Министерство образования Республики Башкортостан
ГБОУ Октябрьская коррекционная школа для обучающихся
с ограниченными возможностями здоровья.
Тема: Наша семья.
Подготовила : Э.Р.Фаррахова
учитель башкирского языка и
литературы.
ГБОУ ОКШ №19
Тема. Беҙҙең ғаилә.
Маҡсат.Уҡыусыларҙың телмәрен үҫтереү,үтелгән һүҙҙәрҙе,һөйләмдәрҙе иҫкә төшөрөү. Ата-әсәгә, туғандарға һөйөү тәрбиәләү.
Йыһазлау: дәреслек, карточкала биремдәр, һүрәттәр, һүҙҙәр һәм хәрефтәр яҙылған карточкалар, компьютер.
Дәрес барышы:
- “Психологик атмосфера “ ситуацияһын тыуҙырыу.
Уҡытыусы. Хәйерле иртә, балалар! Тағы бер ғәжәйеп матур, иҫ киткес гүзәл көн тыуҙы. Ошо йәмле иртәгә, матур донъяға бағып, үҙебеҙгә көс, дәрт, илһам алайыҡ. Әйҙәгеҙ, бергәләп ҡояш сығышын күҙәтәйек. Балалар, бөгөнгө көнгә нимә тип өндәшерһегеҙ?
Балалар. Хәйерле көн! Рәхмәт һиңә матур иртә! Минең кәйефем көр, күңелем күтәренке!
Уҡытыусы. Тимәк, беҙ дәрт, илһам менән эшкә тотонорға әҙер!
2. Өйгә эште тикшереү.
-Бөгөн аҙнаның ниндәй көнө?
-Нисәнсе число?
-Һауа торошо ниндәй?
-Һеҙҙе мәктәпкә киткәндә кем оҙатып ҡалды?
-Һинең исемең кем?
-Әсәйеңдең исеме кем?
-Һин кемде яратаһың ?(Мин әсәйемде,…. яратам)
3.Артикуляцион күнегеү. Тиҙәйткестәр (видеопроектор аша уҡыу) Башҡорт теле дәресендә тасури уҡыу һәм дөрөҫ һөйләү өсөн телдәребеҙҙе шымартып алайыҡ.
1. Сейәлектән сыҡҡан саҡта
Сей сейәне сәйнәй-сәйнәй,
Сикәләрем сатнаны.
2. Иҙәндәрҙе лә һеперҙем.
Гөлдәргә һыуҙар һиптем.
Әсәйемә бүләккә тип
Матур һүрәт төшөрҙөм.
3. Ҡара ҡарға ҡарҙан бара,
Ҡанаттарын ҡаға-ҡаға.
Фонетик-орфографик күнегеү яҙылған карточка. Башҡорт телендәге һуҙынҡы өндәрҙе ҡабатлап үтәйек. АОӘӨҮ.Был хәрефтәргә һүҙҙәр уйлап әйтәйек. А-атай ағай апай алма О-олатай ойоҡ оҙон Ә-әсәй әбей әтәс Ө-өләсәй өс өй өйрәк Ү-үлән үтек үрмәксе
4. Яңы тема.
Бөгөнгө дәрестең темаһын белер өсөн беҙгә кроссворд сисергә кәрәк буласаҡ.( кроссворд сисеү).
1.Клен һүҙенең тәржемәһе.2.Республикабыҙ нисек атала? 3.Башҡортстандағы иң бейек тау.4.Башҡортостандағы йылға.5.Йорт ҡошо.
-Уртала ниндәй һүҙ килеп сыҡты. (Ғаилә.) Эйе,бөгөн дәрестә ғаилә һәм уның ағҙалары тураһында һүҙ алып барырбыҙ, яңы һүҙҙәр һәм фразалар үҙләштереп хәтер һандығына һалырбыҙ, яҙма һәм һөйләү телмәрендә дөрөҫ ҡулланырға өйрәнербеҙ. Дәресте иң ҡәҙерле кешеләребеҙгә арнайыҡ.
-Балалар,ә нимә һуң ул ғаилә (әңгәмә)
-Ғаилә-минең атайым,әсәйем һәм мин.
- Ғаилә-минең атайым,әсәйем,олатайым,өләсәйем.
-Ғаилә-минең атайым,әсәйем олатайым,өләсәйем,ағайым,апайым, аға-йым,апайым,ҡустым, һеңлем.
- Дөрөҫ,балалар. Ғаилә- атай,әсәй,балаларҙан һәм башҡа яҡын туғандарҙан торған кешеләр.
Таҡтала Ғаилә картинаһы, һүрәттәр эленгән. Уҡыусыларҙан ҡәрҙәшлек терминдарын һорау һәм берәмләп әйттереү. - Был кем Был-атай,әсәй, олатайым,өләсәйем, ҡартәсәй,ағайым,апайым,олатайым,ҡустым, һеңлем,ул-сын,ҡыҙ-дочь,ейән-внук,ейәнсәр-внучка.
Уҡыусыларға үҙ аллы эш биреү.Балалар ултырған ерҙән һүҙбәйләнештәр төҙөйҙәр. Уҡыусылар,әйҙәгеҙ һүҙбәйләнештәр төзөйбөз. 1-се рәткә Минең, 2 –се рәткә-һинең 3 рәткә-уның
- Афариндар.
Телмәр үҫтереү. Ер йөҙөндә иң гүзәл,ғәзиз һүҙ әсәй. Ул бөтә телдәрҙә лә наҙлы яңғырай. Шул һүҙ менән баланың теле асыла.Әсәйҙәр тураһында ниндәй тылсымлы һүҙҙәр беләһегеҙ. –Ҡояшым, ҡәҙерлем, матурым. Балалар, һеҙ әсәйҙәрегеҙгә ниндәй матур һүҙҙәр әйтәһегеҙ
–Ҡояшым, ҡәҙерлем, матурым,әсәкәйем, мин һине яратам, әсәй.
Ял минуты.
Уҡыусылар,мин һеҙгә ижади эш тәҡдим итәм. Донъяла беҙҙең өсөн иң ҡәҙерле кешеләр –ул беҙҙең атай һәм әсәй. Мин һеҙгә карточкалар таратам. Малайҙар атай кешегә хас сифаттарҙы һәм ғаиләлә атай улын ниндәй эштәргә өйрәтә тигән һорауға яуап яҙалар,ҡыҙҙар әсәйҙәргә хас сифаттарҙы һәм ғаиләлә әсәй ҡыҙын ниндәй эштәргә өйрәтә һорауына яуап яҙалар.
1. Атайға хас сифаттар : ….
Әсәйгә хас сифаттар: ….
Һүҙҙәр: Аҡыллы, матур, көслө, иғтибарлы, батыр,наҙлы,хөрмәтле, тырыш, оҫта.
2. Атай улына ниндәй эштәр өйрәтә: …….
Әсәй ҡыҙын ниндәй эштәргә өйрәтә: ………
Һүҙҙәр: өй йыйыштырырға, төҙөргә,бешерергә, тегергә,бысырға,гөл-сәскә тәрбиәләргә, йышырға, малдарҙы ҡарарға, бала тәрбиәләргә, ат егергә, йорт матурларға.
-Балалар,өйҙә һеҙҙең ниндәй бурыстарығыҙ бар. Һәр көндө һеҙ ниндәй эштәр эшләйһегеҙ.
-Афарин.Ә хәҙер һеҙ,уҡыусылар, ғаилә ағҙалары тураһында әҙерләп килгән проект эштәре менән таныштырырһығыҙ. Рәхим итегеҙ.
Тәржемәсе. Уҡыусылар, мин һеҙгә тәржемәсе булырға тәҡдим итәм.
Атай-шәкәр, әсәй- бал.
Ата-әсәне тыңлаған кеше булған, тыңламаған -әрәм булған.
Атай йөрәге- таудан ҙурыраҡ.
Әсәй йөрәге- диңгеҙҙән тәрәнерәк.
-Афарин, балалар. Оҫта тәржемәселәр ҙә икәнһегеҙ. Ата-әсәгеҙҙе хөрмәт итеп, тәрбиәле балалар булып үҫегеҙ.
Дөрөҫ яҙылған һүҙҙәрҙе табығыҙ. Иғтибар менән ҡарағыҙ. Ҡайһы юлда дөрөҫ яҙылған һүҙҙәр?
1) олатай, оләсәй, һеңле, ейән,ҡусты
2) олатай, өләсәй, һеңле, ейән,ҡусты
3) олатай, өләсәй, һеңле, ейән,кусты
4) олатай, оләсәй, һеңле, ейән,ҡусты.
- Балалар, ғаиләгә ҡағылышлы ниндәй йырҙар,шиғырҙар беләһегеҙ?
1.Йоҡла,йоҡла һин балам,
Һине бишеккә һалам.
Татлы йоҡоға талғансы,
Үҙең янында булам.
-Балалар, бишек йырын ҡасан йырлайҙар? (Баланы йоҡлатҡанда)
2. Матур һәм көслө.
Бер кем дә юҡтыр Атайым төҫлө-
Ул бик тә батыр!
Ул бик тә көслө! (Фәүзия Рәхимғолова)
3. Бер кем дә юҡтыр
Әсәйем ише-
Ул донъялағы
Иң матур кеше. (Фәүзия Рәхимғолова)
4.Әсәкәйем, әсәкәйем,Әсәйем,әсәкәйем, Матурҙың да матуры
Һин бит минең әсәкәйем.
5.Өләсәйем бәхетле,Олатайым бәхетле,Атай менән әсәй ҙә,Мин үҙем
дә бәхетле.
-Афарин,бик матур шиғырҙар һөйләнегеҙ.
Йомғаҡлау.
- Балалар, бөгөн дәрестәге һөйләшеүҙәр һеҙҙе нимәгә өйрәтте?
- Ата-әсәгә хөрмәт күрһәтеү, уларға ,өлкән кешеләргә ихтирамлы
булыу.
- Тәрбиәле,иманлы, тәртипле булығыҙ, балалар!
