Технологическая карта урока

Дәрес этаплары

Максаты

Вакыты

Укучылар белән хезмәттәшлек итү формасы

Укытучы эшчәнлеге

Укучы эшчәнлеге

Универсаль уку гамәлләрен булдыру

Арадаш тикшерү

I.Мотивлаштыру-ориентлашу этабы

1. Дәресне оештыру.

Укучылар

ның дәрескә әзерлеген һәм мөнәсәбәтен ачклау

2

Фронталь

– Исәнмесез, укучылар!

Хәерле көннәр сезгә!

Зиһен һәм тел ачкычлары

Телимен һәммәгезгә!

-Кәефләрегез әйбәтме? “Көнне яхшы сүз белән башласаң, бөтен көнең яхшы үтәр”,-диләр. Әйдәгез әле, бер-беребезне яңа көн белән котлыйк һәм бер-беребезгә елмаеп карыйк.

- Сезнең һәрберегезгә “Уңышлар карточкасы” бирәм. Биремнәрне үтәгән саен шунда үзегезгә билге куеп барырсыз.

Яңа көн тынычлык алып килсен! Яңа көндә яңа “5”леләр алыйк! Әти-әниебезгә ягымлы булыйк! Яңа көндә барыбыз да яхшы эшләр генә кылыйк!

Шәхси:

Укуга һәм танып белү эшчәнлегенә карата уңай мөнәсәбәтне белдерү; әхлак нормаларын аңлау һәм үз-үзеңне тотышыңа бәя бирә белү; яңа белем, осталыкка ия булуга омтылу

Регулятив:

укытучы, сыйныфташлар белән бергә алдагы эшчәнлекне планлаштыру

Танып белү:

уку һәм танып белү бурычын аңлау

Аралашу:

кешене тыңлый белүгә, кара-каршы сөйләшүдә катнаша алуга, куелган проблема буенча бергәләп фикер алышуга юнәлтелгән эшчәнлек

Телдән җавап

2. Актуальләш

терү

а) Өй эшен тикшерү

Алган белемнәрне ныгыту

4

Индивидуаль

Шәхси:

шәхесара мөнәсәбәтләрне аңлау һәм бәяләү

Аралашу:

кара-каршы сөйләшүдә катнаша алуга, куелган проблема буенча бергәләп фикер алышуга юнәлтелгән эшчәнлек

Ачыклык кертү өчен сораулар бирү

Телдән җавап

Белемнәрне

Авыр үзләштерелә торган урыннарны ачыклау

Узган дәрес материалын үзләштерү дәрәҗәсен ачыклау

4

индивидуаль

1. Фонетика турында фикер алышу.

-Укучылар, искә төшереп китик әле, татар алфавитында ничә хәреф бар?

- Әйе, укучылар. Татар телендә авазлар да бар.

Сез ничек уйлыйсыз, аваз һәм хәреф дигән төшенчәләр каян килеп чыккан?

-Рәхмәт, әйе укучылар. Әлеге хәреф һәм авазларны өйрәнү буенча татар халкының горурлыгы булган мәгърифәтче, мәгърифәтче-галим, укытучы-педагог Габделкаюм Габденнасыйр улы Насыйров үзеннән күп көч куя. Ул татар хәрефләре һәм авазларын аерып күрсәтү өстендә эш алып бара. “Әнмүзәҗ”, “Краткая татарская грамматика” кебек хезмәтләрендә урын алган. Үземә кирәкле белем алдым,- дип үзегезне бәяләгез.

Үзбәя

39 хәреф бар.

Укучыларның җавапларын тыңлау

Шәхси:

шәхесара мөнәсәбәтләрне аңлау һәм бәяләү

Регулятив:

Кагыйдәләрне, күрсәтмәләрне истә тотып гамәлләр кылу.

Аралашу:

тыңлый һәм сөйләшә белү, куелган проблема буенча бергәләп фикер алышу

Ачыклык кертү өчен сораулар бирү

Телдән җавап

  б) Әңгәмә.

3.Уку мәсьәләсен кую

Укучыларның фикерен мөстәкыйль максат куярга юнәлтү  

5

Төркемләп

парлап

Алдыгыздагы дәфтәр битенә түбәндәге сорауларга җавап языгыз. Сезнеңчә ничек ? Кайсы авазлар әһәмиятлерәк, кирәгрәк? Сузык авазлармы әллә тартык авазлармы? Эй-ар-гайд (до и после) структурасын кулланып эшлибез.

Фикер алышу өчен таймд пэа шэа структурасын кулланабыз.

-Безнең максатыбыз нинди? - Клок баддислардан карап 12 дә кем белән очрашырга тиеш, шуның белән парлашасыз.Басабыз, урындыкларны этеп куябыз. Беренче башлый кемнең исемендә хәреф саны күбрәк. Кемнең исемендә хәреф саны күбрәк икәнен билгеләдегезме? Бер кешегә 20 секунд вакыт бирелә. Башладык.... беренче кешенең вакыты бетте.... рәхмәт әйтегез.... икенче кешенең вакыты китте... вакыт бетте... рәхмәт әйтегез.

Укытучы 1-2 пардан җавапларны сорый.

Җавапларыгыз өчен рәхмәт, урыннарыгызга утырыгыз.

Ә хәзер бер әкият тыңлагыз. әлеге әкияттән шул ук сорауга җавап эзләгез. Беренче язып куйган фикерегез үзгәрдеме?(Сорау: - Сезнеңчә ничек ? Кайсы авазлар әһәмиятлерәк, кирәгрәк?)

Бер заман тартык авазлар белән сузык авазлар бәхәсләшкәннәр.

- Әлбәттә, без кирәгрәк! Бездән башка кеше авызын да ача алмый! – дип кычкырганнар сузыклар.

- Анысын карарбыз әле!- дип, каршы чыкканнар ди, тартыклар. – Бер дә авызыңны ачмыйча әйтеп кара әле безне. Барып чыкмаячак!

- “М” дип авыз ачмыйча да әйтеп була!

- Шул бер “М” нан башка бер авазны да авыз ачмыйча әйтә алмаячаксыз.

- Барыбер без кирәгрәк, - дигәннәр сузык авазлар.- Бер иҗек тә, бер сүз дә бездән башка була алмый. Без үзебез генә дә сүз була алабыз: Ә? И! Уу, ууы, О!

- Сездән башка иҗек тә, сүз дә булмый- анысы дөрес. Сез бездән башка гына берәр сүз әйтеп карагыз әле. Мәсәлән: Татарстанның башкаласын.

- А-а, - дигәннәр сузыклар һәм тынып калганнар.

- Күрдегезме инде, бернәрсә дә аңлар хәл юк бит! Менә без үзебез генә дә “Кзн” дип әйтәбез икән, һәркем Казан икәнен чамалый алачак.

- Ярар, яхшы. Алайса бездән башка гына Башкортстанның башкаласын әйтеп карагыз әле! – дип көлешкәннәр сузыклар.

Тартыклар , шәм утын сүндерергә тырышкан кебек, “Ф! Ф!” дип азапланганнар да, бернәрсә барып чыкмагач, башларын аска иеп тынып калганнар , ди.

Әлеге әкияттән соң фикерегез үзгәрдеме, юкмы, эй ар гайд структурасын кулланып җавап әзерләүне дәвам итәбез .Финк-райт-раунд-робин структурасын кулланып фикерләрне әзерлибез. Уйлагыз -10 секунд, язып куегыз -20 секунд һәм бер-берегез белән уртаклашыгыз- 10 секунд .№1 башлый....

(Укучылар бер-берләренә 10 секунд дәвамында үз җавапларын группада дәлиллиләр. Укытучы җавапларны сорый.)

Җавапларыгыз өчен рәхмәт.

Димәк, без бүген дәрестә нәрсә турында сөләшәбез?

Максатлар куя, дәрес темасын формалаштыра.

-укучылар язып куя, 1-2 укучы үз фикерен җиткерә.

Сузык авазларны өйрәнү.

Максатка ирешү планын төзиләр һәм чараларын билгелиләр ( алгоритм, модель һ.б.)

Сузык аваз хәрефләрен өйрәнәбез

Үзбәя

Шәхси:

танып белүгә карата уңай мөнәсәбәттә булу, белемгә омтылу, әхлак нормаларын аңлау һәм үз-үзеңне тотышыңа бәя бирә белү

Регулятив:

белгән һәм үзләштергән материалны моңа кадәр таныш булмаганнары белән чагыштырып, уку эшчәнлегенә караган бурычлар кую

Танып белү:

Танып белү мәсьәләсен мөстәкыйль ачыклау һәм максат кую.

Аралашу:

иҗтимагый компетентлыкка , аңлы рәвештә башкаларның фикерләренә таянып эш итү; кешене тыңлый белү, кара-каршы сөйләшүдә катнашу

Шәхси:

Укуга һәм танып белү эшчәнлегенә карата уңай мөнәсәбәтне белдерү; әхлак нормаларын аңлау һәм үз-үзеңне тотышыңа бәя бирә белү; яңа белем, осталыкка ия булуга омтылу

Регулятив:

укытучы, сыйныфташлар белән бергә алдагы эшчәнлекне планлаштыру

Танып белү:

уку һәм танып белү бурычын аңлау

Аралашу:

кешене тыңлый белүгә, кара-каршы сөйләшүдә катнаша алуга, куелган проблема буенча бергәләп фикер алышуга юнәлтелгән эшчәнлек

Шәхси:

Укуга һәм танып белү эшчәнлегенә карата уңай мөнәсәбәтне белдерү; әхлак нормаларын аңлау һәм үз-үзеңне тотышыңа бәя бирә белү; яңа белем, осталыкка ия булуга омтылу

Регулятив:

укытучы, сыйныфташлар белән бергә алдагы эшчәнлекне планлаштыру

Танып белү:

уку һәм танып белү бурычын аңлау

Аралашу:

кешене тыңлый белүгә, кара-каршы сөйләшүдә катнаша алуга, куелган проблема буенча бергәләп фикер алышуга юнәлтелгән эшчәнлек

Ачыклык кертү өчен сораулар бирү.

Эшләрне алмашып тикшерү.

Ачыклык кертү өчен сораулар бирү

Телдән җавап

II.Уку мәсьәләсен этаплап чишү.

1)Дәреслек белән эш

а) беренчел дәрәҗәдәге күнегүләр

б) икенчел дәрәҗәдәге күнегүләр

Физминутка

 Күнегүләр эчтәлегенә төшенү

Күнегүләр эчтәлегенә төшенү

Аруны киметү

6

Төркемләп

Индивидуаль

Парлап

Төркемләп

Төркем белән

Проблемалы ситуацияләрне эзләп табуны оештыру.

-Татар алфавитында сузык авазларны белдерүче нинди хәрефләр бар? (тактада язып бару)

Арткы рәт (калын) сузыклары [а], [о],[у], [ы], [о-], [ы-],

Алгы рәт (нечкә) сузыклары [ә], [ө], [ү], [э], [и],[э-]

Иренләшкән сузыклар: [у],[ү], [о], [ө], [о-]. Иренләшмәгән [а], [ы], [о-], [ы-],[ә],[э], [и],[э-]

Дәреслекнең 21 нче бите.

35 нче күнегү. Төрле сузык авазлар кергән бер иҗекле ун сүз язарга. Сузык авазларны квадрат җәяләр эчендә күрсәтергә.

Джот Тотс. Өстәл өстендә 12 кәгазь кисәге ята. Һәр уенчы 4 әр бит ала. Сузык авазлардан торган сүзләр яза. Өстәлгә куя. Диагональ, вертикаль, горизонталь яткан 3 сүзне кертеп җөмләләр төзиләр. Бер-берләренә әйтәләр.

Салмак кына көй куя

 Аңлатма бирү, нәтиҗә ясау .Сузык авазлар тавыштан гына торалар. Сузыкларның күпчелеге калынлыкта – нечкәлектә парлашалар. Рус теленнән кергән алынма сүзләрдәге сузыклар сузыбрак әйтелә торган

[о-], [ы-],[э-] авазларының гына калын яки нечкә парлары юк.

Үзбәя

Нәтиҗә ясау. Үзбәя.

Нәтиҗә ясау.

Үзбәя .

Матур сүзләр уйладык

Ял итәргә туктадык.

Җилкәләрне турайттык,

Тирән итеп суладык,

Башны як-якка бордык,

Чүгәләдек һәм тордык,

Бер урында йөгердек,

Аннары соң сикердек.

Сузылдык –киерелдек.

Югарыга үрелдек.

Соңыннан тынычланып

Дәресне дәвам итик.

Регулятив: максат кую; коммуникатив: сораулар кую; танып белү: гомумуку – танып белү максатын үзлектән билгеләү; логик-проблеманы билгеләү

Танып белү:

гипотеза кую, фикер алышу, исбатлау.

Регулятив: үз эшчәнлегеңне контрольдә тоту.

Шәхси:

Укуга һәм танып белү эшчәнлегенә карата уңай мөнәсәбәтне белдерү; әхлак нормаларын аңлау һәм үз-үзеңне тотышыңа бәя бирә белү; яңа белем, осталыкка ия булуга омтылу

Регулятив:

укытучы, сыйныфташлар белән бергә алдагы эшчәнлекне планлаштыру

Танып белү:

уку һәм танып белү бурычын аңлау

Аралашу:

кешене тыңлый белүгә, кара-каршы сөйләшүдә катнаша алуга, куелган проблема буенча бергәләп фикер алышуга юнәлтелгән эшчәнлек

2) парларда эш

4

Төркемләп

Парлап эш.

36 нчы күнегү. (телдән) Укыгыз һәм чагыштырыгыз: сүзләрнең калын яки нечкә әйтелүе кайсы авазларга бәйле?

37 нче күнегү.Укыгыз һәм чагыштырыгыз: [о], [ы], [э] авазлары кайсы сүзләрдә кыскарак, кайсыларында сузыбрак әйтелә? Сүзлек өстендә эш.

Бор – полк, тор – сорт, кыр – сыр, сыр – тыл, элек – электр, эре - букет

Нәтиҗә. Калын сузыклар [а], [о],[у], [ы], [о-], [ы-],

Нечкә сузыклар [ә], [ө], [ү], [э], [и], [э-]

[о], [ы], [э] татар телендә кыска әйтелә.

Үзбәя

Нәтиҗә.

[о], [ы], [э] татар телендә кыска әйтелә,рус теленнән кергән алынма сүзләрдә сузыбрак әйтелә.

Үзбәя

Шәхси:

шәхесара мөнәсәбәтләрне аңларга булышу, хезмәттәшлеккә, бер-береңә ярдәм итәргә әзер булу, үзләштергән материалны бәяләү

Регулятив:

арадаш максатларның эзлеклелеген ачыклау, каршылыклы уй-фикерләр булганда, дөрес юлны сайлау.

Танып белү:

кирәкле белешмәне эзләү һәм аерып чыгару;

Аралашу:

аңлы рәвештә башкаларның фикерләренә таянып эш итү куелган проблема буенча бергәләп фикер алышу, иптәшләре белән нәтиҗәле һәм ирекле хезмәттәшлек итү

Язма эш

 3) карточка белән эш

Үз-үзеңне тикшерү өчен мөстәкыйль эшләү

Белемнәрне ныгыту

6

Индивидуаль,

 Аңлату:

• Белгәннәрне гомумиләштереп һәм түбәндәге белешмәдән файдаланып, сузык авазлар турында модельне тутырып бетерегез.

Күпнокталар урынына куелырга тиешле сүзләрне сайлап алырга.

1.Авазлар язуда ... белән күрсәтелә.2. Авазларны ... һәм ... . 3. Хәрефләрне ... , ... , һәм ... .4. Сузык авазларны белдерүче хәрефләр ..., ә сузык авазлар ... .

Сүзләр: язабыз, күрәбез, 9, укыйбыз, әйтәбез, ишетәбез, хәрефләр,12.

Сингл- раунд- робин структурасын кулланып җавапларны тикшерәбез.(Төркемнәрдәге һәр кеше башта 1нче, аннары 2нче, 3нче, 4нче җөмләләрне укып чыгалар) Җавапларыгыз өчен рәхмәт.

Дәфтәрдә язып эшләү,

Нәтиҗә. Хәрефләр. Әйтәбез, ишетәбез. Язабыз, күрәбез, укыйбыз.

Үзбәя.

Танып белү:

иҗади һәм эзләнү характерындагы мәсьәләләрне мөстәкыйль хәл итү

Шәхси:

әхлак нормаларын аңлау һәм үз-үзеңне тотышыңа бәя бирә белү.

Регулятив:

иптәшләрең белән дустанә мөнәсәбәттә булу, каршылыклы уй-фикерләр булганда, дөрес юлны сайлый белү

Аралашу:

монологик һәм диалогик сөйләмгә ия булу, иптәшләре һәм өлкәннәр белән нәтиҗәле һәм ирекле хезмәттәшлек Танып белү:

укучының укуга, эзлекле фикер йөртүгә, проблеманы ачыклауга һәм аны чишүгә юнәлтелгән эшчәнлеген ачыклау, сәбәп һәм нәтиҗә бәйләнешен урнаштыру

Шәхси:

үзләштергән материалны иҗтимагый һәм шәхси кыйммәтләрдән чыгып бәяләү

Регулятив:

укучыларның программа нигезендә үзләштергән (аерым темалар буенча) белем һәм күнекмәләрен бәяләүитү.

Язмача эшләү һәм телдән җавап бирү.

Ачыклык кертү өчен сораулар бирү

Сорауларга җавап бирү.

III Рефлексия

Гомумиләштерү һәм системага салу.

1. Өй эше бирү.

2. Дәрескә нәтиҗә ясау.

 Куелган бурыч-ның нәтиҗәләргә туры килүе.

Укучыларга өй эшенең максатын, үтәү юлларын күрсәтү

Укучылар белән бергәләп дәрескә йомгак ясау

6

Индивидуаль,

Төркем белән

Өй эшен үтәү технологиясен, күнегүне эшләү алымнарын өйрәтү. Укучыларның шәхси үзенчәлекләрен искә алып, дифференцацияле өй эше бирү:1)мәҗбүри: 38 нче күнегү. Алынма сүзләрне табыгыз. Алардагы сузык авазлар ничек әйтелә? 2) ярым иҗади: сузык аваздан башланган 2 иҗекле, 5 хәрефле 10 сүз языгыз. 3) иҗади: хоккей командалары турында мәгълүмат табып килергә.

Сораулар буенча әңгәмә.

• Дәрестә нинди УМ чишелдеме?

• Алган белемнәрне кайларда кулланып булачак?

• Сезнең өчен бу теманы өйрәнү авыр булдымы?

• Үзегезгә билге куегыз.

“Уңышлар баскычы” карточкаларындагы билгеләрне журналга төшерәм.

Укытучы татар теле дәресенә карата укучыларның уңай мөнәсәбәтен тәэмин итә

Сорауларга җавап бирү.

Өй эшен көндәлекләргә язалар, сорауларга җавап алалар

Нәтиҗә ясау.

Үзбәя.

Укучылар дәрестән уңай тәэсир алалар.

Регулятив:

өйрәнелгән материалның кирәклегенә һәм әһәмиятенә төшенү, каршылыклы уй-фикерләр булганда, дөрес юлны сайлау

Танып белү:

танып белү максатын мөстәкыйль формалаштыру, логик фикерләүгә омтылу

Аралашу:

сораулар бирү, тыңлый һәм кара-каршы сөйләшүдә катнаша белү.

Регулятив:

укучыларның программа нигезендә аерым темалар буенча үзләштергән белем һәм күнекмәләрен бәяләү, укучыларның уку гамәлләренә ия булуларының сыйфатын һәм дәрәҗәсен билгеләү, йомгаклау, белемнәрен тикшерүне оештыру

Шәхси:

үзеңнең уку эшчәнлегеңне бәяләү Аралашу:

куелган проблема буенча бергәләп фикер алышуга, иптәшләрең һәм өлкәннәр белән нәтиҗәле һәм ирекле хезмәттәшлек итүгә юнәлтелгән эшчәнлеккә әзер булу, җәмгыятнең актив шәхесе булып үсү.

Ачыклык кертү өчен сораулар бирү

Тест сорауларына җавап бирү.

Йомгак билге

Карточка белән эш.

35 нче күнегү

Әкият өстендә эш

36 нчы, күнегүләр

37 нче күнегү.

Сузык аваздан башланган сүз.

Өй эше