Hamshira ayolga homiladorlikni barcha davrlaridagi jismoniy va ruxiy o’zgarishlariga tegishli bo’lgan to’g’ri bilimlarni tavsiya qiladi., xavfsiz va qulay xayot kechirishi uchun maslahatlar beradi. SHuningdek, buzilishlarni erta aniqlash uchun o’z sog’lig’g’ini nazorat qilishida yordam ko’rsatishi zarur.
2.Sog’liqni himoyalash bo’yicha vazifalar
1)Homiladorlik sababli salomatlikka tegishli yangi muammolarni paydo bo’lishi. 2)Homiladorlikni qabul qilishga tegishli muammolar.
Istalmagan homiladorlik, tanadagi o’zgarish, homiladorlikdagi stress, homiladorlik sababli ishini yo’qotish va x.k.
3)Homila sog’lig’idagi muammolar va abort 4)Tug’ruqdan keyin bola tarbiyasiga tegishli xavotir 5)O’spirin va keksalikdagi homiladorlik.
4.Tug’ruq davri va tug’ruqdan keyingi davr
Tug’ruq davri va tug’ruqdan keyingi davr xususiyatlari.
Ko’pchilik homiladorlarda tug’ruqgacha 2 xafta oldin xabarchi belgilari kuzatiladi. Tug’ruqdan oldingi eng oxirgi kunlarda qindan quyuq, cho’ziluvchi shilliq, bachadon bo’ynini to’ldirib turuvchi shilliq (tiqin) ajraladi. Bahzan qon aralash bo’ladi, dumg’azada, sonda, qorinning pastki qismida tarqalgan og’riq yuzaga keladi. Bahzan to’lg’oq paydo bo’lganigacha yoki uni boshlanishi bilan (homila oldi) qog’onoq suvi oqa boshlaydi (oqliklarda rangsiz dog’ ko’rinishida kuzatiladi). Bunday xollarda yuzaga kelishi mumkin bo’lgan asortalar – qinga homila ko’lchasi yoki kindik halqasini tushishi, bachadonga infektsiya tushishini oldini olish uchun ayolni iloji boricha tezroq gospitalizatsiya qilish kerak. Birinchi tug’uvchilarda tug’ruq o’rtacha 15 soatdan to 20 soatgacha, qayta tug’uvchilarda 6 soat 30 daqiqadan, to 10 soatgacha davom etadi.
Tug’ruq davomiyligiga ayol yoshi, xomila xajmi, tos o’lchami, bachadon qisqarish faoliyati tahsir ko’rsatadi.
Tug’ruqdan keyingi davr 6-8 xafta davom etadi. Bu davrda organizmni mehyoriy holatiga qayitishi yuz beradi, yahni ayol organizmida homiladorlik va tug’ruq bilan bog’liq o’zgarishlar yo’qoladi va bachadon qisqarishi kuzatiladi. Tug’ruqdan keyingi davrni mehyoriy kechishida tug’uvchi ayolni shaxsiy gigienasi muhim ahamiyatga ega. Jinsiy yetilish davri. 5-ilova
T-sxemasi
bolalikdan kattalikka o’tish davri
davr 16-18 dan
Kattalik davri
18-45 yoshgacha
hisoblanadi
Tug’ruqdan keyingi davrda ayniqsa tashqi jinsiy organlar holatiga ehtibor berish kerak. Bu bilan infektsiya yuqishini oldi olinadi. Gap shundaki, tug’ruqdan keyingi ajralmalarning ko’pchiligi - bu og’ir yallig’lanish kasalligini chaqirishi mumkin bo’lgan kasallik chaqiruvchi mikroblar uchun muhit. Sog’lom tuqqan ayollar odatda tug’ruqxonadan 5-6 sutkada chiqarib yuboriladi. Homiladorlik va tug’ruqda charchoqlarni erta yengish, tug’ruqni mehyorida kechishi uchun yetarlicha dam olish xajmi kundalik jismoniy zo’riqish xajmiga bog’liq va asoratlar bo’lishiga, tug’ruqni murakkablashuviga, qayta tiklanish holatiga, tug’ruq kechishiga tahsir qilishi mumkin, shuning uchun har tomonlama aniqlik kerak bo’ladi.
Sog’liqni himoya qilish bo’yicha vazifalar
Tug’ruqdan keyingi jismoniy va ruxiy o’zgarishlar. (degenerativ va progressiv o’zgarishlar).
Sutni sust kelishi.
Bola sog’ligiga bog’liq muammolarni yuzaga kelishi.
Tarbiya bo’yicha bilim va ko’nikmalarning yetarli emasligi
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Kerakli xom ashyoni tayyorlab, suv jo’mragini ochib qo’lingizni suv oqimida suyuq sovun bilan 6ta standart usulda yuving
3
Qo’llaringizni bir martalik qog’ozli sochiqqa artib quritish
Bir martalik sochiq yoki salfetka .
Qo’llaringizni bir martalik sochiq yoki salfetkaga artib quriting. Ishlatilgan bir martalik sochiq bilan suv jo’mragini berkiting va shundan so’ng qog’ozli sochiqni urnaga tashlang
4
Kerakli jihozlarni tayyorlash
Taymer, harorat varaqasi
Tayyorlanadi: sekundomerli soat, harorat varaqasi, qora siyohli ruchka
5
Bemor qulay vaziyatda yotqizish va ko’krak qafasini qalin kiyimlardan ozod etish.
Funksional karavot
Bemor qulay vaziyatda yotqiziladi va ko’krak qafasi qalin kiyimlardan ozod etiladi, bemor ustidagi ko’rpasi pastga tushuriladi
Bemorning pulsini aniqlamoqchi bo’lib, qo’li ushlanadi, ikkinchi qo’l esa ko’krak qafasiga qo’yiladi yoki nigohi bilan kuzatadi
6
Nafas harakatlarini sanash
Taymer, harorat varaqasi
Bemorning ko’krak qafasining ko’tarilib tushishini 30 soniya ichida sanaladi va 2ga ko’paytiriladi
7
Qo’llarni zararsizlantirish
Suv, suyuq sovun, qog’ozli sochiq
Molaja tugagach qo’lingizni yuving va quriting
ANTROPOMETRIYA
BEMORNING BO’YINI O’LCHASH
Maqsad: rivojlanish darajasini aniqlash
Qo’llanilishi:stasionar qabul qilish va kasalliklarni oldini olish uchun kuzatuv.
Kerakli jihozlar: bo’yni o’lchov asbobi (rostomer), ruchka, kasallik varaqasi.
Muammo: bemorning tik tura olmaydigan holati
Bosqichlar
Asos
Suratda
1
Bemor haqida ma’lumot yig’iladi. Xushmuomalalik va hurmat bilan salomlashiladi. Bajariladigan amal maqsadi va natijasi haqida ma’lumot beriladi. Bajariladigan amal uchun ruxsat so’raladi.
Bemor bilan muomala qilish orqali. Bemorni muolajaga ruhan tayyorlash uchun.
2
Bajariladigan muolajadan oldin bemor ayol bo’lsa sochi tushuriladi.
Muolaja haqqoniyligini ta’minlash uchun.
3
Qo’lni yuvish va quritish.
Infeksiya tushishini oldini olish uchun.
4
Rostomer ishchi holati tekshirib ko’riladi. Oyoq bosib chiqiladigan maydonchasiga sellofan yoki qog’oz yoziladi
Infeksiya tushishini oldini olish uchun.
Muolajani amalga oshirish bosqichi.
1
Bemor o’lchash maydonchasiga chiqarib bo’yni o’lchash uchun o’rnatilgan to’g’ri chizg’ichga uch nuqtada boldir, dumg’aza va kuraklarning o’rtasidan tegib turgan holga keltiriladi.
Muolaja haqqoniyligini ta’minlash uchun.
2
Boshini to’g’ri tutgan holda yani quloq eshituv yo’li yuqori qismi ko’zning pastki qismiga bir chiziqqa keltirgan holda chizg’ich ko’rsatkichi bosh ustigacha keltiriladi va natija belgilanadi.
Muolaja haqqoniyligini ta’minlash uchun.
3
Muolaja natijasini bemorga xabar berish
Bemor bu haqda ma’lumotga ega bo’lishga haqli.
Muolajani yakuniy qismi
1
Maydonchadan qog’oz yoki sellofan olib konteynerga tashlanadi.
Infeksiya tushishini oldini olish uchun.
2
Qo’lni yuvish va quritish.
Infeksiya tushishini oldini olish uchun.
3
Olingan natijalar va bemorning muolaja so’ngidagi holati kasallik varaqasiga belgilab qo’yiladi.
Bemor parvarishini davomiyligini taminlash uchun.
Izoh :Tik tura olmaydigan bemorlarni maxsus stulga o’tirgan holatda ham bo’yini o’lchash mumkin.
TANA VAZNINI O’LCHASH
Maqsad: rivojlanish darajasi, davolash va parvarish samaradorligini aniqlash
Qo’llanilishi:nafas, hazm, ayiruv, yurak qon tomir va ichki sekretsiya bezlari kasalliklarni oldini olish uchun kuzatuv.
Kerakli jihozlar: tibbiyot tarozisi, ruchka, kasallik varaqasi.
Muammo: bemorning og’ir holati
Bosqichlar
Asos
Suratda
1
Bemor haqida ma’lumot yig’iladi. Xushmuomalalik va hurmat bilan salomlashiladi. Bajariladigan amal maqsadi va natijasi haqida ma’lumot beriladi. Bajariladigan amal uchun ruxsat so’raladi.
Bemor bilan muomala qilish orqali. Bemorni muolajaga ruhan tayyorlash uchun.
2
Bajariladigan muolajadan oldin bemor och holda bo’lishi ogohlantiriladi.
Muolaja haqqoniyligini ta’minlash uchun.
3
Qo’lni yuvish va quritish.
Infeksiya tushishini oldini olish uchun.
4
Tarozi ishchi holati tekshirib ko’riladi. Oyoq bosib chiqiladigan maydonchasiga sellofan yoki qog’oz yoziladi
Infeksiya tushishini oldini olish uchun.
Muolajani amalga oshirish bosqichi.
1
Bemorning ustki kiyimini yechish so’raladi . Keyin sekin maydonchaning teng o’rtasiga chiqariladi.
Muolaja haqqoniyligini ta’minlash uchun.
2
Tarozi ko’rsatkichi o’zgarishi va ma’lum ko’rsatkichda to’xtaganini aniqlab belgilab qo’yiladi.
Muolaja haqqoniyligini ta’minlash uchun.
3
Bemorni tarozi maydonchasidan tushiriladi.
Bemor parvarishini davomiyligini taminlash uchun.
M isol: Tana vazni 80 kg
Bo’y balandligi 1.75 m
Ketelye indeksi:
1.75X1.75=3.0625
80/3.0625=26.122
18-19.9 past
20-24.9 ideal
25-29.9 semirisholdi
30 yuqori semirish
25
4
Ko’rsatkich ko’rib chiqiladi.
Ketelye indeksi bo’yicha aniqlangan tana vazniga, bo’y balandligining o’ziga ko’paytmasi (kvadrati) nisbati quyidagi shkalalar bo’yicha xulosa chiqariladi
18-19.9 normadan past
20-24.9 ideal tana vazni
25-29.9 semirish oldi holati
30 dan yuqori semirish
5
Muolaja natijasini bemorga xabar berish
Bemor bu haqda ma’lumotga ega bo’lishga haqli.
Muolajani yakuniy qismi
1
Maydonchadan qog’oz yoki sellofan olib konteynerga tashlanadi.
Infeksiya tushishini oldini olish uchun.
2
Qo’lni yuvish va quritish.
Infeksiya tushishini oldini olish uchun.
3
Olingan natijalar va bemorning muolaja so’ngidagi holati kasallik varaqasiga belgilab qo’yiladi.
Bemor parvarishini davomiyligini taminlash uchun.
Izoh : Bemorni tarozida o’lchashni iloji bo’lmasa bu muolaja keying qoldirilishi mumkin lekin reanimatsiya bo’limidagi bemorlar yotgan holda maxsus tarozilarda o’lchanadi.
Yo’riqli texnologik xarita
O’quv amaliyot nomi : 50910203-Hamshiralik ishi asoslari
Amaliy mashg’ulot mazmuni:“ Bemorning choyshablarini alamashtirish” 1- usul
Amaliy mashg’ulotning maqsadi: Bemorning shaxsiy gigiyenasini ta’minlashva shifoxona ichi kasallik yuqishini oldini olish. Bunda bir nechta hamshira bemor yotgan holatda muolaja bajariladi.
ko’nikmasi ko’nikmasini egallash.
т/р
Bajariladigan ishlar mazmuni
Kerakli asbob –uskunalar, xom- ashyo materiallari
Rasmlar
Ishning bajarilish tartibi
1
2
4
3
5
1
Kerakli jihozlarni tayyorlash
tozalangan choyshablar jamlanmasi va ifloslangan
.Bemor haqida ma’lumot yig’iladi. Xushmuomalalik va hurmat bilan salomlashiladi. Bajariladigan amal maqsadi va natijasi haqida ma’lumot beriladi. Bajariladigan amal uchun ruxsat so’raladi.
2
Qo’lni yuvish va quritish. Kimyoviy vositalar bilan ishlash ehtimolligi bo’lsa qo’lqop kiyish maslahat beriladi
3-4 ta yostiq
va yostiqchalar
Shifoxona ichi infeksiya tushishini oldini olish uchun.
3
Bemor bilan muomala qilish orqali. Bemorni muolajaga ruhan tayyorlash uchun. Bemor bu haqda ma’lumotga ega bo’lishga haqli .
choyshablar uchun qop, qo’lqop va dezinfeksiyalovchi eritma saqlagan idish
Bemor o‘rinning chetiga suriladi
Kir choyshabni uzunasiga bint kabi o‘ralib, uning o‘rniga tozasi yoziladi.
3
Shifoxona ichki tozalikni saqlash maqsadida
choyshablar uchun qop
Bemorni toza choyshab ustiga yotqizib, boshqa tomondan kir choyshab tortib olinadi.
4
Shifoxona ichki tozalikni saqlash maqsadida
Karavot, yostiq, sochiq
Bemor yotgan krovatning bosh tomoni tushiriladi;
Kir choyshab qopga solinadi
5
Infeksiya tushishini oldini olish uchun.
yumshoq yarimoy shaklidagi yotiqcha
Qo’lqopni zararsizlantirish uchun konteynerga tashlanadi.
Qo’lni yuvish va quritish
Yo’riqli texnologik xarita
O’quv amaliyot nomi : 50910203-Hamshiralik ishi asoslari
Amaliy mashg’ulot mazmuni:“ Bemorning choyshablarini alamashtirish” 2- usul
Amaliy mashg’ulotning maqsadi: Bemorning shaxsiy gigiyenasini ta’minlashva shifoxona ichi kasallik yuqishini oldini olish. Bunda bir nechta hamshira bemor yotgan holatda muolaja bajariladi.
ko’nikmasi ko’nikmasini egallash.
т/р
Bajariladigan ishlar mazmuni
Kerakli asbob –uskunalar, xom- ashyo materiallari
Rasmlar
Ishning bajarilish tartibi
1
2
4
3
5
1
Kerakli jihozlarni tayyorlash
tozalangan choyshablar jamlanmasi va ifloslangan
.Bemor haqida ma’lumot yig’iladi. Xushmuomalalik va hurmat bilan salomlashiladi. Bajariladigan amal maqsadi va natijasi haqida ma’lumot beriladi. Bajariladigan amal uchun ruxsat so’raladi.
2
Qo’lni yuvish va quritish. Kimyoviy vositalar bilan ishlash ehtimolligi bo’lsa qo’lqop kiyish maslahat beriladi
3-4 ta yostiq
va yostiqchalar
Shifoxona ichi infeksiya tushishini oldini olish uchun.
3
Bemor bilan muomala qilish orqali. Bemorni muolajaga ruhan tayyorlash uchun. Bemor bu haqda ma’lumotga ega bo’lishga haqli .
choyshablar uchun qop, qo’lqop va dezinfeksiyalovchi eritma saqlagan idish
Kir choyshab bosh va oyoq tomondan qayirib yoki buklab chiqiladi.
Bemorni asta ko‘tariladi
3
Shifoxona ichki tozalikni saqlash maqsadida
choyshablar uchun qop
Bemorni toza choyshab ustiga yotqizib, boshqa tomondan kir choyshab tortib olinadi.
4
Shifoxona ichki tozalikni saqlash maqsadida
Karavot, yostiq, sochiq
Bemor yotgan krovatning bosh tomoni tushiriladi;
Kir choyshab qopga solinadi
5
Infeksiya tushishini oldini olish uchun.
yumshoq yarimoy shaklidagi yotiqcha
Qo’lqopni zararsizlantirish uchun konteynerga tashlanadi.
Qo’lni yuvish va quritish
Yo’riqli texnologik xarita
O’quv amaliyot nomi : 50910203-Hamshiralik ishi asoslari
Amaliy mashg’ulot mazmuni:“ Bemorni yonbosh holatdan sims holatiga
o’tkazish ” ko’nikmasi.
Amaliy mashg’ulotning maqsadi: Bemorni yonbosh holatdan sims holatiga o’tkazish ko’nikmasi ko’nikmasini egallash.
т/р
Bajariladigan ishlar mazmuni
Kerakli asbob –uskunalar, xom- ashyo materiallari
Rasmlar
Ishning bajarilish tartibi
1
2
4
3
5
1
Kerakli jihozlarni tayyorlash
3-4 ta yostiq
Choyshab.
Ko’rpa.
Oyoq tqgiga qo’yish uchun moslama,tayanch
.
Bemor haqida ma’lumot yig’iladi. Xushmuomalalik va hurmat bilan salomlashiladi
2
Bajariladigan amal uchun ruxsat so’raladi.
qo’shimcha yostiq, oyoq uchun yum shoq to’shak, valiklar va yumshoq yarimoy shaklidagi yotiqcha
.
Bajariladigan amal maqsadi va natijasi haqida ma’lumot beriladi.
3
Qo’lni yuvish va quritish. Kimyoviy vositalar bilan ishlash ehtimolligi bo’lsa qo’lqop kiyish maslahat beriladi
3-4 ta yostiq
va yostiqchalar
Krovat to’xtatkichi bosiladi. Bemor yotgan holda krovat muolaja uchun maksimal darajadagi qulaylik uchun ko’tariladi
4
.
Karavot, yostiq, sochiq
Bemor yotgan krovatning bosh tomoni tushiriladi;
5
bemor qo`llarini mustaqil harakat qildira olmasa, ularning tagiga yostiq qo`yish
yumshoq yarimoy shaklidagi yotiqcha
Bemorni yonboshlatib qo‘yib va qisman (biroz) qorni bilan yotqiziladi (o‘ringa bemor qornining bir qismi tegib turadi);
6
Hamshira shikastlanishini oldini olish va bemorga shikast etkazmaslik uchun
yumshoq yarimoy shaklidagi yotiqcha
Bemor boshiga yostiq qo‘yiladi (bunda uning bo‘yni egilib qolmaydi);.
Bemor yuqorigi qo‘lini 90° burchak ostida tirsakdan va yelkadan buklash uchun qo‘li ostiga yostiq qo‘yiladi, pastki qo‘l bukilmagan holda o‘rinda bo‘ladi (shunda gavdaning to‘g‘ri biomexanikasi saqlanib qoladi);
7
Hamshira shikastlanishini oldini olish va bemorga shikast etkazmaslik uchun
yumshoq yarimoy shaklidagi yotiqcha
Yuqorigi buklangan oyoq tagiga yostiq qo‘yiladi (bunda pastki oyoqning boldiri, sonning pastki qismi yoziladi);
10
Hamshira shikastlanishini oldini olish va bemorga shikast etkazmaslik uchun
yumshoq yarimoy shaklidagi yotiqcha
Oyoq panjalariga 90° burchak ostida tayanch o‘rnatiladi.
\11
Qo’lqopni zararsizlantirish uchun konteynerga tashlanadi.
isol: Tana vazni 80 kg
