«Бастауыш сыныптарда о?ытуды? жа?а технологиясын саба?та тиімді ?олдану” ма?ала
«Бастауыш сыныптарда о?ытуды? жа?а технологиясын саба?та тиімді ?олдану” ма?ала
Болаша?та ?ркениетті дамы?ан елдер ?атарына ену ?шін заман талабына сай білім ?ажет. ?йткені, т?уелсіз ?аза?станды дамы?ан б?секеге ?абілетті елу елді? ?атарында, терезесін те? ететін – білім. Сонды?тан ?азіргі даму кезе?і білім беру ж?йесіні? алдына о?у ?рдісін технологияландыру м?селесін ?ойып отыр. Мектеп ?міріне еніп отыр?ан жа?а технологияларды? ерекшелігі ?сіп келе жат?ан жеке т?л?аны жан –жа?ты дамыту. Соны? ішінде м?мкіндігі шектеулі о?ушыларды? дамуына да жа?а технология элементтерін пайдалану ?з ?серін тигізуде. Бастауыш мектеп- о?ушы т?л?асы мен санасыны? дамуы ?уатты ж?ретін, ерекше ??нды, ?айталанбас кезе?.Сонды?тан бастауыш білім ?здіксіз білім беруді? ал?аш?ы баспалда?ы, ?иын да жауапты іс. О?ытуды? ?рт?рлі технологиялары сарапталып, жа?ашыл педагогтарды? іс- т?жірибесі зерттеліп,мектеп ?міріне енуде. ?азіргі заманны? талабына сай болу ж?не жа?а формация мектебінде ж?мыс істеп ж?рген педагогтарды? алдында т?р?ан проблемаларды шешу негізгі ма?сат болып табылады, олар:
баланы о?и білуге ?йрету
баланы ойлау?а ?йрету
баланы? ?зін-?зі т?л?а ретінде дамуына жа?дай жасау.
Осы?ан орай мектеп білімі т?бегейлі жа?артылып, м??алімні? ?ызметіні? ма?саттары ке?ейіп, ?лкен ?згерістер ?стінде. ?р педагогты? міндеті-о?ушыны? шы?армашылы? ойына ба?ыт беру, шы?армашылы? ізденісті ?олдау, жа?даяттар ту?ызып, оны? шешімін табу?а ба?ыттау, жа?аны іздеуге, ж?йелі зерттеулерге талдау жасау?а талпыныс беру.
Б?л технология несімен ?зіне баурап ал?анды?ын бірнеше с?ра?- жауап ретінде бергім келіп отыр. «Сын т?р?ысынан ойлауды дамыту» технологиясы немен ?ызы?тырады?
• Кез келген ?стаз?а сапалы саба? беруге м?мкіндік беретіндігімен.
• О?ыту мен ?йымдастыруды? тиімді ?дістеріні? /стратегияларыны?/ к?птігімен.
• О?у мотивацияларын ?згертуге пайдалы екендігімен. «Сын т?р?ысынан ойлауды дамыту» технологиясыны? ?зге технологиялардан ?андай ерекшеліктері бар?
• Сын т?р?ысынан ойлау саба?тарыны? ??рылымы /?ызы?ышылы?ты ояту, ма?ынаны ажырату, ой тол?аныс/.
• Негізгі ?ш кезеніні? ма?ыздылы?ы.
• Стратегияларды? психологиялы? астары мен ерекшеліктері.
Осы жобамен ж?мыс жасау барысында м??алім о?ушыны? ?зін ізденуге жетелейді, ойлану?а ?йретеді. Педагогикалы? технология о?ушыларды? жеке басын дамыту мен білім беру ма?сатына жету жолында?ы педагогикалы? ?ызметті?, іс- ?рекетті? ж?йелі дамып отыратын жобасы ретінде о?ушы белсенділігін арттыруды к?здейді. Ал, о?ушы белсенділігіні? артуы оны шы?армашылы??а жетелейді.
Сын т?р?ысынан ойлауды ?йрету ?шін мына шараларды білу ?ажет:
1.Сын т?р?ысынан ойлауды ?йрету ?шін уа?ыт керек.
2.О?ушылар?а ойланып, тол?ану?а, ойын ашы? айту?а р??сат беру.
3.?р т?рлі идеялар мен пікірлерді ?абылдау.
4.?йрену барысында о?ушыларды? белсенді іс – ?рекетін ?олдану.
5. Кейбір о?ушылардан жауабыны?, сыныны? д?лелді, д?йекті болуын талап ету.
6.Сын т?р?ысынан ойлауды ба?алау. Сын т?р?ысынан ойлау технологияларын пайдалану н?тижесінде ?азіргі о?ушыны?:
– Саба??а ?ызы?ушылы?ы артады;
– На?ты ?з де?гейінде ба?аланады;
– Жеке ?абілеті ай?ындалады;
– ?з бетімен ж?мыс істеуге ?йренеді;
– Даму мониторингі ай?ын к?рінеді; ?з пікірін ашы? білдіруді талап ету ?ажет. Тек сонда ?ана олар:
– Мен осы м?селе туралы не ойлаймын?
– Осы мазм?ннан ал?ан а?парат мені? б?рын?ы білетініме с?йкес пе?
– Ма?ан б?л жа?а ойлар ?аншалы?ты ?сер етті, -деген сауалдар т??ірегінде ойлау?а ?йренеді. Сын т?р?ысынан ойлау саба?тарыны? ал?ы шарттары:
– Саба?ты белсенді ?ткізіп, ?р баладан еркін жауап алу?а жа?дай жасау;
– Сенімділікке т?рбиелеу ?шін баланы? жауабын санмен ба?алау;
– ?иялын дамыту ?шін «Мені? ойымша» деген жауап?а да?дыландыру;
– ?р т?рлі жауап?а бірдей ?арау, жа?сысын мада?тап, жаманын сынамау;
– Тіл байлы?ын дамыту ?шін ?алайда жауабын со?ына дейін ты?дау;
– Жауап беруге тілек білдірмеген баланы? ?з еркінсіз, ?инап с?рамау;
– Жеке т?л?а ретінде «Мен» деген р?лін к?теру, ?з пікірін ?алыптастыру.
?з іс-т?жірибемде сыни т?р?ысынан ойлау технологиясы ар?ылы о?ушыларды? танымды? ?ызы?ушылы?ын ?алыптастырып, шы?армашылы??а баулу?а к?п к??іл б?лемін.
?азіргі кезде мектептерде жиі ?олданылып отыр?ан жа?а технологияларды? бірі – сын т?р?ысынан ойлауды дамыту ?абілетін ?алыптастыру?а ба?ыттал?ан ?діс-т?сілдер. Осындай ?дістеме негізінде жас?спірімдерге тере? де тияна?ты білім беруді ?з т?жірибемде жиі ?олданамын. Сын т?р?ысынан ойлау технологиясыны? басты ерекшеліктерін саба?тарымда ?олданылу жолдарына то?талма?мын.
Мені? ?з іс- т?жірибемде ?дебиеттік о?у саба?ынан ?ткізген М.Дулатовты? «?ыс» та?ырыбында ?ткізген саба?ыма то?тала ?тейін.
Саба?ымды бастамас б?рын, о?ушыларымны? психологиялы? жа?ынан к??іл к?йлерін ?алыптастыру ж?не оларды? арасында досты? ?арым- ?атынас орнату ма?сатында т?рлі к??іл к?теретін тренингтер ?олдандым. Тренинг барысында к??ілді ?уені ойналып т?рды. «??рдастар тобында?ы ?зара ?арым- ?атынас о?уда ма?ызды р?л ат?аратынын к?рсетті.О?ушылар ж?пта немесе топтарда ж?мыс істегенде, олар «м??алім- о?ушы» с?хбаты т?ріндегі ?зара іс -?имыл?а ?ара?анда мейлінше «симметриялы» болып табылатын ?зара іс- ?имыл?а таратылады, осылайша, негізділген д?лелдерді ?зірлеуде ж?не ?ада?аланатын о?и?аларды сипаттауда т?рлі м?мкіндіктерге ие болды» деген Мерсерді? ойын негізге ала отырып, о?ушыларды? ?йымшылды? ?арым -?атынастарын жа?сарту ма?сатында топтар?а б?лдім.О?ушыларды топ?а ?р т?сті фишкалар ар?ылы б?лдім. Фишка т?стес к?рсеткіші бар парта?а барып отырады.
?орыта келгенде, Пажаресті? «білім беру стилін та?дау кезінде м??алімні? білімділігінен г?рі сенімге негізделген ой-тарма?тарыны? ы?палы к?штірек деп сендіреді:о?ыту ?дерісінде ?алыптас?ан к?з?арастар м??алімні? сыныпта?ы «іс-?рекетіне п?нні? ?алай о?у керектігі ж?нінде ?бден ?алыптасып ?ал?ан пікірлер ана??рлым к?штірек ы?пал етеді.» дегендей, «Сенім» ??ымына тере?ірек ??ынып, саба?тарымда тиімді ?олдану?а тырысамын. О?ушыларда сенімділік арт?ан сайын, олар ж?мыс істеуінде жылдамды?ты?, на?тылы?ты? к?ріне баста?анды?ыны? ку?сі болдым.Сыныпта?ы о?ушыларды? ?йымшылды?ы ?алыптасып, топта бірлесе ж?мыс жасаулары к?з ?уантады. Мені е? та? ?алдыр?ан іс-?рекеттерді? бірі бірде- бір о?ушы та?ырыпты талдаудан тыс ?алып ?оймайды. Адам бойында?ы ?абілеттерін дамытып, оларды? ?шуіне жол бермеу адамны? рухани к?шін ны?айтып, ?зін-?зі тануына к?мектеседі.О?ушыны? ?з болмысын тану?а к?мектесіп, ?абілетін ояту, жа?а рухани к?ш беру білімні? е? ма?ызды ма?саты болып табылады.
О?ушыларды шы?армашылы? ж?мыс?а баулып, оларды? белсенділіктерін, ?ызы?ушылы?ын арттыра т?су ?шін, шы?армашылы? ?абілеттерін саба??а ж?не саба?тан тыс уа?ытта дамытуда ?р т?рлі ?діс-т?сілдерді ?олдану?а болады
М?нда басты назар аударатын н?рсе – о?ушыларды? ауызша, жазбаша тілдеріні? ?зара ?штастырыла отырып ж?не со?ан с?йкес ж?мысты? ауызша, жазбаша т?рде к?рініс табуларын талап ету. Соны? негізінде ?ана бізді?ше, тіл байлы?ы мол, сауатты да шы?армашыл жас жеткіншекті т?рбиелей аламыз.
О?ушыларды шы?армашылы? ба?ытта жан-жа?ты дамыту-б?гінгі к?нні? басты талабы. Осы талап т?р?ысынан ал?анда о?у –т?рбие ?рдісін ?йымдастыруды? сан т?рлі ?діс-т?сілдерін іздестіру жа?а технологияларды тиімді пайдалануды? ма?ызы ерекше.
?азіргі та?да о?ытуды? елуден астам технологиясы бар екенін ?алымдарымыз айтып, осыларды? кейбіреуі бізді? білім беру ж?йемізге еніп, т?жірибемізден орын алуда. ?азіргі ?стаздар ?ауымыны? алдында т?р?ан ?лкен ма?сат-?мірді? барлы? саласында белсенді, шы?армашылы? іс-?рекетке ?абілетті, еркін ж?не жан-жа?ты жетілген т?л?а т?рбиелеу. ?мірдегі сан алуан ?иынды?тарды шеше білу тек шы?армашыл адамны? ?олынан келеді.
?андай технологияны пайдалан?ан кезде де о?ушыны? белсенділігі, ма?сат?а ?мтылуы, а?паратты ?зі іздеп табуы, шапша?а?ды?ы мен еркіндігі, шы?армашылды?ы, к??іл-к?йіні? к?тері?кі болуы ?амтамасыз етіледі.
О?ушыларды? шы?армашылы?ын, танымды? белсенділігін арттыруда шы?армашылы? саба?тарды ?ткізуді?, о?ушыны? ?з бетімен ізденіп, шы?армашылы? ой-?рісін арттыруда алатын ма?ызы ерекше.
О?ушыларым ?азіргі та?да топпен, ж?ппен ж?мыс ат?ара біледі. ?з ойларын ашы?,на?ты ж?не сыни т?р?ыдан ойлай біледі. О?ушыларымны? саба??а деген ?ызы?ушылы?тары артып, сыныпты? білім сапасы к?терілді.Егер де жа?а технология элементтері? саба?та ?з д?режесінде ?йымдастыра білсек, ?з н?тижесін береді деп ойлаймын. Баяндамамды Елбасымыз Н.?.Назарбаевты? мына с?зімен ая?та?ым келеді:«Елімізді? ерте?і б?гінгі ?рпа?ты? ?олында, ал жас ?рпа?ты? та?дыры ?стазды? ?олында»
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
««Бастауыш сыныптарда о?ытуды? жа?а технологиясын саба?та тиімді ?олдану” ма?ала »
Бастауыш сыныптарда оқытудың жаңа технологиясын сабақта тиімді қолдану
«Бастауыш сыныптарда оқытудың жаңа технологиясын
сабақта тиімді қолдану” Болашақта өркениетті дамыған елдер қатарына ену үшін заман талабына сай білім қажет. Өйткені, тәуелсіз Қазақстанды дамыған бәсекеге қабілетті елу елдің қатарында, терезесін тең ететін – білім. Сондықтан қазіргі даму кезеңі білім беру жүйесінің алдына оқу үрдісін технологияландыру мәселесін қойып отыр. Мектеп өміріне еніп отырған жаңа технологиялардың ерекшелігі өсіп келе жатқан жеке тұлғаны жан –жақты дамыту. Соның ішінде мүмкіндігі шектеулі оқушылардың дамуына да жаңа технология элементтерін пайдалану өз әсерін тигізуде. Бастауыш мектеп- оқушы тұлғасы мен санасының дамуы қуатты жүретін, ерекше құнды, қайталанбас кезең.Сондықтан бастауыш білім үздіксіз білім берудің алғашқы баспалдағы, қиын да жауапты іс. Оқытудың әртүрлі технологиялары сарапталып, жаңашыл педагогтардың іс- тәжірибесі зерттеліп,мектеп өміріне енуде. Қазіргі заманның талабына сай болу және жаңа формация мектебінде жұмыс істеп жүрген педагогтардың алдында тұрған проблемаларды шешу негізгі мақсат болып табылады, олар:
баланы оқи білуге үйрету
баланы ойлауға үйрету
баланың өзін-өзі тұлға ретінде дамуына жағдай жасау.
Осыған орай мектеп білімі түбегейлі жаңартылып, мұғалімнің қызметінің мақсаттары кеңейіп, үлкен өзгерістер үстінде. Әр педагогтың міндеті-оқушының шығармашылық ойына бағыт беру, шығармашылық ізденісті қолдау, жағдаяттар туғызып, оның шешімін табуға бағыттау, жаңаны іздеуге, жүйелі зерттеулерге талдау жасауға талпыныс беру.
Бұл технология несімен өзіне баурап алғандығын бірнеше сұрақ- жауап ретінде бергім келіп отыр. «Сын тұрғысынан ойлауды дамыту» технологиясы немен қызықтырады? • Кез келген ұстазға сапалы сабақ беруге мүмкіндік беретіндігімен. • Оқыту мен ұйымдастырудың тиімді әдістерінің /стратегияларының/ көптігімен. • Оқу мотивацияларын өзгертуге пайдалы екендігімен. «Сын тұрғысынан ойлауды дамыту» технологиясының өзге технологиялардан қандай ерекшеліктері бар? • Сын тұрғысынан ойлау сабақтарының құрылымы /қызығышылықты ояту, мағынаны ажырату, ой толғаныс/ . • Негізгі үш кезенінің маңыздылығы. • Стратегиялардың психологиялық астары мен ерекшеліктері. Осы жобамен жұмыс жасау барысында мұғалім оқушының өзін ізденуге жетелейді, ойлануға үйретеді. Педагогикалық технология оқушылардың жеке басын дамыту мен білім беру мақсатына жету жолындағы педагогикалық қызметтің, іс- әрекеттің жүйелі дамып отыратын жобасы ретінде оқушы белсенділігін арттыруды көздейді. Ал, оқушы белсенділігінің артуы оны шығармашылыққа жетелейді.
Сын тұрғысынан ойлауды үйрету үшін мына шараларды білу қажет: 1.Сын тұрғысынан ойлауды үйрету үшін уақыт керек. 2.Оқушыларға ойланып, толғануға, ойын ашық айтуға рұқсат беру. 3.Әр түрлі идеялар мен пікірлерді қабылдау. 4.Үйрену барысында оқушылардың белсенді іс – әрекетін қолдану. 5. Кейбір оқушылардан жауабының, сынының дәлелді, дәйекті болуын талап ету. 6.Сын тұрғысынан ойлауды бағалау. Сын тұрғысынан ойлау технологияларын пайдалану нәтижесінде қазіргі оқушының: – Сабаққа қызығушылығы артады; – Нақты өз деңгейінде бағаланады; – Жеке қабілеті айқындалады; – Өз бетімен жұмыс істеуге үйренеді; – Даму мониторингі айқын көрінеді; Өз пікірін ашық білдіруді талап ету қажет. Тек сонда ғана олар: – Мен осы мәселе туралы не ойлаймын? – Осы мазмұннан алған ақпарат менің бұрынғы білетініме сәйкес пе? – Маған бұл жаңа ойлар қаншалықты әсер етті, -деген сауалдар төңірегінде ойлауға үйренеді. Сын тұрғысынан ойлау сабақтарының алғы шарттары: – Сабақты белсенді өткізіп, әр баладан еркін жауап алуға жағдай жасау; – Сенімділікке тәрбиелеу үшін баланың жауабын санмен бағалау; – Қиялын дамыту үшін «Менің ойымша» деген жауапқа дағдыландыру; – Әр түрлі жауапқа бірдей қарау, жақсысын мадақтап, жаманын сынамау; – Тіл байлығын дамыту үшін қалайда жауабын соңына дейін тыңдау; – Жауап беруге тілек білдірмеген баланың өз еркінсіз, қинап сұрамау; – Жеке тұлға ретінде «Мен» деген рөлін көтеру, өз пікірін қалыптастыру. Өз іс-тәжірибемде сыни тұрғысынан ойлау технологиясы арқылы оқушылардың танымдық қызығушылығын қалыптастырып, шығармашылыққа баулуға көп көңіл бөлемін.
Қазіргі кезде мектептерде жиі қолданылып отырған жаңа технологиялардың бірі – сын тұрғысынан ойлауды дамыту қабілетін қалыптастыруға бағытталған әдіс-тәсілдер. Осындай әдістеме негізінде жасөспірімдерге терең де тиянақты білім беруді өз тәжірибемде жиі қолданамын. Сын тұрғысынан ойлау технологиясының басты ерекшеліктерін сабақтарымда қолданылу жолдарына тоқталмақмын.
Менің өз іс- тәжірибемде әдебиеттік оқу сабағынан өткізген М.Дулатовтың «Қыс» тақырыбында өткізген сабағыма тоқтала өтейін. Сабағымды бастамас бұрын, оқушыларымның психологиялық жағынан көңіл күйлерін қалыптастыру және олардың арасында достық қарым- қатынас орнату мақсатында түрлі көңіл көтеретін тренингтер қолдандым. Тренинг барысында көңілді әуені ойналып тұрды. «Құрдастар тобындағы өзара қарым- қатынас оқуда маңызды рөл атқаратынын көрсетті.Оқушылар жұпта немесе топтарда жұмыс істегенде, олар «мұғалім- оқушы» сұхбаты түріндегі өзара іс -қимылға қарағанда мейлінше «симметриялы» болып табылатын өзара іс- қимылға таратылады, осылайша, негізділген дәлелдерді әзірлеуде және қадағаланатын оқиғаларды сипаттауда түрлі мүмкіндіктерге ие болды» деген Мерсердің ойын негізге ала отырып, оқушылардың ұйымшылдық қарым -қатынастарын жақсарту мақсатында топтарға бөлдім.Оқушыларды топқа әр түсті фишкалар арқылы бөлдім. Фишка түстес көрсеткіші бар партаға барып отырады.
Қорыта келгенде, Пажарестің «білім беру стилін таңдау кезінде мұғалімнің білімділігінен гөрі сенімге негізделген ой-тармақтарының ықпалы күштірек деп сендіреді:оқыту үдерісінде қалыптасқан көзқарастар мұғалімнің сыныптағы «іс-әрекетіне пәннің қалай оқу керектігі жөнінде әбден қалыптасып қалған пікірлер анағұрлым күштірек ықпал етеді.» дегендей, «Сенім» ұғымына тереңірек ұғынып, сабақтарымда тиімді қолдануға тырысамын. Оқушыларда сенімділік артқан сайын , олар жұмыс істеуінде жылдамдықтың, нақтылықтың көріне бастағандығының куәсі болдым.Сыныптағы оқушылардың ұйымшылдығы қалыптасып, топта бірлесе жұмыс жасаулары көз қуантады. Мені ең таң қалдырған іс-әрекеттердің бірі бірде- бір оқушы тақырыпты талдаудан тыс қалып қоймайды. Адам бойындағы қабілеттерін дамытып, олардың өшуіне жол бермеу адамның рухани күшін нығайтып, өзін-өзі тануына көмектеседі.Оқушының өз болмысын тануға көмектесіп, қабілетін ояту, жаңа рухани күш беру білімнің ең маңызды мақсаты болып табылады. Оқушыларды шығармашылық жұмысқа баулып, олардың белсенділіктерін, қызығушылығын арттыра түсу үшін, шығармашылық қабілеттерін сабаққа және сабақтан тыс уақытта дамытуда әр түрлі әдіс-тәсілдерді қолдануға болады
Мұнда басты назар аударатын нәрсе – оқушылардың ауызша, жазбаша тілдерінің өзара ұштастырыла отырып және соған сәйкес жұмыстың ауызша, жазбаша түрде көрініс табуларын талап ету. Соның негізінде ғана біздіңше, тіл байлығы мол, сауатты да шығармашыл жас жеткіншекті тәрбиелей аламыз. Оқушыларды шығармашылық бағытта жан-жақты дамыту-бүгінгі күннің басты талабы. Осы талап тұрғысынан алғанда оқу –тәрбие үрдісін ұйымдастырудың сан түрлі әдіс-тәсілдерін іздестіру жаңа технологияларды тиімді пайдаланудың маңызы ерекше.
Қазіргі таңда оқытудың елуден астам технологиясы бар екенін ғалымдарымыз айтып, осылардың кейбіреуі біздің білім беру жүйемізге еніп, тәжірибемізден орын алуда. Қазіргі ұстаздар қауымының алдында тұрған үлкен мақсат-өмірдің барлық саласында белсенді, шығармашылық іс-әрекетке қабілетті, еркін және жан-жақты жетілген тұлға тәрбиелеу. Өмірдегі сан алуан қиындықтарды шеше білу тек шығармашыл адамның қолынан келеді.
Қандай технологияны пайдаланған кезде де оқушының белсенділігі, мақсатқа ұмтылуы, ақпаратты өзі іздеп табуы, шапшағаңдығы мен еркіндігі, шығармашылдығы, көңіл-күйінің көтеріңкі болуы қамтамасыз етіледі. Оқушылардың шығармашылығын, танымдық белсенділігін арттыруда шығармашылық сабақтарды өткізудің, оқушының өз бетімен ізденіп, шығармашылық ой-өрісін арттыруда алатын маңызы ерекше.
Оқушыларым қазіргі таңда топпен, жұппен жұмыс атқара біледі. Өз ойларын ашық ,нақты және сыни тұрғыдан ойлай біледі. Оқушыларымның сабаққа деген қызығушылықтары артып, сыныптың білім сапасы көтерілді.Егер де жаңа технология элементтерің сабақта өз дәрежесінде ұйымдастыра білсек, өз нәтижесін береді деп ойлаймын. Баяндамамды Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың мына сөзімен аяқтағым келеді:«Еліміздің ертеңі бүгінгі ұрпақтың қолында, ал жас ұрпақтың тағдыры ұстаздың қолында»
