Қазақстанның сәулет өнері

Мектеп:

№47ЖОББ

Машықкердің аты-жөні:

Телжан Ақұлпа Арыстанқызы

Күні:

14.11.18

Сабақтың тақырыбы

Қазақстанның сәулет өнері

Осы сабақта қол жеткізетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

6.1.5.1(Т/А)тыңдалған мәтін мазмұны бойынша жалпы және нақты сұрақтарға жауап беру, мәтіндегі ақпаратты шынайы өмірмен байланыстыру;

6.2.6.1(О) оқылым стратегияларын қолдану: коментарий жасау, іріктеп оқу, рөлге бөліп оқу;

6.3.4.1(Ж) эссе тақырыбынан ауытқымай, абзац түрлерін жүйелі құрастырып, көтерілген мәселе бойынша келісу – келіспеу себептерін айқын көрсетіп жазу ( «келісу, келіспеу» эссесі)

Күтілетін нәтижелер

Қазақстанның сәулет өнері туралы ақпарат алады.

Сабақтың түрі

Аралас сабақ

Пәнаралық байланыс

Геогрфия, Қазақстан тарихы.

Қажетті құрал – жабдықтар

Интерактивті тақта, тақырыпқа қатысты слайдтар, дыбыс шығарғыш, ақ парақтар (А4).

Оқу әдістері

Сөздік, практикалық, көрнекілік, «Сиқырлы пазл», «Белгісіз есім», «Тыңдайтын үшбұрыштар», «Дұрыс, бұрыс»6 «Шығу парағы»

Дереккөздері

6-сынып «Қазақ тілі» Атамұра баспасы, 2017ж., әдістемелік құрал, дидактикалық материалдар.

Тапсырмалар

Сабақ барысындағы мұғалім мен оқушының іс- әрекеті:

Тапсырма

Мұғалімнің іс – әрекеті

Оқушының іс – әрекеті

Оқушыларға психиологиялық ахуал туғызу

Оқушылармен амандасып, сыныпты түгендейді. Кезекшімен сұхбаттасады.

«Сиқырлы пазл» әдісі арқылы 3 топқа бөлінеді:

1-топ: «Айша бибі кесенесі»

2-топ: «Қарахан кесенесі»

3-топ: «Дауытбек кесенесі

Мұғаліммен амандасады. Оқу құралдарын дайындайды. Кезекші жоқ оқушыларды атайды.

1-топ «Айша бибі кесенесі»

2-топ: «Қарахан кесенесі»

3-топ: «Дауытбек кесенесі»

Өткен сабақты тексеру

Алдыңғы білімді тексеру. «Белгісіз есім» әдісі. Мұғалім қоржыңға сынып оқушыларының есімін жазады. Қоржыннан кімнің есімі тандалса, сол оқушы сабақ айтады.

Оқушылар үй тапсырмасына жауап береді.

І.Қызығушылықты ояту

• Неліктен топқа осы кесенелер бойынша бөліндік?

• Ол қай қала болуы мүмкін?

Ендеше біз бүгін Тараз қаласының сәулет өнерінің ғимараттарына саяхат жасаймыз. Әр аялдама сайын тапсырмалар болады.

Жаңа тақырып:Қазақстанның сәулет өнері

«Қазақстан – Ұлы дала елі» мобильды қосымшасы

Оқушылар бейнероликті қарайды.

• Өйткені, барлығы бір қалада орналасқан.

• Тараз қаласы.

ІІ. Мағынаны тану

Қорытынды

3 мин

1-тапсырма. Айша бибі кесенесі. «Тыңдайтын үшбұрыштар» әдісі. Мәтінді тыңдайды. Жалпы және нақты сұрақтарға жауап береді.

Қазақстанның сәулет өнері.

Сәулет дегеніміз-құрылыс салу және оған көркемдік бейне беру өнері. Сәулет өнері туындылары адамның күнделікті тіршілік ортасын қалыптастырады. Оларға әртүрлі қажеттіліктерді атқаруға арналған және адамның эстетикалық талғамына жауап бере алатындай тұрғын үйлер, қоғамдық ғимараттар, өнеркәсіптік кешендер жатады. Сәулет өнері техниканың, ғылымның және өнердің тоғысқан жері. Адамзат баласы көне заманнан бастап құрылыспен айналысқан. Адамдар неолит кезінде үйді ағаштан, қамыстан, талдан және балшықтан тұрғызды. Қазақ жерінде біздің заманымыздан бұрынғы бірінші мыңжылдықта сақ тайпаларының үлкен тобы қоныстанған. Олар Қазақстан жерінің оңтүстік шығысымен оңтүстігін толық игерген. Сырдария, Іле, Талас, Епсі, Есік, Шелек, Шарын, Кеген өзендері аңғарларында көптеген үлкенді - кішілі обалар шоғырланған. Биіктігі 20 метрге дейін жететін патша обалары Жетісу мен Оңтүстік Қазақстанда өте көп. Б.з.б V ғасырға жататын Бес шатыр қорымынан бөренелерден тұрғызылып, жақсы сақталған ірі құрылыстар табылды. Бұлар Орта Азиямен Қазақтанда ағашатан салынған сәулет өнерінің ең ежелгі бірегей ескерткіштері. Ал б.з VІ- VІІ ғасырларыңда керуен жолының үстінде Тараз, Құлан, Сайрам, Отырар, Сығанақ, Құмкент, Созақ, Алмалық сияқты ірі қалалар, Ақыртас, Баба-Ата, Ақсүнбе сияқты қорған бекіністер болған. Қарахан әулеті тұсындағы Алаша хан, Жошы хан, Аяқ- Қамыр күмбездері, Қожа Ахмед Ясауи кесенесі Х-ХІV ғасырлардағы Қазақстандағы сәулет өнерінің жоғары деңгейін танытады.

1-топ : Жалпы сұрақтарға жауап береді

1. Сәулет өнеріне нелер жатады?

2. Адамдар неолит кезінде үйді қалай салған?

3. Биіктігі 20 метрге дейін жететін патша обалары қай өңірде көп орналасқан?

2-топ : Нақты сұрақтарға жауап береді

1. Сәулет дегеніміз не?

2. V ғасырға жататын ірі сәулет өнерін ата.

3. Х-ХІV ғасырлардағы Қазақстандағы сәулет өнерінің жоғары деңгейін танытатын кесенелер?

3-топ:

Дескриптор білім алушы

• Мәтін бойынша негізгі және жалпы сұрақтарға жауап береді;

• Бұрынғы және қазіргі сәулет өнерін салыстырады.

Қ/Б «Іздер»

2-тапсырма. Қарахан кесенесі. Мәтіннің негізгі ойын анықтайтын сөйлемдерді іріктеп оқы. Бірге, бөлек, дефис арқылы жазылған сөздерді тап.

1-топ: Қарахан кесенесі - Қазақстанда ХІ ғасырдан сақталған сәулет өнері ескерткіші. Қазіргі Тараз қаласының батыс шетінде. Күмбезі ғана құлаған кесененің төрт қабырғасы мен жылтыр кірпішпен өрнектелген қос мұнарасы ХІХ ғасырдың 90-жылдарына шейін сақталған. 1905 жылы оның құлаған бөлігі түгелдей бұзып алынып, орнына 1906 жылы жаңа кесене салынған. Қарахан кесенесі төрт бұрышты, ортаңғы кең бөлмеден және үш кіші бөліктен тұрады. Орталық бөлменің төбесі киіз үйге ұқсатылып жабылған. Артқы жағында екі мұнарасы бар. Қабырғаларының ішкі жағы кесененің бұрынғы өз кірпіштерімен қаланып, сыртқы жағын қалауға жаңа кірпіш пайдаланылған.

2-топ: Қарахан жас күнінде Айша есімді аруға ғашық болады. Алайда жаугершілік заманның зұлматы олардың бақытына кесе-көлденең тұрады. Айша бибінің әкесі мен Қарахан батыр бір-біріне қас болады. Ештеңеге қарамастан екеуі Қараханның ауылына қарай жол тартады. Ұзақ сапарда Айша бибі суға шомылып шығып, киімін киіп жатқанда, сәукелесінен шыққан сұр жылан шағып алады. Қарахан есінен танып, әлсірей бастаған Айшаны молдаға апарып, некесін қидырады. Айша бибі осы жерде Қарахан батырдың қолында көз жұмады. Сөйтіп, Айша бибінің қайтыс болған жеріне мазар тұрғызады.

3-топ:

Қасынан Қарахан өзіне де мазар салғызады… Тараз шаһарында орналасқан Қарахан кесенесі – Сәулет өнерінің тамаша туындыларының бірі. Бұл көне ғимаратты салу барысында өте шеберлікпен әзірленген 30 түрлі өрнекті кірпіш пайдаланылған. Кесенеде орталық зал және үш зал бұрыштары бар. Төртінші залда төбеге шығатын баспалдақ орнатылған және орта орын-жайдың төбесі киіз үйдегідей жабық. Қараханидтер дәуірінде, ХІ ғасырда бой көтерген құрылыс Айша бибі мен Бабаджа хатун кесенесімен тікелей байланысты. Көне архитектуралық ескерткіш XX ғасырдың басына дейін сақталған. 1979 жылы кесенеге күрделі реконструкциялық жөндеу жұмыстары жүргізілді.

Дескриптор білім алушы

• Мәтіннің негізгі ойын анықтайтын сөйлемдерді іріктеп оқиды;

• Бірге, бөлек, дефис арқылы жазылған сөздерді табады.

Қ/Б «Іздер»

3-тапсырма. «Дұрыс, бұрыс» әдісі. Мәтінге байланысты сөйлемдердің дұрыс-бұрыстығың анықтайды.

«Дескриптор білім алушы

• Сандарды дұрыс сөйлемдермен сәйкестендіреді

Қ/Б «Іздер»

4-тапсырма. «Қазақстанның сәулет өнері» тақырыбына келісу/ келіспеу эссесін жаз.

Үлгі:

Бір сөйлемнен тұратын тезис құрастыр.

Ақпарат жина.

Жоспар құр.

Кіріспе (эссенің 30%- ы)

Негізгі бөлім( эссенің 60%- ы)

Қорытынды (эссенің 10%-ы)

Дескриптор білім алушы

• Эссе тақырыбын ашады;

• Эссе талаптарын сақтайды;

1-топ:

1. тұрғын үйлер, қоғамдық ғимараттар, өнеркәсіптік кешендер жатады.

2. үйді ағаштан, қамыстан, талдан және балшықтан тұрғызды.

3. Жетісу мен Оңтүстік

Қазақстанда өте көп

2-топ:

1. құрылыс салу және оған көркемдік бейне беру өнері.

2. Бес шатыр қорымы

3. Алаша хан, Жошы хан, Аяқ- Қамыр күмбездері, Қожа Ахмед Ясауи кесенесі.

3-топ:

Оқушылар бір-бірін бағалайды.

1-топ.

Бірге: Қарахан,

Бөлек: киіз үй

Дефис:90 – жыл,

2-топ.

Бірге: Қарахан

Бөлек: Айша бибі,

Дефис: кесе- көлденең, бір- біріне,

3-топ.

Бірге: Қарахан

Бөлек: Айша бибі, Бабаджа хатун

Дефис:

Оқушылар бір-бірін бағалайды.

Қарахан кесенесінің орнына 1908 жылы жаңа кесене салынған -

Тараз қаласының батыс шетінде орналасқан +

Айша бибінің әкесі мен Қарахан батыр бір-біріне жақын дос болады -

Қарахан кесенесін салуда 30 түрлі өрнекті кірпіш пайдаланылған +

Ескерткіш ХХІ ғасырға дейін сақталған -

1979 жылы кесенеге жөндеу жасалған +

Оқушылар бір-бірін бағалайды.

Тезис. Бұрынғы ескерткіштерді жаңартып, жаңа үлгіде салып жатыр. Ақпарат.Қарахан кесенесі нің 1905 жылы құлаған бөлігін түгелдей бұзып алып, орнына 1906 жылы жаңа кесене салған. Ал 1979 жылы кесене күрделі реконструкциялық жөндеу жұмыстары жүргізілді.

Кіріспе. Қазақстанның сәулет өнері

Жаңа технология заманымызға сай заманауиылықты білдіреді.

Негізгі бөлім. Заманы дамығынн ел – бір көш ілгері жүреді. Қазіргі кезде көптеген тарихи ескерткіштер заманға сай жаңартылуда.

Қорытынды. Қорыта келгенде көнеден қалған асыл көз, жүректен шыққан жылы сөз секілді.

ІV. Үйге тапсырма

«Қазақстанның сәулет өнері» тақырыбындағы эссені аяқтау.

Үй тапсырмасын күнделіктеріне жазып алады.

V. Бағалау

«Іздер» бағалауын көп жинаған оқушы бағаланады.

Оқушылар бағаланады.

VІ. Ойтаразы

«Шығу парағы»

1. «Әлемнің жеті кереметі» бөлімі бойынша не білдің?

2. Сен үшін қандай мәліметтер манызды болды?

3. Өзіннің және сыныптастарыңның білімін бағала.

4. Осы бөлім бойынша тағы не білгің келеді?

5. Қосымша қандай ақпарат көздерін оқисын?

6. Бірге жазылатын күрделі атауларды қатыстыра отырып, жеті керемет жайлы ойыңды бір сөйлеммен түйінде.

Оқушылар пікірлерін жазады.