыс: Ма??ыстау ?сімдіктер д?ниесі, зоология
Саба?ты? ?дісі: т?сіндіру, с?ра?- жауап, де?гейлік тапсырмалар.
Саба?ты? барысы:
І. ?йымдастыру кезе?і:о?ушылармен с?лемдесу, о?ушыларды т?гендеу, ??рал жабды?тарын тексеру
ІІ. ?й тапсырмасын с?рау: с?ра? жауап ар?ылы ?й тапсырмасын ?айталау
ІІІ. Жа?а саба?.?ыналар
?ыналар - са?ырау??ла?тар мен балдырларды? бірігіп, селбесіп тіршілік етуінен пайда болады.
?азіргі кезде ?ыналарды? 26 мы??а жуы? т?рі белгілі.?ынаны зерттеушілер лихонологтар(грекше <<ли?ен>>-?ына, -<<логос>> ілім)деп аталады.?ыналар таби?атта бас?а ?сімдіктерге ?олайсыз,??нарсыз жерлерде ?седі. Тасты? ?стінде,ш?лді-ш?лейтті жерлерде,тундрада ж?не ормандарда тіршілік етеді.антрактидадан 350 т?рі,О?т?стік полюске жа?ын жерден 7т?рі табыл?ан. Б?лай таралу себебі, ?те ысты? ортада ?сетіндері жо?ары температурада тез кеуіп кететіндіктен,тіршілігі уа?ытша то?талады.
Просмотр содержимого документа
«?ыналар »
Қыналар
Қына- еркше тірі ағза. Саңырауқұлақтардың бір бөлімі ретінде қарастырылады.
26000 түрі белгілі. Антарктидада 350 түрі.
Оңтүстік полюсте 7 түрі өседі.
Қынаны зерттейтін ғылым – лихенология.
Грекше “лиһен”- қына, “логос”- ілім.
Қыналар
Лихенология ғылымы ХҮІІІ ғасырдың соңында,
ХІХ ғасырдың басында пайда болды. Оның негізін
қалаушы- швед ғалымы А.Э.Ахариус. Орыс ғалымы
А.Н.Бекетов 1860ж «лишайник» терминін ұсынды.
Қыналар өте баяу өседі. Бір жылда 1-8 мм.
Қына “ өсімдік пионері” деп аталады. Себебі өсімдік
өспейтін жерлерге өсіп, тау жыныстарын бұзады,
кейін ол жерге басқа өсімдіктер өседі.
Қыналар 80-100 жылға дейін,кейбіреуі 600 жыл тіршілік етеді.
Табиғатта таралуы
Тастың
үстінде
Орманда
Тундрада
Қына
Антарктида
Шөл-
шөлейт
жерде
Оңтүстік
плюсте
Ормандарда , тундрада өседі
Тастың үстінде, ағаш діңінде өседі.
Қыналардың сан алуандығы
бұта қына
пельтигера
нефрома
стереокаулон
бұғы қына
құрттәрізді қына
кладония
цетрария
Қынаның құрылысы
Саңырауқұлақ
жіпшелерінен тұрады
Бір жасушалы
балдырлар – цистококк,
трентеполия және
цианобактериядан – носток,
хлорококк, глеокапса
түрлері кездеседі
Қынаның қоректенуі
Саңырауқұлақ
Балдырлар
Саңырауқұлақ
жіпшелері балдырларға
құрамындағы су және
минералды заттарын
береді.
Балдырлар көмір
қышқылы газын,
суды сіңіріп, фотосинтез
нәтижесінде түзілген
ағзалық заттарды
саңырауқұлаққа
береді.
Қынаның көбеюі
Өсімді жолмен
Жынысты жолмен
Өсімді көбейгенде оның денесінде көптеген балдырлар мен саңырауқұлақ жіпшелерінің бөліктері қынаның қабықшасын жарып сыртқа шашылады. Әрбір бөліктен және денесінен бөлініп түскен бөлшектерден де қына өседі
Жынысты көбейгенде
саңырауқұлақтар сияқты
аскокарп ( жемісті дене)
пайда болады. Оның
ішінде жыныс жасушалары
ның қосылуы нәтижесінде
зигота түзіледі. Зиготаның
ядросы 3рет бөлініп, 8
аскокарп, ал зиготаның
қабығынан қалта (аско) пайда
болады. Аскоспоралар
шашылып, қолайлы жағдайда
өніп, саңырауқұлақ жіпшесіне
айналады, балдырлармен
Кездескенде ғана
қынаға айналады.
Қына пішіндеріне қарай үш топқа бөлінеді.
Қыналар
Жапырақ
тәрізді қына
Қабыршақты
қына
Бұта тәрізді
қына
Орманда ,
ағаш діңіне,
түбіріне жабысып
өседі.
Ағаштың діңіне,
тасқа жабысып
өседі. Сары,
қызыл, сұр,
көгілдір,қоңыр түсті.
Қарағайлы орманда
төсемікте өседі.
Ақшыл-жасыл түсті
Пармелия,
Ксантория
Лецидия , леканора
Бұғы мүгі (ягель)
Цетрария,
кладония
Қыналардың маңызы
Тастардың бетінде өсетін қыналар сол жерде қына қышқылын бөліп, тастарды үгітіп, топыраққа айналады. Ол жерде өсімдіктер өседі
Ауа ластанса, қыналар тіршілігін жояды
Қант, спирт, бояу, лакмус алады
Ағаштың діңдерінде өсетін жер қынаны қайнатып, дизентерия ауруын емдейді
деп аталады? 3:Қыналар қайда өседі? 4.Қыналардың құрылысы қандай? 5. Қыналардың шарушылықтағы, табиғаттағы маңызы. 6. Қыналар қалай көбейеді? 7. Қыналардың пішіндері? 8.Қыналар неше топқа бөлінеді? 9.Қыналарды зерттеушілерді не деп атайды? 10.Қыналар қандай жолмен көбейеді ?" width="640"
1.Қыналардың құрылысы қандай?
2.Қыналар неліктен табиғи индикатор деп аталады?
3:Қыналар қайда өседі?
4.Қыналардың құрылысы қандай?
5. Қыналардың шарушылықтағы, табиғаттағы маңызы.
6. Қыналар қалай көбейеді?
7. Қыналардың пішіндері?
8.Қыналар неше топқа бөлінеді?
9.Қыналарды зерттеушілерді не деп атайды?
10.Қыналар қандай жолмен көбейеді ?
Полезное для учителя
* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт