Класы: 5 «А» П?ні:?аза? тілі
Саба?ты? та?ырыбы: Синонимдер
Саба?ты? ма?саты:
а) білімділік: М?ндес с?здерді бір-бірімен салыстырып, аны?тамасын о?ушыларды? ?здері ойланып таба білу, ма?ынасына м?н беруге, с?здерді лексикалы? жолмен талдай білуге ?йрету;
?) дамытушылы? – ойлау, пайымдау ?абілеттерін дамыту, с?йлеу шеберлігіне, ой ?ш?ырлы?ына баулу;
б) т?рбиелік – ту?ан тіл ?рбір елді? ?лтты? ма?танышы екенін ??ындырып, келтірілген мысалдар ар?ылы елін, жерін, ту?ан тілін с?йе білуге т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі: жа?а материалды ме?герту саба?ы.
Саба?ты? ?дісі: проблемалы? ой тастау, баяндау, с?ра? - жауап, ізденушілік, зерттеушілік іс - ?рекеттері, ойын т?рлері.
Саба?ты? к?рнекілігі: интерактивті та?та, синонимдер с?здігі
П?наралы? байланыс: ?дебиет, музыка.
Саба?ты? барысы:
1. ?йымдастыру кезе?і: О?ушылармен амандасу, т?гелдеу, о?у ??ралдарын тексеру, саба??а назар аударту.
2. ?й тапсырмасын с?рау.
1. Омонимдер туралы ?айталау.
- Омонимдер дегеніміз не?
- Омонимдерді? к?п ма?ыналы с?здерден айырмашылы?ы неде?
2. 68 - жатты?у. ?зіл ?ле? ??растыру. ?ле? шума?тарында міндетті т?рде омоним болуы керек.
Жа?а саба?:
1. Зат есімдер
Кім?
М??алім
?стаз
Педагог
О?ытушы
2. Сын есімдер
?андай?
?адірлі
?астерлі
??діретті
??рметті
3. Етістіктер
Не істеу?
к?ту
кідіру
аялдау
тосу
4. ?стеулер
?ашан?
жуырда
таяуда
жа?ында
жуы?та
?р ба?анада?ы с?здерге с?ра? ?ойып, бір - бірімен ма?ынасы ж?не жазылуы жа?ынан салыстыра отырып, синонимдерді? ережесін о?ушылармен бірлесе отырып шы?ару ж?не оны кітапты?ы ережемен салыстыру.
Ма?ыналары бір - біріне жа?ын, біра? ?рт?рлі дыбысталып айтылатын с?здер тобы синонимдер деп аталады. Синонимдер мынадай белгілерге орай топтастырылады:
- Балалар, ?зіміз к?ріп отыр?андай, та?тада жігіт пен тауды? суреті берілген. Оларды бір - бірімен салыстырып к?рейік. Аласа бойлы жігіт, бойша? жігіт; биік тау. Осы с?здерді биік жігіт, бойша? тау деп ?олдануымыз?а бола ма екен? (о?ушылар ?з ойын айтады)
- Сонда, балалар, б?дан т?йетініміз, синонимдерді? ?зін де д?рыс ма?сат?а сай ?олдануымыз керек екен.
Жа?а саба?ты пысы?тау:
1. Сурет бойынша ж?мыс. «Кім тап?ыр?» ойыны.
Б?л кім?
?стаз, м??алім, о?ытушы
Адам, кісі. жан, пенде
Ер бала, жігіт, ?л
?арт, к?рі, ?ария
Н?ресте, с?би, б?бек, бала, перзент
Б?л не?
Тама?, ас, та?ам, д?м
?андай к??іл к?й?
?уану, шаттану, м?з болу
?кіну, опы? жеу, барма?ын тістеу
2. О?улы?пен ж?мыс. 70 - жатты?у. ?аза? тіліні? синонимдер с?здігін пайдаланып, ?р синонимдер сы?арларын бір вагон деп есептеп, синоним ?атарларынан пойыз жаса?дар. Содан кейін сол пойызда неше вагон бол?анын айты?дар.
1 - ?атар?а «Туыс?ан» с?зі /Туыс, тума, а?айын, ту?ан - туыс, жекжат - ж?ра?ат, жама?айын/
2 - ?атар?а «Данышпан» с?зі /?лы, дана, ??лама, ойшыл, білімдар, о?ымысты, данаг?й/
3 - ?атар?а «Азайту» с?зі /Алу, кеміту, шегеру, ?ыс?арту/
3. 71 - жатты?у. М?тінді о?ып шы?ып, онда?ы ?ажап, ша?, ?араулы?, у?де, айла, жан с?здеріні? синонимдерін табы?дар.
?ажап – ?ажайып, керемет, керім, та??ажайып;
Ша? – кезінде, уа?ытында;
?араулы? – ?ділетсіздік;
У?де – уа?да, серт, ант;
Айла – амал, т?сіл;
Жан – адам, кісі, пенде.
4. ?аза? ?дебиеті мен ?неріні? к?рнекті ?айраткері Ахмет Байт?рсыновты? ту?анына биыл 140 жыл (о?ушылардан Ахмет Байт?рсынов ж?не оны? шы?армашылы?ы туралы с?ралады) А. Байт?рсыновты? ?ле? шума?тарынан ?зінді беріліп, онда?ы синоним бола алатын с?здерді табу ж?мысы орындалады.
Талапты жасты? бірі – сен бір балам,
Келіпсі? д?мі? айдап ?аратайдан.
?а?ба?тай жел аудар?ан ажырапсы?,
Ел - ж?рттан, туыс?аннан кейін ?ал?ан.
Талапты – ізденімпаз, ынталы, талапшыл;
Ажырау – айырылу, б?ліну;
Ел - ж?рт – ж?ртшылы?, к?пшілік;
Туыс?ан – туыс, а?айын, тума, туыстас.
Интерактивті та?тамен ж?мыс Венн диаграммасы
Омонимдер Орта? ?асиеттер Синонимдер
?зіне т?н белгілері 1.Тіліміздегі с?здерді? ?зіне т?н белгілері
1.айтылуы бірдей ?олданылу аясыны? ке? 1.айтылуы б?лек,
ма?ыналары б?лек екенін к?рсетеді.2.с?з ма?ыналары жа?ын с?з-
с?здер байлы?ын к?рсетеді. дер2.бір с?з табына
2.?р с?з табынан болады, 3.к?ркем ?дебиетте,ж?мба?, ?атысты болып,бір ?ана
со?ан орай ат?аратын жа?ылтпаш,?ле? жолдарын- с?йлем м?шесіні?
?ызметтері де б?лек да к?ркемдік ?діс ретінде ?ызметін ат?арады.
болады ?олданады.
О?ыту н?тижесі.
Ма?ыналары бір-біріне жа?ын с?здер, я?ни синоним с?здер туралы ма??лмат алады.О?ушы ?з бетінше ізденіспен топта ж?мыс істеу ?абілеттерін дамыту, бас?аларды ты?дау,?з к?з?арасын д?лелдеп ?ор?ай білу ?абілетін шы?дау.Ал?ан білімдерін ж?йелі т?рде ?олдана білу да?дыларын арттыру.
Т?йін Тіл- ?лшеусіз ?азына, ?рісі ке? ?лем
Кері байланыс.
Диологтік ?діс зерттеушілік ??гіме
Кейінгі тапсырма «Мені? с?йікті кейіпкерім» ойтол?ау. ?дебиет о?улы?ынан зат есімнен бол?ан синонимге 2 мысал,етістіктен бол?ан синонимге 2 мысал жазу.
83- жатты?у.Синоним ережелерін ?айталау
5. Сергіту с?ті. Ерте, ерте, ертеде Лексика деген ауыл болыпты. Сол ауылда Синоним деген бай болыпты, Оны? балалары ?те к?п екен. Бай отбасымен ?те тату - т?тті ?мір с?ріпті. Оларды? татулы?ы сондай, тіпті балаларыны? барлы?ы бір ?йде т?рыпты. Олай болса сертіту с?тін «Тату с?здер» деп атап, сол байды? 5 ?лына ж?не 5 ?ызына ма?ынасы ??сас с?здерден ат ?ояйы?.
(К?шті, Мы?ты, ?айратты, ?ажырлы, ?лді, С?лу, ?демі, ?сем, К?ркем, Ару)
Саба?ты ?орытындылау: Тест ж?мысы.
1. Синоним дегеніміз –
А) Айтылуы мен жазылуы бірдей с?здер
В) Ма?ыналары ?арама - ?арсы с?здер
С) Жазылуы ?р т?рлі, ма?ыналары бір - біріне жуы? с?здер
2. «Да??» с?зіні? синонимін тап.
А) Мы?ты
В) Ата?
С) Д?улет
3. «?адірлі, ??рметті, ?адірменді» синонимдік ?атары ?ай с?з табына
жатады?
А) Сын есім
В) Зат есім
С) ?стеу
4. «Адам» с?зіні? синонимін тап.
А) Ш?кірт
В) Дос
С) Кісі
5. Синонимдік ?атарды? д?рысын тап.
А) К?лу, сы?ылы?тау, жылау
В) Зат, м?лік, н?рсе, б?йым
С) К?не, жа?а, ескі
?йге тапсырма: 71 - жатты?у
О?ушы білімін ба?алау: Сыныпта белсенділік танытып, тапсырманы орындау ерекшелігіне ?арай о?ушы біліміне тиісті ба?а ?ою.
↓
