Сап және оларды басқару

Сабақ жоспары.

Тақырып: Сап және оларды басқару.

Максаты: Оқушыларға әскери тәртіпке үйретудің маңызды екенін, саптық тұрысты, ұқыптылықты, тәртіптілікті, бөлімше құрамында жекеленген саптық тәсілдер мен үйлесімді қимылдарды дереу және дұрыс орындауды дағдыландыруға бағытталады.

Сабақ өткізілетін уақыты орны: 45 – минут. Саптық алаң немесе спорт зал.

Әдіс-тәсілдер: Түсіндіру және тәжірибелік.

Құрал-жабдықтары: Плакаттар.

Қолданылатын кітаптар: «Алғашқы әскери дайындық кітабы 10 – сынып», Сарбаз газеті, ҚР Саптық жарғысы.

Сабақ барысы:

1. Кіріспе – 5 минут

• Сапқа тұрғызу

• Баянат қабылдау

• Жеке құрамды тексеру

• Тақырыппен сабақ мақсатын түсіндіру

• Сабақ барысындағы сұрақ – жауап

1. Негізгі бөлім – 37 минут.

Мазмұны: Сап және оларды басқару.

Сап пен элементтер: Алдын ала берілетін және орындалатын пәрмеендер. Сапқа тұру алдындағы және саптағы әскери қызметшінің міндеттері. Орнынан сәлемдесуге жауап беру.

Сап – әскери қызметшілердің, бөлімшелердің және бөлімдердің жаяу тәртіптежәне мәшинеде өзара іс – қимыл жасаулары үшін Жарғымене белгіленген орналасуы.

Қатар – қатарда белгіленген бір сызық бойында әскери қызметшілердің біреуі екіншісінің қасында белгіленген аралықты сақтап орналасқан сабы.

Мәшинелер желісі – мәшинелердің біреуі екіншісінің қасында бір сызық бойында орналасуы.

Қаптал – саптың оң (сол) жақ шеті. Бұрылыс жасаған кезде сап қапталдарының аттары өзгермейді.

Маңдайшеп – саптың әскери қызметшілер тіке қарап тұрған жағы (мәшинелердің маңдай алды).

Саптың тыл жағы – маңдайшеп жағына қарама – қарсы жақ.

Аралық – маңдайшеп бойынша әскери қызметшілердің (мәшинелердің), бөлімшелердің және бөлімдердің арасындағы қашықтық.

Арақашықтық – түкпір жаққа қарай әскери қызметшілердің (мәшинелердің), бөлімшелердің және бөлімдердің арасындағы аралық.

Сап ені – қапталдар арасындағы қашықтық.

Саптың тереңдігі – бірінші қатардан (алдыңғы тұрған әскери қызметшіден) соңғы қатарға (соңғы тұрған әскери қызметшіге) дейінгі аралық, мәшинелер қозғалысында – мәшинелер қозғалысында – мәшинелердің бірінші сызығынан (алдыңғы тұрған мәшинеден) мәшинелердің соңғы сызығына (соңғы тұрған мәшинеге) дейінгі аралық.

Екі қатарлы сап – бір қатардағы әсккери қызметшілер басқа қатардағы әскери қызметшілердің ту сыртына қарай бір қадам арақашықтықта орналасқан сап (қолын созып, алдында тұрған әскери қызметшінің иығына салу). Қатарлар бірінші жәнеекінші деп аталады. Сап бұрылғанда, қатар атаулары өзгермейді.

Қатар – екі қатарлы сапта біреуі екіншісінің ту сыртында тұрған екі әскери қызметші. Егер бірінші қатардағы әскери қызметшінің ту сыртында екінші қатардың әскери қызметшісі тұрмаса, онда мұндай қатар толық емес деп аталады. Соңғы қатар үнемі толық болуы керек.

Екі қатарлы сап кері бұрылған кезде толық қатардағы әскери қызметші алдыңғы қатарға ауысады. 4 немесе одан кем әскери қызметші 1 қатарлы сапқа тұрады.

Бір қатарлы және екі қатарлы саптар жиналма немесе жазылма болуы мүмкін.

Жиналма саптағы әскери қызметшілер қатарда маңдайшеп бойынша бір – бірінен шынтақтарының арасында алақанның еніне тең аралықта орналасқан.

Жазылма саптағы әскери қызметшілер қатарда маңдайшеп бойынша бір – бірінен бір қадам немесе командир белгілеген аралықта болады.

Лек – әскери қызметшілер бір –бірінің ту сыртында, ал бөлімшелер (мәшинелер) бір – бірінің артында жарғымен белгілеген немесе командир белгілеген арақашықтықта орналасқан сап.

Лектер 1,2,3,4 және оданда көп қатарлы болуы мүмкін.

Лектер бөлімшелерді және бөлімдерді жазылма немесе жорық сапта орналастыруүшін қолданылады. 4 немесе одан кем әскери қызметшілер 1 қатарлы лекке тұрады.

Жазылма сап – бөлімшелер маңдайшеп бойынша бір сызықтың бір қатарлы немесе екі қатарлы сапта (мәшинелер сызығында) немесе лектің сызығында жарғымен белгіленген немесе командир белгілеген орналасқан сап.

Жорықтық сап – бөлімшелердің лекке Жарғымен немесе командирдің белгілеген арақашықтықтарда орналасқан сап.

Жорық сабы марш жүргізудегі, ән салып, салтанатты шеруменжүріп өтудегі бөлімшелердің қозғалысы үшін, сондай – ақ басқа қажетті жағдайларда қолданылады.

Бағыттаушы – көрсетілген бағыттағы бірінші жүріп келе жатқан әскери қызметші (бөлімше, мәшине). Бағыттаушы бойыншы қалған әскери қызметшілер (бөлімшелер, мәшинелер) өздерінің қозғалыстарын реттейді.

Сапты басқару дауыспен, белгілермене және жеке үлгімен командир беретін, сондай – ақ техниканың немесе жылжымалы құралдыңкөмегімен белгіленетін пәрмендермен және бұйрық берумен жүзеге асырылады. Пәрмендер және бұйрық берулер бөлімшелердің командирлері (мәшинелердің басшылары) және тағайындалғанбақылаушылар арқылы лек бойынша берілуі мүмкін. Мәшинедегі берілетін пәрмендер және бұйрық берулермен жүзеге асырылады.

Сабақты қорытындылау: Қысқаша шолу жасау. Қорытындылау, түсінбеген тұстарын түсіндіру.

Бағалау: 3 минут.

_____________________________________________________

АӘД пәнінің мұғалімі Тулеубеков Е Т