Саба?ты? ма?саты:
- о?ушыларды? ?ызыл Кітап жайлы ма?л?маттарын ке?ейту;
- топта?ы о?ушылар?а Сирек кездесетін жануарлар мен ?сімдіктер жайлы т?сінік беру;
- о?ушыларды іскерлікке, ал?ырлы??а, ?з бетінше ж?не топпен ?осымша м?ліметтер жинау?а да?дыландыру. Ауызекі с?йлеу тілін, ойлау ?абілетін дамыту.
Саба?ты? т?рі: ??гіме, с?ра?-жауап, топпен ж?мыс.
Саба?ты? к?рнекілігі: слайдтар, ?лестірмелі ?а?аздар
Саба? жоспары:
I. ?йымдастыру кезе?і.
- О?ушылармен амандасып, та?ырыппен таныстыру.
- Топ?а б?лу ( )
ІІ. Психологиялы? дайынды?.
-Саба?ымызды бастамас б?рын кейбір ?а?идаларды ?айталайы?.
Бас?аны? пікірін сыйла
Біреу с?йлегенде оны? с?зін б?лме.
Бас?аны? пікіріне ??ла? сал
Ойла?аны?ды орта?а сал.
IІІ. ?й тапсырмасын тексеру
«?лтты? саяба?»- м?тінін мазм?ндау
«Баянауыл ?лтты? саяба?ы»- презентация ?зірлеу
Ми?а шабуыл
- Зат есім дегеніміз не?( Зат есім - затты?, ??былысты? атын білдіріп, кім? не? деген с?ра??а жауап беретін с?з табы. )
- Туынды зат есімдер дегеніміз не?(?аза? тілінде зат есімдер ж?рна? жал?ау ар?ылы да жасалады. Оларды туынды зат есімдер деп атайды)
- Туынды зат есім жасайтын ж?рна?тарын ата. Мысал келтіру.
- ?аза?станны? е? ірі ?оры?тарын атау.
IV. Жа?а саба?
Жа?а та?ырыпты т?сіндіру.
- Б?гін біз сендермен жануарлар мен ?сімдіктерді са?тап ?алу ?шін, оларды? жойылып кетпеуін ?ада?алау ?шін арнал?ан «?аза?станны? ?ызыл кітабы» та?ырыбымен танысамыз. 1948 жылы д?ние ж?зіні? ?алымдары Халы?аралы? таби?атты ?ор?ау ода?ын ??рды. Б?л ода? жойылып бара жат?ан жануарлар туралы т???ыш кітап шы?арды. Кітап «Деректерді? ?ызыл кітабы» деп аталды. Ал ?аза?станда ?ызыл кітап 1978 жылы басылып шы?ты. О?ан республикамызда?ы сирек кездесетін ж?не жойылып бара жат?ан жануарлар мен ?сімдіктер енгізіліп, ?ор?ау?а алынды. ?аза?станны? ?р жерлерінде ?оры?тар мен ?лтты? саяба?тар ??рылды. (?оры?тарды? атауларын о?ып к?рсету. Слайд) Батыс-Алтай ?оры?ы Шы?ыс ?аза?стан облысыны? аума?анда.
-Енді, балалар, біз ?аза?станны? ?ызыл кітабына енгізілген кейбір жануарларды? т?рлерімен танысамыз.
а) Бейнефильм, слайдтар бойынша жануарлармен таныстыру.
??лан, ?о?и?аз, ар?ар, барыс туралы бейнефильм бойынша о?ушылар?а ??гімелету, ?ал?ан деректерді ?зім толы?тырып айтамын. Слайд бойынша дуада?, б?ркіт, а??у, тырна, ?ара??йры?, жолбарыс, т.б к?рсетіледі.
с?здікпен ж?мыс
Т?р- вид
Бірегей- уникален
Орны ?айта толмайтын –невосполнимый
Н?рсе- здесь: явление
Тепе-те?дікті? б?зылуы- нарушение баланса
?кеп со?ады- приводит
Ма?ызды- важный
?сер- влияние
Шегіне жетті- достигло предела
Б?кен- сайгак
М?тінмен ж?мыс
- М?тінді топта о?у
- Аудару
- Мазм?ндау
- М?тін байынша постер ??растыру
1 - топ
2- топ
3- топ
Адамны? ?ырып-жоя ?сер етуіні? та?ы бір мысалы ретінде Арал те?ізіні? экологиялы? опатын к?рсетуге болады. Соны? н?тижесінде те?ізді? жартысынан астамы ?мудария ж?не Сырдария ?зендеріні? а?ысын б?ліп жібергендіктен, тартылып кетті. Арал те?ізі ірі балы? к?сіпшілігі орнынан ша?ын су?ойма?а айналып ?алды. Те?ізді? сорлануыны? тез ?суі н?тижесінде т?здылы?ы 60% (промиллеге) дейін к?терілді, с?йтіп суармалы егістікті? а?аба суынан пестицидтер мен нитраттарды? жина?талуынан те?із суынан балы?тарды? 28 т?рі жойылып кетті. ?аза?станда жырт?ыш ??старды? жа?дайы ш??ыл нашарлап кетті. Оны? негізгі себептері мыналар:
· ересек ??старды жаппай аулау, сондай-а? сату ?шін ?ядан (ителгі,бидайы?, лашын, а? с???ар; б?ркіт, ?ара??с т?різді ?ырандарды?) балапандарын алу;
· ?аскерлік;
· жабайы т?я?тыларды? саныны? кемуінен ?оректік ?орды? азаюы (??май, ж?ртшы, са?алтай);
· Су?оймаларды шаруашылы?ты? игеруі, жа?алауда?ы а?аштарды шауып алу, балы? ?орыны? кемуі (балы?шы т?й?ын, а???йры?ты суб?ркіт);
· электрберіліс жолында ?ор?аныш ??рыл?ыларыны? болмауы, химиялы? ластану (жыланжегіш ?ыран);
· то?айлы орманны? ??лдырауы (ба?алтак ?ыран);
· тіршілік орындарыны? б?лінуі;
· ты? даланы жырту;
· ірі ?араны ?айталап жаю.
К?к??сты кейінгі жылдары сайра?ыш ??старды торда ?стаушылар к?бейіп кетті. ?лтты? костюмдер мен бойт?марларды ?шекейлеуге ?кіні? ?ауырсындары пайдаланылады. Атал?ан т?рлер жойылу ?аупінде болып шы??анды?тан, ?ызыл кітап?а тіркелді.
4- топ
С?ра? – жауап
О?ушылар берілген с?ра?тар?а жауап береді.
1. ?ызыл Кітап ?андай ма?сатпен ашыл?ан?
2. ?аза?станда ?ызыл Кітап ал?аш рет ?ай жылы басылып шы?ты?
3. ?аза?станда ?ызыл Кітапты? екінші басылымы ?ай жылы шы?ты?
4. ?аза?станда ?ызыл Кітапты? ?шінші басылымы шы??ан жыл?
5. ?ызыл Кітап?а енген жан-жануарларды неше топ?а б?леді ж?не неге?
6. ?аза?станны? ?ызыл Кітабына енген ?андай жануарларды білесі?дер?
7. ?аза?станны? ?ызыл Кітабына енген ?андай ?сімдіктерді білесі?дер?
Д?птермен ж?мыс
242 бет. Тапсырма. Берілген с?здер мен с?з тіркестерінен с?йлем ??растыры?дар.
Таби?атты ?ор?ау
Б?кіл ?лем
Тыйым салы?ды
?ызыл кітап
Таби?и ?оры?
Б?кендер
Жануарлар
?сімдіктер
Елдер
Кітап
Таби?ат
242 бет. Берілген с?йлемдерге с?ра?тар ?ойып, с?ра?- жауап т?рінде диалог ??растыры?дар.
Ассоциациялы? тізбек ??растыру
?Шешендік ?нер. (ма?ал-м?телді жал?астыру)
1. А?аш к?ркі – жапыра?,
(Адам к?ркі- ш?берек)
2. Д?рі ш?птен шы?ады,
(Дана к?птен шы?ады)
3. Тау б?ла?ымен к?рікті,
(Б?ла? ??ра?ымен к?рікті)
4. ?ора?да малы? болсын,
(К?ше?де талы? болсын)
V. ?йге тапсырма: «?аза?станны? ?ызыл кітабы» презентация ?зірлеу. 243 бет Берілген м?лімет бойынша, ?з ойлары?мен толы?тыры?дар.
VІ. ?орытындылау
Балалар, осымен саба?ымызды ая?таймыз. Саба??а белсене ?атыс?андары?а рахмет. Осы саба?та сендер «?ызыл кітап» жайлы , оны? ерекшелігі туралы ж?не ?ызыл кітап?а енген жан-жануарларды? біразы жайлы ?здері?е ?ызы?ты а?парат алды?дар деп ойлаймын.
VІІ. Ба?алау (топ жетекшісі ба?алау пара?ы бойынша ?р о?ушы?а ба?а ?ояды).
Ба?алау пара?ы
К?ні
О?ушыны? аты- ж?ні
?й тапсырмасы
Ми?а шабуыл
С?здікпен ж?мыс
С?ра?- жауап
Тапсырманы орындау
Диалог ??растыру
Ассоциациялы? тізбек ??растыру
?орытынды ба?а
Рефлексия
?андай ?иынды?тар кездесті?
____________________________________________________
____________________________________________________
К??іл - к?йі?ді сурет ар?ылы к?рсет:
)
