С?з тіркесі синтаксисі

Саба?ты? та?ырыбы «С?з тіркесі синтаксисі» (?БТ-?а дайынды? саба?ы) Жалпы ма?саты С?з тіркесі синтаксисін, я?ни, с?здерді? байланысу т?сілдері мен т?рлерін ж?не с?з тіркесі білдіретін синтаксистік ?атынас т?рлерін т?сіндіру. Т?рлі тест тапсырмалары мен сызба кестелер, дидактикалы? жатты?улар ар?ылы с?йлеу тілі мен талдау т?ріне жатты?тыру. О?ытуды? на?ты н?тижесі • С?з тіркесі синтаксисін т?сінеді • Та?ырыпты ме?геру барысында бірнеше тест т?рімен ж?мыс жасай алады • Жатты?улар мен тапсырмалар орындау ар?ылы ?р о?ушы ?з ойын жеткізуге м?мкіндік алады. • Шынайы ба?алау н?тижесіне ие болады (бірнеше критерий ар?ылы) Саба?ты? эпиграфы: «Сендерді, е? алдымен, ?алыптас?ан т?л?алар, тамаша к?сіп?ойлар ж?не шынайы патриоттар т?р?ысында к?ремін» Н.?.Назарбаев. Саба?ты? барысы: І.?йымдастыру кезе?і. ? О?ушылармен с?лемдесу, т?гелдеу ? Сынып тазалы?ына м?н беру Саба? кезе?дері М??алім ?рекеті О?ушы ?рекеті Кіріспе б?лім Негізгі б?лім № 1 тест (Бір жауаптан т?ратын тест) № 2 тест (с?йкестендіру тесті) 1.Саба?ты? ма?сатын т?сіндіру. 2.Ба?алау критерийлерімен таныстыру 1.Саба??а назар аудару 2.Саба??а психологиялы? жа?ынан дайындалады 3.Бір-біріне деген жа?сы ?арым-?атынас орнатады Синтаксис – гректі? «??рау, біріктіру, рет» деген ма?ынасында?ы с?з. Синтаксис с?йлемді, оны? ма?ыналары мен т?рлерін, с?йлемні? ?алай ??ралатынын, я?ни с?йлемдегі с?здерді? ?алай грамматикалы? байланыс?а т?сетінін ж?не соны? н?тижесінде с?здерді? бір-бірімен тіркесіп ?олданылуын ?арастырады. Синтаксис С?з тіркесі жай с?йлем ??рмалас с?йлем синтаксисі С?з тіркесі синтаксисі С?здерді? байланысу т?сілдері С?здерді? байланысу т?рлері 1.Септік, жіктік, т?уелдік жал?ау ар?ылы 1. ?иысу 2. Септеулік шылаулар ар?ылы 2. Матасу 3. Орын т?ртібі ар?ылы 3. Ме?геру 4. Интонация ар?ылы 4.?абысу 5.Жанасу С?з тіркесі басы??ы сы?арыны? ?ай с?з табынан болуына байланысты есімді етістікті 1. ?иыса байланысып т?р?ан тіркесті табы?ыз А. * Мен с?йлеймін В. Ауыл?а бару С. Асанны? кітабы Д. Алтын са?ат Е. ?ызы? ??гіме 2. Матаса байланыс?ан тіркесті тап А. Кірпіш ?й В. * Ауылды? ?кімі С. ?аладан келді Д. Таулы жер Е. М?лдір су 3. Ме?геруді табы?ыз А. Жолаушылар келді В. Мектеп ?йі С. * Сыныпта отыр Д. Таулы ?лке Е. ?нді шай 4. ?абыса байланыс?ан тіркесті табы?ыз А. * Алтын с?уле В. Ауыл малы С. Класта отыр Д. Омар с?йледі Е. Шапша? ж?ру 6. Ме?геруді табы?ыз. ?алжырап жеткен кісілер ?ара??ы бара??а кіре сала киімше? бойымен ?исая-?исая кетеді. А.Кісілер ?исая-?исая кетеді В. Киімше? ?исая-?исая кетеді С.* Бара??а кіре сала Д. ?ара??ы бара??а Е. ?алжырап жеткен кісілер 7. Есім с?зден бол?ан баяндауышты табы?ыз А. *Ерді? сыншысы – елі В. Ол кеше келген еді С. Дала тіршілігі енді басталды Д. Ауыл ?лі ояна ?ой?ан жо? Е. Елге келген екен 8. «Кітабы?ызды о?ы?ым келеді» тіркесіндегі басы??ыны ?ай ?атар?а жат?ызамыз А. Ыры?сыз етіс В. Есімше С. Т?йы? етістік Д.* ?алау райлы етістік Е. К?семше 9. Сан есімні? с?йлемдегі ?ызметін табы?ыз Отызы?да орда б?збаса?, ?ыр?ы?да ?ыр аспассы? А. Бастауыш В. Баяндауыш С. Аны?тауыш Д. *Пысы?тауыш Е. Толы?тауыш 10. ?йірлі аны?тауышты табы?ыз А. Д?ниені? е? ?иыны – ?олы тарлы? В. * Талабы бар жігіт жерде ?алмайды С. Жалбыра?ан б?та?ы жерге тиеді Д. ?ыс?а жіп – к?рмеуге келмес Е. Біз ?ала ма?ынан келдік Берілген 10 тестке жазбаша жауап береді ?зара д?рыс жауабын м??алімні? к?мегімен тексереді 9-10 с?ра? д?рыс – «5» 7-8 с?ра? д?рыс – «4» 5-6 с?ра? д?рыс – «3» 1-5 с?ра? д?рыс – «2» 1 А?ын ?ле?дері 1 Етістікті тіркес 2 Мейрам ?лдекімге телефон ар?ылы ?мір етті 2 Интонация ар?ылы байланыс?ан с?з тіркесі 3 Даланы е?бек тол?ыны басты 3 Жанасу 4 Сыныпта жиырма бес о?ушы о?иды 4 Мекен пысы?тауыш 5 ?ре? ж?рді 5 Матасу 6 Жаз?ы кеш 6 Септеулік шылау ар?ылы байланыс?ан 7 Немереге айту 7 ?абысу 8 Б?л – менімен ауылдас жігіт 8 Тура толы?тауыш ?атыс?ан с?йлем 9 Біз автобуспен ?уежай?а беттедік 9 К?рделі аны?тауыш ?атыс?ан с?йлем 10 ?йге барды 10 Толы?тауышты? ?атынас Берілген кестедегі мысалдар ар?ылы ?ажетті аны?таманы тауып, н?мірлеп белгілеу 1-5 2-6 3-8 4-9 5-3 6-7 7-10 8-2 9-4 10-1 Толы?тыруды ?ажет ететін м?тін «Попс формуласы» ?дісі (Жеке ж?мыс) Туып-?скен жерді? суы – бал, топыра?ы – ма?пал, а?ашы – алтын, г?лі – гау?ар. Ол жерден ?ол ?зіп алыс?а кетсе? де, оны ешкімге ?имайсы?, ата-ана?ды са?ын?андай а?сап, еле?дейсі?. Оны? бір жері ?ирап, б?зылып ?алса, жаны? ашиды, ?иналады. К?п жылдан кейін Ша?аны к?ргенде, ма?ан сондай сезім пайда болды. Бара-бара ескірген б?рын?ыны? б?рі б?лдыр са?ым?а, ал жа?алы?тар жайса? ?мір к?рінісіне айналады екен. Б?л да – ескілік пен жа?алы? к?ресіні? елеусіз ?ана к?ресі. О?ан да к?з ?йренеді, жа?алы? ілгері ая? баса береді, ескірген к?лт?бе, ескілікті? ку?сіндей ?амалдар біртіндеп жермен-жексен болады екен. Сондайды к?рдік. Б?рібір ту?ан жер – ал?аш к?зі?ді аш?ан жары? д?ние?, кіндігі? кесілген жер, ес кіріп тайра?дап ?скен жер – сен ?шін мейірімді ананы? ысты? ??ша?ы сия?ты. Мені? ?ке-шешемнен ?ал?ан жерім, бау-шарба?ым, ?й-тамдарым бостан-бос?а ?ирап, жермен-жексен боп кетпей, а?аш, ?стын, ?ада, терезе, кесек, ?ыш сия?тылары біреулерді? керегіне жара?ан болса, мен ?шін ол да ?уаныш. М. Бала?аев 1.О?ушы?а м?тінні? кейбір с?здері алынып, к?п н?ктемен беріледі. О?ушы с?з байлы?ы мен тіл байлы?ын ?олдана отырып, м?т?нге толы?тыру енгізеді 2.Берілген м?тінді формула бойынша талдайды «Мені? ойымша, ...... «Себебі...... «Мен м?ны келесі мысалдармен д?лелдей аламын...... «Осылар?а с?йене отырып, мен мынадай ?орытынды?а келдім........ Постермен ж?мыс (Ж?пты? ж?мыс) Жо?арыда к?рсетілген м?тінді о?ушы?а ?сына отырып, с?з тіркестерін табу ж?не постермен ?ор?ау ж?мысын тапсырады 1.Та?ырып?а с?йкес м?тін ішінен с?з тіркестерін тауып, т?сіндіреді 2.Шы?армашылы? ?иялын ?а?аз бетіне т?сіріп ?ор?айды Де?гейлік тапсырма 1-де?гей 1. С?здік ??рам ж?не с?здік ?ор. Термин с?здер 2. Т?л с?з бен т?леу с?з 3. ?ас?ыр м?ны? ай?айын естімейтін бол?ан со?, Иса бас?а бір т?сілге к?шті (С?йлемге синтаксистік талдау) 2-де?гей 1. С?з тіркесі мен к?рделі с?зді? айырмашылы?ы 2. С?йлем т?рлеріне то?тал 3. Ол ?ансыра?ан ая?ын ?айта-?айта сипай берді. (С?йлемге морфологиялы? талдау) 3-де?гей 1. Сын есім с?з табыны? аны?тамасы, т?рленуі, т?рі 2. Келе жатыр, асыл с?з, Екібаст?з, ата-ана. ?айсысы с?з тіркесі, ?айсысы к?рделі с?з 3. «??былыс» фонетикалы? талдау ?ш де?гейлі о?ушы берілген с?ра??а жауап беріп, талдау ж?мысын ж?ргізеді Саба?ты бекіту Тізбектелген тест 1. «Синтаксис» - ?андай термин? 2. Синтаксис нешеге б?лінеді? 3. С?здерді? байланысу т?сілдері нешеу? 4. С?здерді? байланысу т?рлері нешеу? 5. С?з тіркесі басы??ы сы?арыны? ?ай с?з табынан болуына байланысты ?алай б?лінеді? Та?ырып аясында атал?ан с?ра?тар?а о?ушы жауап береді Рефлексия. Смайликтерге ?з к??іл-к?йлерін білдіріп, стикер жапсырады. Саба?ты ба?алау. Ба?алау критерийлері: О?ушыны? аты-ж?ні Бір жауаптан т?ратын тест С?йкестендіру тесті Толы?тыруды ?ажет ететін м?тін Постермен ж?мыс, мысал теру Де?гейлік тапсырма ?орытынды ?орытынды. (11-сынып ?шін «маманды? та?дау» ?зекті та?ырыбыны? аясында Ж.Аймауытовты? пікірімен саба?ты ая?тау) “Маманды?ты? жаманы жо?. Біра? м?ны? кез-келгеніне икемділік керек. Б?л - жай к?нелту, тама? асырауды? ?ана жолы емес, ?лкен ?нерді, зор шеберлікті ?ажет ететін н?рсе. Кімде-кім ?зіне біткен ы??айына ?арай ?з жолымен ?ызмет етсе, ?з басына да, ?леуметке де ?лкен пайда ?келмек”