Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей
?Генетика — б?кіл тірі а?залар?а т?н т??ым ?уалаушылы? пен ?згергіштікті зерттейтін биология ?ылымыны? бір саласы. А?заларды? т??ым ?уалаушылы?ы мен ?згергіштігі туралы ?ылымды генетика деп атайды (грекше “genetіkos” — шы?у тегіне т?н). Б?л атауды 1906 жылы а?ылшын биологы У.Бэтсон ?сынды.
Т??ым ?уалаушылы? пен ?згергіштікті? за?дылы?тарын ашып, оларды ?о?амды дамыту ?шін пайдалануды? жолдарын шешуде генетика ?ылымы зор ?лес ?осты.
.
№ 134 орта мектептің
биология пәнінің мұғалімі
Омаров Роман
Қайырбекұлы
Оқушылардың оқу
материалдарының
мазмұнын меңгеру,
ойлау қабілетін
дамыту
Оқушыларды адамгершілікке
тәрбиелеу
Оқушылардың адамда тұқым қуалайтын
Аурулар неден пайда болатынын және олардың қандай түрлері бар екен дігін түсіндіру
Сабақтың көрнекілігі : электронды презентация, интерактивтік тақта, , суреттер, баспасөз материалдары
Сабақтың әдіс –тәсілдері : түсіндіру, талдау, ойын
Пәнаралық байланыс : өсімдіктану, математика
Сабақтың түрі : Аралас сабақ
Сабақтың типі : жаңа материалды меңгерту
Сабақтың технологиясы: МОТ
Сабақтың барысы: Ұйымдастыру кезеңі.
Сәлемдесу,түгелдеу
«Жақсыдан жаман туса да,
Жаманнан жақсы туса да,
Тартпай қоймас негізге »
Атадан ұл туса игі,
Ата жолын қуса игі”
Атаның жолын қуар ұл туса, оның бойындағы бар жақсы қасиеттерді қайталар еді. Осыған орай адам генетикасын бастай отырып, адам да өз алдына бір биологиялық тұлға екенін білеміз. Соңғы жылдары адамның тұқым қуалаушылығын зерттеу кеңінен бет алған және түрлі әдістер қолдана бастаған.
Ақпанның он
Адам генетикасы
Адам генетикасының зерттеу әдістері
Биохимиялық әдіс
Цитогенетикалық әдіс
Егіздік әдіс
Генеалогиялық әдіс
Шежіре құруға және қайсыбір белгінің ұрпақтан ұрпаққа берілуін қадағалауға негізделген
Хромосомалар-ды микроскоп арқылы зерттеуге негізделген
Кейбір тұқым қуалайтын аурулардың зат алмасу процесінің бұзылуынан болатынын анықтайды.
Бір мезгілде екі немесе екіден көп туылған балаларды зерттеуге негізделген
Монозиготалы
Дизиготалы
Бір жұмыртқалы егіздердің генотипі біркелкі, барлық белгілері ұқсас болады
Әр түрлі жұмыртқалы егіздердің генотипі әр түрлі, бір қатар белгілері бойынша бір-біріне ұқсмайды
Конкорданттылық
Дискорданттылық
Шежіре құруда қолданылатын шартты белгілер.
Гемофилия ауруы
Бір жұмыртқалы егіздер -монозиготалы
Екі жұмыртқалы егіздер - дизиготалы
Сиам егіздері
Цитогенетикалық әдіс
Биохимиялық әдіс
Хромосомалар-ды микроскоп арқылы зерттеуге негізделген
Хромосомалық аурулар
Хромосомалар санының өзгеруінен және олардың құрылымының бұзылуынан пайда болатын аурулар
Даун синдромы
Шерешевский – Тернер синдромы
Клайнфельтер синдромы
Әйелдердің бойы аласа болып, жыныстық жетілуі баяулап, бедеу болады
Ақыл – есінің туа біте кем болуы, икемсіз, жүрек – тамыр жүйесінің және ішкі секреция бездерінің қызметтерінің бұзылуы байқалады.
Жыныс бездері жете дамымайды, ақыл – есі кем, аяғы мен бойы ұзын, басы кішкентай
Клайнфельтер синдромы
Даун синдромы
Шерешевский – Тернер синдромы
Тұқым қуалайтын аурулар
Гендік аурулар
Гендердің өзгеруі нәтижесінде пайда болған тұқым қуалайтын аурулар
Жыныспен тіркескен рецессивті
Аутосомды - рецессивті
Аутосомды – доминантты
У – тіркескен тұқым қуалау
Фенилкетонурия – кемақыл, идиопатия – мишықтың өзгеруі
Гемофилия -қанның ұйымауы, дальтонизм - түсті ажырата алмау
Брахидактилия- қысқасаусақты-лық, полидактилия – алты саусақтылық
Гипертрихоз гені – ұл баланың құлақ қалқаншасын қалың түк басуы
Брахидактилия және полидактилия
Ахондроплазия
Патау және Эдвардс синдромы
Гипертрихоз гені
Медициналық - генетикалық консультациялар
ойыны арқылы
5
3
2
8
6
10
15
23
24
18
7
22
20
17
19
12
21
25
4
16
13
14
11
9
1
1. Адамның тұқым қуалаушылығын зерттейтін ғылым қалай аталады?
Адам генетикасы
5
3
2
8
6
10
23
24
18
7
22
20
19
12
17
21
25
4
16
13
14
11
9
1
15
15. Хромосомалық аурулардың негізгі себептері қандай?
Жасушалардың мейоздық бөліну кезіндегі хромосомалардың гаметаларға теңдей ажырамауы
5
3
2
8
6
10
15
23
24
20
22
19
17
12
18
21
25
14
16
11
13
9
1
7
4
4. Әке – шеше жағынан туыс адамдардың бір – бірімен некелесуін қалай атайды?
Туыстық неке
5
3
2
8
6
10
15
23
24
22
20
4
17
19
12
18
21
25
14
11
13
9
1
7
16
16. Консультацияның бірінші кезеңінде аурудың диагнозын анықтау үшін қандай әдістер қолданылады?
Шежіре, цитогенетикалық, биохимиялық т.б.
5
3
8
6
10
15
23
24
7
22
17
19
18
9
12
20
21
25
4
16
13
14
1
11
2
2. Қай әдіс арқылы туыстар арасындағы аурулардың оның шыққан тегіне шежіре құрастыру арқылы зерттеп анықтайды?
Генеалогиялық әдіс
5
3
2
8
10
15
23
24
7
12
20
22
9
19
18
21
17
25
4
16
14
11
1
13
6
6. Қай әдіс арқылы тұқым қуалайтын аурулардың зат алмасу процесінің бұзылуынан болатын ауруларды анықтайды?
Биохимиялық әдіс
5
3
2
8
10
15
23
24
7
12
22
20
9
19
18
6
21
25
4
16
14
11
1
13
17
17 . Суретке қарап аурудың түрін анықтаңыз.
Гипертрихоз
5
2
8
6
10
15
23
24
7
22
20
18
19
12
21
25
4
16
13
11
17
1
14
9
3
3. Шежіре құрастыруды бастайтын адамды қалай атайды?
Пробанд
5
3
2
8
6
10
15
23
24
22
20
19
7
18
9
12
21
25
17
4
16
13
14
1
11
5. Бір мезгілде екі немесе екіден көп туылған балаларды қалай атайды?
Егіздер
5
3
2
8
6
10
15
23
24
22
20
19
7
9
12
25
17
21
4
16
13
14
1
11
18
18 . Суретке қарап аурудың түрін анықтаңыз.
Ахондроплазия
5
3
2
8
6
15
23
24
18
22
19
20
11
12
17
21
14
25
4
16
7
1
9
13
10
10. Адамда тұқым қуалайтын аурулар қандай топтарға бөлінеді?
Гендік және хромосомалық аурулар
5
3
2
8
6
10
15
23
24
20
22
19
18
9
12
21
25
4
17
16
11
14
1
13
7
7. Бір жұмыртқалы егіздердің генотипі біркелкі, барлық белгілерінің ұқсас болуы қалай аталады?
Конкорданттылық
5
3
2
8
6
10
15
23
24
7
22
20
18
9
12
21
25
4
17
16
11
14
1
13
19
19 . Суретке қарап аурудың түрін анықтаңыз.
Полидактилия
5
3
2
8
6
10
15
23
24
7
22
20
18
9
12
19
21
25
17
4
16
11
14
1
13
24 . Медициналық генетикалық консультациялардың басты мақсаты?
Генетикалық кеңес беру және тұқым қуалайтын ауруларды алдын ала болжау.
5
3
2
8
6
10
15
23
24
7
22
20
19
17
11
9
21
25
18
4
16
14
1
13
12
12. Гендердің өзгеруі нәтижесінде пайда болатын ауруларды қалай атайды?
Брахидактилия (қысқа саусақтылық), полидактилия (алтысаусақтылық), сүйектің омырылғыштығы
5
3
2
6
10
15
23
24
18
22
20
17
19
7
21
25
4
16
13
14
11
1
12
9
8
8. Хромосомаларды микроскоп арқылы зерттеуге негізделген әдіс қалай аталады?
Цитогенетикалық әдіс
5
3
2
6
10
15
23
24
18
22
17
19
7
21
8
25
4
16
13
14
11
1
12
9
20
20 . Суретке қарап аурудың түрін анықтаңыз.
Сиам
егіздері
5
3
2
6
10
15
24
18
22
20
17
19
7
21
8
25
4
16
13
14
11
1
12
9
23
23 . Әйелдердің бойы аласа болып, жыныстық жетілуі баяулап, бедеу болатын қандай синдром?
Шерешевский – Тернер синдромы
5
3
2
8
6
10
15
23
24
7
22
14
20
19
18
12
17
21
25
16
13
1
4
11
9
9. Егіздерді пайда болуына қарай қалай бөледі?
Монозиготалы және дизиготалы
5
3
2
8
6
10
15
23
24
18
7
22
20
19
17
12
14
21
25
4
16
1
11
9
13
13. У хромосомада әкесінен тек ұл балаларына ғана берілуі қалай аталады?
Голандриялық тұқым қуалау
5
3
2
8
6
10
15
23
24
18
7
20
22
19
17
12
13
14
4
25
16
1
11
9
21
21 . Суретке қарап аурудың түрін анықтаңыз.
Даун синдромы
5
3
2
8
6
10
15
23
24
18
22
20
19
17
12
7
21
25
4
16
13
14
9
1
11
11. Аутосомды – доминанттық ауруларға қандай аурулар жатады?
Гендік аурулар
5
3
2
8
6
10
15
23
24
7
22
20
19
12
18
21
17
25
4
16
11
1
13
9
14
14. Аутосомалардың 21 жұбында артық бір хромосома болатын, жалпы хромосомалар саны 47 болатын ауру қалай аталады?
Даун синдромы
5
3
2
8
6
10
15
23
24
7
20
19
14
12
18
21
17
25
4
16
11
1
13
9
22
22 . Жыныс бездері жете дамымаған, ақыл есі кем, аяғы мен бойы ұзын, басы кішкентай қай синдромға жатады?
Клайнфельтер синдромы
5
3
2
8
6
10
15
23
24
7
20
19
14
12
18
17
21
4
22
16
11
13
1
9
25
25. Консультацияның екінші және үшінші кезеңінде нені анықтайды және қандай қорытынды шығарады?
Екінші кезеңінде ұрпақты анықтау, үшінші кезеңінде ауруды жазбаша қорытындылау.
Қорытындылау.
“ Бес саусақ” әдісі арқылы
1.Бүгінгі сабақты қаншалықты меңгердің?
2.Не ұнамады?
3.Маған сабақта ұнады...
4.Мен алдағы уақытта мынаны білгім келеді...
5.Бүгінгі көңіл-күйім...
101
Бағалау.
Бүгінгі сабаққа белсенді
араласқан оқушыларды
мадақтау арқылы бағалау.
Үйге тапсырма:
1. “Медициналық генетика және кейбір тұқым қуалайтын аурулардың алдын алу мен емдеу”
тақырыбына интернеттен реферат жазып келу.
Сау болыңыздар!
* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт
