Открытый урок по теме "?ыс"

Сабақ жоспары

Пән: Қазақ әдебиеті

Сынып: 6 «Б»

Сабақтың тақырыбы: Абай Құнанбаев «Қыс»

Сабақтың түрі: Тіл дамыту.

Сабақтың мақсаты: өлеңді мәнерлеп оқып, мазмұнын түсіну.

1. Білімділік: оқушылардың ұлы ақын жайлы білетін білімдерін жинақтап, оларды толықтыру, табиғат лирикасын оқыту.

2. Дамытушылық: әр оқушының өзіндік ой-қиялына ерік бере, өзінше ой түюге баулу, шығармашылық жұмыс жасауға жұмылдыру арқылы таным- түсініктерін, сөйлеу мәдениетін дамытады.

3.Тәрбиелік: қоршаған ортаны, табиғат ананы сүюге баулу.

Сабақтың көрнекілігі: А.Құнанбаевтың портреті, слайдтар, жас ерекшеліктеріне б байланысты тапсырмалар.

Әдіс-тәсілдер: мотивациялық сұрақ-жауап, түсіндіру, баяндау, топтық, жеке жұмыс түрлері, көрнекілік, ойын.

Технологиялар: сын тұрғысынан ойлау, АКТ, ойын, оқытудағы жаңа тәсілдер. Пәнаралық байланыс: қазақ әдебиеті, тарих, орыс әдебиеті.

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

1. Оқушыларды түгендеу

2. Топқа бөліп отырғызу

3. Сабаққа дайындықтарын тексеру

4. Сабақтың ұраны.

Асыл сөзді іздесең,

Абайды оқы, ерінбе!

Адалдықты көздесең,

Жаттап тоқы көңілге.

С.Торайғыров.

ІІ. «Ой қозғау» стратегиясы.

Ойын: «Білім қабы».

Абай Құнанбайев кім?

Абайдың шын аты кім?

Ол қай жылы туған?

Қай жерде дүниеге келген?

Абай қайда оқыды?

Абай қазақ халқын неге шақырады?

Абай қандай нәрселерден қашық бол дейді?

Абайдың бес асыл іс деп отырғаны нелер?

ІІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

«Ғылым таппай мақтанба» өлеңін жатқа сұрау. (үзінді)

ІV. Жаңа сабақты меңгерту.
1. Кіріспе.

- Қазір жылдың қай мезгілі?
- Қыс.
- Қыстың ерекшеліктерін ата.
- Тағы да жылдың қандай мезгілдерін білеміз?
2. Негізгі бөлім.
Қазақтың ақын - жазушылары жылдың төрт мезгілін өз шығармаларында сипаттаған және осы тақырыпқа тоқтамай кетпеген. Соның бірі – ұлы ақын Абай Құнанбаев. Абайдың жылдың төрт мезгіліне арналған өлеңдерін білмейтін адам кем - де кем. Абай жыл мезгілдерін сипаттай отырып, өз заманындағы халықтың тұрмыс - тіршілігі, тынысы, тұрмысы туралы қоса жырлаған.
3. Сөздік жұмысын жүргізу:

мылқау-немой

тірі жанды-живое существо

қырау-иней

демалысы үскірік-морозное дыхание

басқан жері-там, где прошла

түсі суық- суровый вид

сықырлау-скрипеть

бұлт –туча

қасы-брови

сілку- трясти

алты қанат үй шайқалды - раскачалась шести крылатая юрта

Түсіндірмелі сөздікпен жұмыс:

Шидем-қойдың терісінен тігілген тон

Алты қанат ақ орда- киіз үй

4. Топтық жұмыс. Сынып оқушыларын түрлі-түсті қағаздар арқылы екі топқа бөлу.

Топтық жұмыс орындау.

Оқушылар «Қыс» өлеңін оқып, постерге бейнелеу арқылы не түсінгендерін айтады.
V.Бекіту:

Тапсырмалармен жұмыс.

1-тапсырма:

Өлеңнің ішкі мәнін сұрақ - жауап арқылы ашу.
1. Автор қысты кімге теңеп тұр? (Қысты адамға, кәрі шалға)
2. Шалдың киімдері қандай? (ақ киімді, үстін ақ қырау басқан)
3. Киім деп отырғаны не? (Ол жауған қар, қатқан мұз)
4. Автор суреттеп отырған шалды кімге ұқсатуға болады? (Аяз атаға)
5. Өлеңдегі шалдың мінезі қандай? (Ол қатал, соқыр, мылқау адам сияқты)
6. Соқыр мылқау дейтін себебі не? (Ол ештеңені көрмейді, аямайды, бәрін тоңдырады)
7. Түрі, түсі қандай? (Түсі ақ қырау сияқты, түсі суық болады)
8. Түсі суық дегенді қалай түсінесіңдер? (Қатал, ашулы адамның түсі суық болады).
Толықтыру.
Ақын қысты жанды адам бейнесіндей суреттеген. Бұл Абайдың жаңалығы, себебі Абайға дейін ешбір ақын табиғатты жанды нәрсеге теңемеген. Абай атамыз қыстың қатты болатынын, үскірік аязды қорқыныш әкелген қатал бейнеде көрсеткен. Мал баққан қазақ даласының тіршілігі мен бейнесін суреттеген.
2-тапсырма: Аудармасын тап. (топтық жұмыс)

Дұрыс аудармасын тап. Екі топқа орыс халқының ақындарының өлеңдерінен үзінді беру.

Ақ киімді, денелі, ақ сақалды,
Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды.
Үсті-басы ақ қырау, түсі суық,
Басқан жері сықырлап, келіп қалды.

В белой шубе, плечист, весь от снега седой.
Слеп и нем, с серебристой большой бородой, 
Враг всему, что живёт, с омрачённым челом, 
Он, скрипучий, шагает в степях, снеговой.
Дем алысы – үскірік, аяз бен қар,
Кәрі құдаң – қыс келіп, әлек салды.
Ұшпадай бөркін киген оқшырайтып,
Аязбенен қызарып ажарланды.

Старый сват, белый дед натворил много бед. 
От дыханья его - стужа, снег и буран. 
Тучу шапкой надвинув на брови себе,
Он шагает, кряхтя, разукрашен, румян.

Бұлттай қасы жауып екі көзін,
Басын сіліксе, қар жауып, мазаңды алды.
Борандай бұрқ-сарқ етіп долданғанда,
Алты қанат ақ орда үй шайқалды.

Брови грозно нависли - нахмуренный вид;
Головою тряхнёт — скучный снег повалит. 
Злится он, словно бешеный старый верблюд,
И тогда шестискладная юрта дрожит.
3-тапсырма: Жұмыс дәптерімен жұмыс.

Жас ерекшеліктеріне байланысты тапсырмалар.

Күрделі тапсырма:

«Қыс» тақырыбына шығарма жаз.

Орташа күрделілік дәрежесіндегі тапсырма:

Сұрақтарға жауап бер.

1. Автор қысты кімге теңеп тұр?

2. Адамның киімдері қандай?

3. Киім деп отырғаны не?

4. Өлеңдегі адамның мінезі қандай?

Жеңілдетілген тапсырма:

Қыстың суретін сал.

VІ. Сабақты қортындылау.

5 жолды өлеңмен сабақты аяқтау.

Кім?

Қандай?

Не істейді?

Сөйлем.

Мәндес сөз.

VІІ. Бағалау. Сабақта белсенділік көрсеткен оқушыларды бағалау.

VІІІ. Үйге тапсырма: «Қыс» өлеңін жаттап келу.

ІХ. Рефлексия:

Оқушылар тақтада ілулі тұрған смайликтердің біріне түстерді жабыстырады (қызыл түс - өте жақсы, жасыл түс – жақсы, көк түс нашар).

Абай Құнанбаев кім?

Абайдың шын аты кім?

Ол қай жылы туған?

Қай жерде дүниеге келген?

Абай қайда оқыды?

Абай қазақ халқын неге шақырады?

Абай қандай нәрселерден қашық бол деді?

Абайдың бес асыл іс деп отырғаны нелер?

Абайдың анасы кім?

Абайдың әжесі кім?

мылқау-немой

тірі жанды-живое существо

қырау-иней

демалысы үскірік-морозное дыхание

басқан жері-там, где прошла

түсі суық- суровый вид

сықырлау-скрипеть

бұлт –туча

қасы-брови

сілку- трясти

алты қанат үй шайқалды –

раскачалась шести крылатая юрта

мылқау-немой

тірі жанды-живое существо

қырау-иней

демалысы үскірік-морозное дыхание

басқан жері-там, где прошла

түсі суық- суровый вид

сықырлау-скрипеть

бұлт –туча

қасы-брови

сілку- трясти

алты қанат үй шайқалды –

раскачалась шести крылатая юрта

Ақ киімді, денелі, ақ сақалды,
Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды.
Үсті-басы ақ қырау, түсі суық,
Басқан жері сықырлап, келіп қалды.

В белой шубе, плечист, весь от снега седой.
Слеп и нем, с серебристой большой бородой, 
Враг всему, что живёт, с омрачённым челом, 
Он, скрипучий, шагает в степях, снеговой.

Дем алысы – үскірік, аяз бен қар,
Кәрі құдаң – қыс келіп, әлек салды.
Ұшпадай бөркін киген оқшырайтып,
Аязбенен қызарып ажарланды.

Старый сват, белый дед натворил много бед. 
От дыханья его - стужа, снег и буран. 
Тучу шапкой надвинув на брови себе,
Он шагает, кряхтя, разукрашен, румян.

Бұлттай қасы жауып екі көзін,
Басын сіліксе, қар жауып, мазаңды алды.
Борандай бұрқ-сарқ етіп долданғанда,
Алты қанат ақ орда үй шайқалды.

Брови грозно нависли - нахмуренный вид;
Головою тряхнёт — скучный снег повалит. 
Злится он, словно бешеный старый верблюд,
И тогда шестискладная юрта дрожит.

І деңгей.

1. Шығарма жанры ... .

2. Өлеңнің авторы ... .

3. Өлеңнің тақырыбы ... .

ІІ деңгей.

1. Қыс сөзіне сұрақ қой.

2. Ақ киімді, денелі, ақ сақалды кімге қатысты ой?

3. Киім деген не?

ІІІ деңгей.

Өлеңді құрылысына талдау.

1. Шумақ саны –

2. Жол саны –

3. Буын саны –

І деңгей.7

1. Шығарма жанры ... .

2. Өлеңнің авторы ... .

3. Өлеңнің тақырыбы ... .

ІІ деңгей.

1. Қыс сөзіне сұрақ қой.

2. Ақ киімді, денелі, ақ сақалды кімге қатысты ой?

3. Киім деген не?

ІІІ деңгей.

Өлеңді құрылысына талдау.

1. Шумақ саны –

2. Жол саны –

3. Буын саны –

Қыс

Ақ киімді, денелі, ақ сақалды,
Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды.
Үсті-басы ақ қырау, түсі суық,
Басқан жері сықырлап, келіп қалды.
Дем алысы - үскірік, аяз бен қар,
Кәрі құдаң - қыс келіп, әлек салды.
Ұшпадай бөркін киген оқшырайтып,
Аязбенен қызарып ажарланды.
Бұлттай қасы жауып екі көзін,
Басын сіліксе, қар жауып, мазаңды алды.
Борандай бұрқ-сарқ етіп долданғанда,
Алты қанат ақ орда үй шайқалды.

Қыс

Ақ киімді, денелі, ақ сақалды,
Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды.
Үсті-басы ақ қырау, түсі суық,
Басқан жері сықырлап, келіп қалды.
Дем алысы - үскірік, аяз бен қар,
Кәрі құдаң - қыс келіп, әлек салды.
Ұшпадай бөркін киген оқшырайтып,
Аязбенен қызарып ажарланды.
Бұлттай қасы жауып екі көзін,
Басын сіліксе, қар жауып, мазаңды алды.
Борандай бұрқ-сарқ етіп долданғанда,
Алты қанат ақ орда үй шайқалды.

Қыс

Ақ киімді, денелі, ақ сақалды,
Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды.
Үсті-басы ақ қырау, түсі суық,
Басқан жері сықырлап, келіп қалды.
Дем алысы - үскірік, аяз бен қар,
Кәрі құдаң - қыс келіп, әлек салды.
Ұшпадай бөркін киген оқшырайтып,
Аязбенен қызарып ажарланды.
Бұлттай қасы жауып екі көзін,
Басын сіліксе, қар жауып, мазаңды алды.
Борандай бұрқ-сарқ етіп долданғанда,
Алты қанат ақ орда үй шайқалды.

Қыс

Ақ киімді, денелі, ақ сақалды,
Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды.
Үсті-басы ақ қырау, түсі суық,
Басқан жері сықырлап, келіп қалды.
Дем алысы - үскірік, аяз бен қар,
Кәрі құдаң - қыс келіп, әлек салды.
Ұшпадай бөркін киген оқшырайтып,
Аязбенен қызарып ажарланды.
Бұлттай қасы жауып екі көзін,
Басын сіліксе, қар жауып, мазаңды алды.
Борандай бұрқ-сарқ етіп долданғанда,
Алты қанат ақ орда үй шайқалды.

Қыс

Ақ киімді, денелі, ақ сақалды,
Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды.
Үсті-басы ақ қырау, түсі суық,
Басқан жері сықырлап, келіп қалды.
Дем алысы - үскірік, аяз бен қар,
Кәрі құдаң - қыс келіп, әлек салды.
Ұшпадай бөркін киген оқшырайтып,
Аязбенен қызарып ажарланды.
Бұлттай қасы жауып екі көзін,
Басын сіліксе, қар жауып, мазаңды алды.
Борандай бұрқ-сарқ етіп долданғанда,
Алты қанат ақ орда үй шайқалды.

Қыс

Ақ киімді, денелі, ақ сақалды,
Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды.
Үсті-басы ақ қырау, түсі суық,
Басқан жері сықырлап, келіп қалды.
Дем алысы - үскірік, аяз бен қар,
Кәрі құдаң - қыс келіп, әлек салды.
Ұшпадай бөркін киген оқшырайтып,
Аязбенен қызарып ажарланды.
Бұлттай қасы жауып екі көзін,
Басын сіліксе, қар жауып, мазаңды алды.
Борандай бұрқ-сарқ етіп долданғанда,
Алты қанат ақ орда үй шайқалды.

Қыс

Ақ киімді, денелі, ақ сақалды,
Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды.
Үсті-басы ақ қырау, түсі суық,
Басқан жері сықырлап, келіп қалды.
Дем алысы - үскірік, аяз бен қар,
Кәрі құдаң - қыс келіп, әлек салды.
Ұшпадай бөркін киген оқшырайтып,
Аязбенен қызарып ажарланды.
Бұлттай қасы жауып екі көзін,
Басын сіліксе, қар жауып, мазаңды алды.
Борандай бұрқ-сарқ етіп долданғанда,
Алты қанат ақ орда үй шайқалды.

Қыс

Ақ киімді, денелі, ақ сақалды,
Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды.
Үсті-басы ақ қырау, түсі суық,
Басқан жері сықырлап, келіп қалды.
Дем алысы - үскірік, аяз бен қар,
Кәрі құдаң - қыс келіп, әлек салды.
Ұшпадай бөркін киген оқшырайтып,
Аязбенен қызарып ажарланды.
Бұлттай қасы жауып екі көзін,
Басын сіліксе, қар жауып, мазаңды алды.
Борандай бұрқ-сарқ етіп долданғанда,
Алты қанат ақ орда үй шайқалды.

Күрделі тапсырма:

«Қыс» тақырыбына шығарма жаз.

Орташа күрделілік дәрежесіндегі тапсырма:

Сұрақтарға жауап бер.

1. Автор қысты кімге теңеп тұр?

2. Адамның киімдері қандай?

3. Киім деп отырғаны не?

4. Өлеңдегі адамның мінезі қандай?

Жеңілдетілген тапсырма:

Қыстың суретін сал.

Күрделі тапсырма:

«Қыс» тақырыбына шығарма жаз.

Орташа күрделілік дәрежесіндегі тапсырма:

Сұрақтарға жауап бер.

1. Автор қысты кімге теңеп тұр?

2. Адамның киімдері қандай?

3. Киім деп отырғаны не?

4. Өлеңдегі адамның мінезі қандай?

Жеңілдетілген тапсырма:

Қыстың суретін сал.

Күрделі тапсырма:

«Қыс» тақырыбына шығарма жаз.

Орташа күрделілік дәрежесіндегі тапсырма:

Сұрақтарға жауап бер.

1. Автор қысты кімге теңеп тұр?

2. Адамның киімдері қандай?

3. Киім деп отырғаны не?

4. Өлеңдегі адамның мінезі қандай?

Жеңілдетілген тапсырма:

Қыстың суретін сал.