Ашы? саба?: Таза ауа.

Пәні: қазақ тілі

Сыныбы: 7 “Б”

Күні: 13 наурыз 2014 жыл.

Жезқазған қаласы.

№ 3 орта мектебінің қазақ тілі мен қазақ әдебиетінің мұғалімі: Альмишева Ләззат Шайзаевна

сын тұрғысынан ойлау және жазу стратегиялары

сұрақ-жауап әдісі

өткен тақырыппен байланыстыру

интерактив әдісі

жеке оқушымен жұмыс

Сабақтың тақырыбы: Таза ауа.

Сабақтың мақсаты:

• Білімділік : табиғат, таза ауа туралы жан-жақты мәлімет беру;
• Тәрбиелік : табиғат тамашалары туралы балалардың білімдерін тиянақтау, табиғатты аялауға, қорғауға, өз туған табиғатына жанашырлықпен қарауға, табиғаттағы әсемдікті сезінуге, табиғаттың өзіндік қасиетін, пайдасын, ерекшелігін айтып, білімдерін арттыру, табиғаттың қадір-қасиетін біліп тәрбиелеу;
• Дамытушылық: сөздік қоры, түсініп мәнерлеп оқу, ойлау, жазу, сөйлеу, оқушылардың ой - өрісін дамыту

Көрнекі құралдар: табиғаттың суреттері, карточкалар, слайд-шоу

Пәнаралық байланыс: табиғаттану, география

Эпиграф:

«Өсімдік жақсы өссе-адам да жақсы өмір сүреді».

К.А.Тимирязев

«Бір күннің бұзғанын қалпына келтіру үшін жүздеген жылдар қажет болуы мүмкін».

Р.Роллан

Үй жұмысын тексеру: Жұмбақтар сайысы. Табиғат туралы .

Қанаты жоқ-ұшады,

Ұшан – теңіз қалың қар

Жерді басып жабады.

Аяғы жоқ-қашады. (Жел)

Мұздай демі бет қарып,

Аспандағы алып доп,

Аяз аузын ашады. (Қар)

Жарқырайды жарық боп.

Мамықтай ұлпа, қанттай ақ:

(Күн)

Қыста жер бетін басады,

Жазда сайға қашады. (Қар)

Ақ сиыр тұрып кетер,

Жазда болмайды,

Қыста болады.

Қара сиыр жатып қалар.

Терезеге қонады,

(Қардың кетуі)

Әсем ою ояды.

(Қырау)

Сөздік жұмыс: жаңа сөздермен сөз тіркестерін құрастыру.

қазына-сокровище

қазына-

шөп-трава

шөп-

жапырақ-листья

топырақ-

топырақ-почва

ағаш-

ағаш-дерево

гүл-

гүл- цветы

хош иісі-приятный запах

Мәтінмен жұмыс. Алтай ормандары.

Алтай жерінің асты қандай қазыналы болса, үсті де сондай бай ғой. Орманның өзі бір байлық емес пе жатқан?

...Ең алдымен, орман ішінің ауасын айтсаңызшы! Оған жақындай бергенде-ақ шөптің , жапырақтың, топырақтың, ағаштың, гүлдің бір сөзбен айтқанда, бүкіл табиғаттың хош иісі мұрынды жарады...

• (Ә. Нұршайықов)

Мәтін бойынша сұрақ-жауап:

• Алтай жері қандай?
• Орман ішінің ауасы қандай?

Грамматикалық тапсырма. Септіктерді қайталау.

Мәтіннен асты сызылған сөздерге сұрақ қойып, қай септікте тұрғанын анықтаңдар.

шөптің -

жапырақтың-

топырақтың-

ағаштың-

гүлдің-

Сен білесің бе? Қызықты хабарлама. Ормандар.

1-оқушы:

Ең үлкен орман қайда екенін білесіңдер ме? Біздің Жер шарымыздағы ең үлкен және қалың орман солтүстік жарты шарда, яғни Солтүстік Тундрада орналасқан. Ол Еуропа мен Азияға дейін созылып жатыр. Ол тайга деп аталады. Тайга-қылқан жапырақты ағаштар өсетін орман түрі.

Қазақстан ормандары.

2-оқушы:

• Ұсақ жапырақты ормандар
• Қылқан жапырақты ормандар
• Аралас жапырақты ормандар

Қосымша материал.

3 - оқушы:

Тайгада қоңыр аю мен қасқырлар тіршілік етеді. Тундрада қыста қатты суық болады. Осы кезде солтүстік бұғылары тайганы паналайды.

Бес жол өлең стратегиясы

• Зат есім _____________________
• Сын есім _____________________
• Етістік _____________________
• Сөз тіркесі _____________________
• Синоним _____________________

Бес жол өлең стратегиясы

1. Табиғат.

2.

3.

4.

5.

Карточкамен жұмыс № 1 карточка

Жақшадағы сын есімдерді аударып, сөйлемдерді көшіріп жаз.

1. Қоршаған ортаның ауасы (чистый).

2.Таулы жердің бұлақ суы (прекрасный).

3. Ағаш басындағы құстардың ұясы (большой).

4. Табиғат аясындағы демалыс (интересный).

5. Табиғаттың берер байлығы (много).

Карточкамен жұмыс № 2 карточка

№ 2 карточка.

Орман сөзін септе.

А.с. Орман

І.с

Б.с

Т.с

Ж.с

Ш.с

К.с

Кестемен жұмыс. Сөйлемдердің дұрыс, бұрыстығын анықтаңдар

1. Біздің қоршаған орта тап-таза.

2. Табиғат-тірі дүние.

Дұрыс

3. Біз табиғатқа қамқорлық жасап тұрамыз.

Бұрыс

4. Орман-ауаны тазартпайды.

5. Қазақстанда экологиясы төмен аймақтарымыз көп емес.

6. Табиғатты қорғау дегеніміз-адамның өзін-өзі қорғауы.

Есіне сақта! Тәрбие сәті.

Табиғат-тірі дүние. Біз табиғаттан тек алуды білеміз. Оның бар байлығын пайдаланып жатырмыз. Ал табиғатқа қамқорлық жасауды ұмытып кетеміз.

Адам - табиғаттың ең ұлы перзенті. Табиғаты сақталған халықтар ұзақ өмір сүреді. Олардың ұрпақтарына қалдыратын мұрасы бар.

Сабақты қорыту: Табиғат деген не?

Қосымша мәлімет.

1-оқушы:

Лес- это не просто лесная растительность на почве. Лес-источник строительных материалов. Лес - ничем не заменимая экологическая система планеты.

А дерево - удивительная химическая фабрика, созданная природой. Леса проводят и отражают солнечное тепло. Леса подымают урожайность плоей, дают приют диким животным.

Лес пока продолжает служить человеку свою верную службу. Однако люди давно заметили, что леса на Земле быстро исчезают. Ученые всего мира приходят к общему выводу, что уничтожение лесов опасно.

Қосымша мәлімет.

2-оқушы:

Табиғат-тірі дүние. Біз табиғаттан тек алуды білеміз. Оның бар байлыған пайдаланып жатырмыз. Ал табиғатқа қамқорлық жасауды ұмытып кетеміз.

Табиғаты сақталған халықтар ұзақ өмір сүреді. Олардың ұрпақтарына қалдыратын мұрасы бар.

Еуропа елдері қоршаған ортаны қорғауға көп мән береді. Олар ормандарын күтеді. Оңтүстік Корея еш уақытта ормандарын кесіп, өндіріске пайдаланбайды екен.

Орман-оттектің (кислород) жер бетіндегі бірден-бір көзі. Ол-атмосфералық ауаны тазартушы. Бір гектар жерді алып жатқан қарағай жыл сайын он тонна оттек шығарады екен. Ал өзі сонша мөлшерде көмірқышқыл газын (углекислый газ) жұтады.

«Өсімдік жақсы өссе-адам да жақсы өмір сүреді».

К.А.Тимирязев

Қалай дәл айтылған сөз.

Оңтүстік Корея еш уақытта ормандарын кесіп, өндіріске пайдаланбайды екен.

Қосымша мәлімет.

3-оқушы:

Экология терминін ғылымға алғаш енгізген Эрнест Геккель (1886) деген ғалым болған. Ойкос-үй, тұрақ, мекен дегенді, ал логос (ілім) - сөзі ғылым дегенді білдіреді. Ол бізді қоршаған орта, біз өмір сүретін айнала деген ұғымды білдіреді. Демек, өзің тұрған үйді қалай таза ұстасаң, қоршаған табиғатты да солай таза сақтау керек.

Экология - тірі организмдердің бір - бірімен қарым -қатынастын айнала қоршаған ортасымен, мекенімен байланыстыра отырып зерттейтін ғылым.

Экология, алдымен, адамның өзінен басталады.

Қосымша мәлімет.

3-оқушы:

Экология терминін ғылымға алғаш енгізген Эрнест Геккель (1886) деген ғалым болған. Ойкос-үй, тұрақ, мекен дегенді, ал логос (ілім) - сөзі ғылым дегенді білдіреді. Ол бізді қоршаған орта, біз өмір сүретін айнала деген ұғымды білдіреді. Демек, өзің тұрған үйді қалай таза ұстасаң, қоршаған табиғатты да солай таза сақтау керек.

Экология - тірі организмдердің бір - бірімен қарым -қатынастын айнала қоршаған ортасымен, мекенімен байланыстыра отырып зерттейтін ғылым.

Экология, алдымен, адамның өзінен басталады.

Тірек сызбаны толықтырыңдар. Қорытынды жаттығу.

Табиғат

................ .

................ .

................ .

................ .

................ .

................ .

................ .

Сабақты қорытындылау:

Табиғат. Бұл-орман, дала, теңіз, өзен, жұлдыз. Күн, жел, жабайы өсетін гүлдер, аралар. Табиғатта көптеген таңғажайып тірі жәндіктер, гүлдей әдемі көбелектер, қорқынышты қасқырлар және көзге көрінбейтін микробтар бар.

Табиғаттан көптеген тамаша құбылыстарды: аққан жұлдыздарды, қымбат тастарды, жарқылдаған найзағайды, кемпірқосақты көруге болады.

Тақпақ жаттаймыз. «Табиғат».

Табиғат, сен-тіршілік, тұнып тұрған:

сен - күнсің, көтерілген күліп қырдан,

сен - көлсің,

сен - ормансың,

сен – бұлбұлсың.

Адамға сұлулықты шын ұқтырған.

Үй жұмысы:

• «Табиғат», «Орман»

тақырыптырға шағын

шығарма жазып келу;

• жаңа сөздерді жаттау.