" Оқу – тәрбие үрдісіндегі мониторинг жүйесі" мақала

Оқу – тәрбие үрдісіндегі мониторинг жүйесі

Балабекова Г. Т.

Қарағанды қаласы «№73 НОМ» КММ

директордың оқу-тәрбие ісі жөніндегі орынбасары

Еліміз дамуының стратегиялық міндеттерінің бірі білім беру сапасын қамтамасыз ету жүйесін жасау болып табылады, соның нәтижесінде республикамыздың білім беру жүйесі дүние жүзінің дамыған елдерінің біліміне сай болуға тиісті.

Қазіргі жағдайда жас ұрпақтың сапалы білім алуға қызығушылығы мен қажеттілігі артып отырғаны айқын байқалады. Әр отбасы өз балаларының әлеуметтік кәсіби және басқа жағынан да биіктен көрінуін олардың білім алу деңгейімен тікелей байланыстырып отыр. Олар баласының болашақтағы игілікті әл ауқаты үшін қазір өздерінің игіліктерінен жартылай бас тартуға дайын. Сонымен қатар, еңбек нарығы қызметкердің біліктілік ресурсына жоғары талап қоюды сезініп отыр. Білім берудің құрылымын өзгерту, 12 жылдық білім беру жүйесінің енгізілуі осының айғағы.

Мектептің нәтижелі жұмыс істелуі туралы талап қоятын 3 сыртқы жауапкершілік субъектісін анықтауға болады;

Мектептің сыртқы жауапкершілік жүйесі мектептің нәтижелі дамуына және оқушылар мүмкіншілігін теңестіруді қамтамасыз етуге тікелей немесе жанама әсерін тигізеді.

Егер біз мониторинг жүйесінің моделін құрып, оны қол жеткен нәтижелерді нақты өлшеу бағалауды қамтамасыз ету үшін ОТҮ басқару практикасына енгізсек, онда:

• Оқушы мен мұғалімнің эмоционалдық – психологиялық жағдайы жақсы болады;

• Пәндік және оқу мотивациясы жоғары болады;

• Оқушылардың құзіреттілігі қалыптасады;

• Оқу-тәрбие жұмысында инновациялық үрдістер нәтижелігі болады;

• Мұғалімнің кәсіби зерттеу мәдениеті артады;

• Кәсіби зерттеу мәдениеті артады;

• Даму бағдарламасының негізгі қаланады.

90-жылдардың басындағы мектептерді жаңартудың күрделі үрдісі білім беру саласында педагогикалық мониторингті қолдану қажеттігіне алып келеді. Мектепті басқару іс-әрекетінің мазмұны күрделеніп, кеңейтілді.

Оқу-тәрбие үрдісін дәстүрлі бақылаудың жетілдірілмеген тұстары айқын болады. Қазіргі заманғы педагогика ғылымы мен практикасы мектеп туралы мәліметтер жинаудың дәстүрлі тәсілдерінен педагогикалық мониторингке өту қажеттілігін қойып отыр. Педагогикалық мониторинг – жиналған ақпараттар мен педагогикалық болжамды талдау негізінде барабар басқару шешімдерін уақытында қабылдау мақсатымен білім үрдісінің, оның жекелеген элементтерінің дамуын, оның атқаратын міндетін мақсатты бағытталған, арнайы ұйымдастырылған үздіксіз қадағалау болып табылады.

12 жылдық білімнің түпті мақсаты – ел болашағының бағдары. Әлем тәжірибесіндегідей, тілдік – танымдық, мәдени – ақпараттық пәндер 12 жылдықтың ішінде толық қамтылуы керек. Осы кешенді іске байланысты оқулықтар мен көмекші оқу құралдарын әзірлеу, оқу тәрбие үрдісін ұйымдастыруды жаңаша жолға қою біршама уақыт пен күшті талап етіп отыр.

Мектеп қызметінің түпті нәтижесі – біліктілік, тәрбиелік, тұлғалық даму деңгейі бойынша бітірген түлегі болып табылады. Осы нәтижеге өзара әсер ету мен бйланыс жасау арқылы қол жеткізіледі. Мониторинг нәтижесінің санасы белгісі бағдарлама бойынша жұмыс жүргізіп жатқан нақты мұғалімдер тобына, оқушылардың мектептен тыс мазмұнды жұмысын ұйымдастырушы қосымша білім беруші педагогтарға байланысты болады. Білім беру процесіндегі әрбір субъектінің қызметі мектептің негізгі мақсаттарына тәуелді, ал педагогикалық жүйесінің жеке элементтерінің міндеттері өзара үлестіріледі, ал өз кезегінде педагогикалық жүйенің жемістілігі мен нәтижелілігін қамтамасыз етеді.

Осылайша педагогикалық қызметтің барлық объективті және субъективті тұстарын бағалайтын мониторингтің жүйелік сипаты 12 жылдық халықаралық білім беру жүйесіне көшу мен өскелең ұрпақты тәрбиелеудегі ҚР білім беру жүйесінің дамуын болжауда қазіргі заманғы педагогикалық қызметтің іс-тәжірибесін есепке алуға мүмкіндік береді.

Оқу-тәрбие үрдісіндегі мониторинг жүйесінің құрылымы

ОТҮ өлшемдері

Мониторинг жүргізу кезеңдері:

1. Дайындық (бағдарлама мен инструментарийлер).

2. Ақпарат жинау.

3. Ақпаратты жүйелеу, қорытындылау, талдау.

Қарастырып отырған мониторинг жүйесінің басқа қазіргі қолданылып жүрген өлшеуіш жүйелерінен (білім кесінділері, жоспарлы тексерулер, мектептің аттестатталуы т.б.) артықшылығы:

1. Тұрақты түрде қолданылады және оқу – тәрбие үрдісін жан-жақты байқауды жүзеге асырады. Жан-жақтылық бақылау өлшемдерінің көп болуымен, өлшеуіштердің сапасы және жиілігімен нақтылық деңгейінің жоғары болуымен жүзеге асырылады.

2. Жинақталған мәліметтер оқу-тәрбие үрдісінің даму жолындағы динамикасын зерттеу арқылы даму моделін болжауға мүмкіншілік туғызады.

3. Күнделікті басқару қызметінде шешімдер қабылдауға ықпалын тигізеді.

4. Білім беру мекемесінде өзгерістерді енгізгеннен кейін, үрдістің нәтижелілігі қаншалықты жақсаратынын көруге мүмкіндік береді.