Ма?саты: о?ушыларды? білімдерін пысы?тау, шешендік ?нерге баулу, с?здік ?орларын молайту, ойын ж?йелі, еркін жеткізуге да?дыландыру, шы?армашылы? ?абілеттерін дамыту.
Ж?ргізуші: Армысыздар, ал?алы ж?рт к?з к?рген,
??ралсыншы ойлары?ыз інжу - маржан с?здерден.
Тілімізді? тере?дігін, байлы?ын да к?рсетер
Алды?ызда тіл сайысы - «С?з мерген!».
??рметті о?ушылар мен ?стаздар, б?гінгі «С?з мерген» атты сыныптан тыс іс - шарамыз?а ?ош келді?іздер!
Ж?ргізуші: «С?з мерген» сайысына 5-6 сынып о?ушыларынан 2 топ ?атысады.
Ерді? ??нын екі ауыз с?збен бітіретін де, жаулас?ан елдерді? арасын келісімге келтіретін де, жыла?анды ж?батып, к?лгенді жылататын да - осы тіл. Е? ащы да - тіл, е? т?тті де - тіл. ?аза? тілі - д?ние ж?зіндегі бай, бейнелі тілдерді? бірі. Соны? ішінде ма?ал - м?телдеріміз ?лкен орын ал?анды?тан б?гінгі ойын к?біне сол т??ірекке арнал?ан.
Ж?ргізуші: Беташарын додамызды? бастайы?,
К?пшілікті бір серпілтіп тастайы?.
Ортамызды сайыскермен толтырып,
?ошеметпен ша?ырайы? ?ол со?ып.
Ал енді, осы топты? ?айсысы оза шабатынын, ?айсысы е? ал?аш боп б?йгеге жететінін ба?ылайтын ж?не ?діл ба?а беретін ?діл - ?азыларымызбен танысайы?.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«с?з мерген интеллектуалды? ойын»
Мақсаты: оқушылардың білімдерін пысықтау, шешендік өнерге баулу, сөздік қорларын молайту, ойын жүйелі, еркін жеткізуге дағдыландыру, шығармашылық қабілеттерін дамыту.
Жүргізуші: Армысыздар, алқалы жұрт көз көрген, Құралсыншы ойларыңыз інжу - маржан сөздерден. Тіліміздің тереңдігін, байлығын да көрсетер Алдыңызда тіл сайысы - «Сөз мерген!». Құрметті оқушылар мен ұстаздар, бүгінгі «Сөз мерген» атты сыныптан тыс іс - шарамызға қош келдіңіздер!
Жүргізуші: «Сөз мерген» сайысына 5-6 сынып оқушыларынан 2 топ қатысады. Ердің құнын екі ауыз сөзбен бітіретін де, жауласқан елдердің арасын келісімге келтіретін де, жылағанды жұбатып, күлгенді жылататын да - осы тіл. Ең ащы да - тіл, ең тәтті де - тіл. Қазақ тілі - дүние жүзіндегі бай, бейнелі тілдердің бірі. Соның ішінде мақал - мәтелдеріміз үлкен орын алғандықтан бүгінгі ойын көбіне сол төңірекке арналған.
Жүргізуші: Беташарын додамыздың бастайық, Көпшілікті бір серпілтіп тастайық. Ортамызды сайыскермен толтырып, Қошеметпен шақырайық қол соғып. Ал енді, осы топтың қайсысы оза шабатынын, қайсысы ең алғаш боп бәйгеге жететінін бақылайтын және әділ баға беретін әділ - қазыларымызбен танысайық.
Жүргізуші: Енді, сайысымыздың кезеңдерімен таныстырып өтейін. І кезең. «Сәлем - сөздің атасы» ІІ кезең. «Мықты болсаң, тауып көр» ІІІ кезең. «Жүйрік болсаң, шауып көр» ІV кезең. «Ойлы болсаң, тауып көр» V кезең. «Жүйрік болсаң, озып көр». Жаңылтпаштар оқып, жатқа айту. VІ кезең. «Озық болсаң, озып көр» VІІ кезең. «Тіл өнері» ой – толғау. Берілген тақырыптар бойынша сөйлеу.
Жүргізуші: Олай болса, І кезең «Сәлем - сөздің атасы». Екі топ өздерінің аттарын, ұрандарын, төсбелгілерін таныстырып өтуі керек. Сөз кезегін қатысушыларымызға береміз.
Жүргізуші: ІІ кезең «Мықты болсаң, тауып көр». Бұл кезеңде мықтылықтарыңды көрсетесіңдер. Бұл жерде тұрақты сөз тіркестерін тауып, мағынасын ашасыңдар... 1) Құлын, ат, тай, жылқы. (таңба басқандай) алыс 2) Жылқы, қой, түйе, сиыр.(аузынан шөп алмас) момын 3) Сүйек, қаңқа, ит, қасқыр.(терісін басына қаптау) ұрысу 4) Ит, төбет, күшік, қасқыр (өлген жер) алыс 5) Қолқа, көмекей, өңеш, тамақ (созды) өңешін созды ұрысу 6) Жақ, құлақ, тіл, айыз (алғыш) қарама - қарсы сөз тіл азар 7) Аймақ, жер, таяқ, күн (тепсінді) қатты ұрысты 8) Тас, су, жер, ет (бауыр) мейірімсіз 9) Ұлдың, қыздың, ананың, әкенің (жиған жүгіндей) әсем, көрікті 10) Көз, сөз, қол, аяқ (ілмеді) ұйықтамады.
Бейнелі сөздердің астарын табу 1. Ит арқасы қиянда (алыс) 2. Жер тепсінді ( қатты ұрысты) 3. Тайға таңба басқандай ( анық) 4. Тас бауыр ( мейірімсіз) 5. Су жүрек ( қорқақ ) 6. Қыздың жиған жүгіндей (әсем, көрікті) 7. Ит терісін басына қаптады (ұрысты) 8. Көз ілмеді ( ұйықтамады) 9. Бетінен оты шықты ( ұялды ) 10. Жүрегінің түгі бар (батыл)
Жүргізуші: Додаға түсіп жарыспай Жүйріктің бағы жанар ма? Білім мен өнер жарысып, Тәрбие білім табар ма?! Бұл бәйге - ойдың бәйгесі, Кім жүйрік ойға - сол алда! ІІІ кезең «Жүйрік болсаң, шауып көр». Сендерге жұмбақтар жасырылады, сол жұмбақтың шешуін тауып, жауабына байланысты мақал - мәтел құрау қажет. 1. Оқтан жүйрік, Қылыштан өткір (сөз) 2. Тіріден өлі туады, Өліден тірі туады. (жұмыртқа) 3. Екі бала қатар тұрса да, Бірін – бірі көрмейді. (Көз) 4. Бір түкті кілем, Бір түксіз кілем. (Жер, аспан) 5. Басқан жері бармақтай, Аттаған жері атандай. (Таяқ) 6. Үш қазық, екі желі, тоғыз ноқта, Теңселіп тербеледі, адам соқса. Шешен тіл, сөзге жүйрік болғанымен, Не пайда, үндемейді адам жоқта. (домбыра) 7. Кішкентай ғана бойы бар, Айналдырып киген тоны бар. (қой) 8. Сары атым аунаған жерге шөп шықпас. (от)
Жүргізуші: ІV кезең «Ойлы болсаң, тауып көр». Бұл кезеңде берілген сөздерден мақал құрамыз.
Жүргізуші: Тілім менің - қазынам, қасиетім, Қасиетім бар әлем бас иетін. Тілі жоқтың түрі жоқ, түбірі жоқ, Бола көрме, Ана тіл қасіретім.
Жүргізуші: V кезең «Жүйрік болсаң, озып көр». Жаңылтпаштар оқып, жатқа айту. 1.Шапанымда сан қалтам бар,
Қай қалтамда сары малтам бар?
Малтам жалғыз, қалтам сансыз,
Тапқан алсын, малтам даусыз.
2.Арал, арал, арал бар,
Бара алар ма балалар?
Батыл бала бара алар,
Аралдарды аралар.
Жүргізуші: VІ кезең «Озық болсаң, озып көр». Зымыран сұрақтар:
1. Сөйлеу тілінде дыбыстау мүшелері арқылы айтылып , естілетін тілдік құбылысты не деп атаймыз ? Дыбыс
2. Мағыналары бір – біріне қарама - қарсы сөздер. Антоним
3. Сюжетті шығарма дегеніміз не ? Оқиғалы шығарма
4. Қосымшаның неше түрі бар ? 2 түрі бар
5. Сөз таптарын ата Зат есім , Сын есім , Сан есім , Есімдік , Етістік , Үстеу , Шылау , Еліктеу сөз , Одағай
6.Кел , балалар оқылық өлеңінің авторы кім ? Ыбырай Алтынсарин
7. Жылдың төрт мезгіліне арнап өлең жазған кім ? Абай
6. Етістіктің райларын ата?
8. Сәулелі жұлдыз іздеген адам кім ? Ыбырай
9. Жылдан құр қалған жануар не ? түйе
10. Басты байлық не ? денсаулық
11.Абайдың әжесі кім ? Зере
12. Кірме сөз дегеніміз не ? Ана тілімізге шет тілінен енген сөздер.
13. Әріптердің жүйелі тізбегі не деп аталады ? Әліпби
14. Абылай ханның шын аты кім ? Әбілмансұр
15.Оттан да ыстық болып тұрған не?
16.Адам денесіндегі қорқақ, батыр мүшелер? Көз қорқақ, қол батыр.
Жүргізуші: VІІ кезең «Тіл өнері» ой – толғау. Берілген тақырыптар бойынша сөйлеу. 1. Мен - Мәңгілік Елдің бақытты ұланымын! 2. Өз тілін құрметтемеген, өзге елде құрметі болмайды.
Жүргізуші: Құрметті көрермендер мен оқушылар, міне, «Сөзмерген» сайысы да өз мәресіне жетті. «Жүзден - жүйрік, мыңнан - тұлпар» шыққан, сөзге жүйрік, тілге шешендігімен көзге түскен оқушыларымызды анықтау мақсатында сөз кезегі қазылар алқасына беріледі. Қорыта келе айтарым, әрдайым Ұлтымыздың ұлы байлығы Тілімізді қадірлеп, қастерлей білейік!
Біліп айтқан сөзге құн жетпейді, Тауып айтқан сөзге шың жетпейді. Өзің білмесең, білгендерден үйрен, Үйренгеннен ештеңең кетпейді –деген Төле би бабамыздың сөзімен аяқтаймыз.
Марапаттау.
Тақырыбы: Сөз - мерген Мақсаты: Халық ауыз әдебиетінің асыл мұрасы - мақал - мәтелдерді орынды қолдана білуге, тұрақты тіркестер мен көнерген сөздер мағыналарын ашып айта білуге баулу, тілге деген сүйіспеншіліктерін арттыру. Көрнекілігі: Мақал - мәтелдер, интерактивті тақтадағы бейнелі сөздер.
Өтілу барысы: Жүргізуші: Құрметті ұстаздар, оқушылар! Бүгінгі «Сөз - мерген» тіл білгірі сайысына қош келдіңіздер! ( «Сайысқа қатысушы оқушылармен таныстыру )
1 - айналым. Берілген сөздер бойынша мақал - мәтелдер айту Сөздер: кітап, сөз, білім, тіл, еңбек, дос, қыз, қой, ақыл, денсаулық, тазалық, батыр. Мысалы: Кітап - білім бұлағы, денсаулық - зор байлық т. б. 2 - айналым. Бейнелі сөздердің астарын табу 1. Ит арқасы қиянда (алыс) 2. Жер тепсінді ( қатты ұрысты) 3. Тайға таңба басқандай ( анық) 4. Тас бауыр ( мейірімсіз) 5. Су жүрек ( қорқақ ) 6. Қыздың жиған жүгіндей (әсем, көрікті) 7. Ит терісін басына қаптады (ұрысты) 8. Көз ілмеді ( ұйықтамады) 9. Бетінен оты шықты ( ұялды ) 10. Жүрегінің түгі бар (батыл)
3 - айналым. Тақырыптар бойынша мақал - мәтелдер айту 1. Ынтымақ, бірлік туралы 2. Адамгершілік, жақсы, жаман мінез туралы 3. Ата - ана туралы 4. Төрт түлік мал туралы 4 - айналым. Жүйрік болсаң, шауып көр
1 - сұрақ
1 Халық 2 Жұрт--------Бесік 3 Туған жер 4 Ел
2 - сұрақ 1 Атамекен 2 Отан------Бұлбұл 3 Жер 4 Су
3 - сұрақ 1 Алып 2 Қорқақ-----Ана 3 Палуан 4 Батыр
1. Ел іші - алтын бесік. 2. Отансыз адам - ормансыз бұлбұл. 3. Алып анадан туады. 4. Көсеу ұзын болса, қолың күймес. 5. Аузың біреу, құлақ екеу. 6. Анасын көріп, қызын ал, Аяғын көріп, асын іш. 7. Жаңбырменен жер көгерер, Батаменен ел көгерер. 8. Қыз - жат жұрттық. 5 - айналым Көнерген сөздерді атап, мағынасын түсіндіру. 6 - айналым Кім тапқыр? Құрамында жаңа сөздері бар мақал - мәтел немесе жұмбақ құрастыру.
7 - айналым Озық болсаң, озып көр. Жаңылтпаштар оқып, жатқа айту 8 - айналым Ой - толғау Берілген тақырыптар бойынша сөйлеу
Кері қайту
Ілмек сөздер:Cөз мерген, сайыс, қазақ тілі
Сабақтың тақырыбы: «Сөз мерген» (танымдық сайыс) Сабақтың мақсаты: 1.Оқушылардың ана тіліне деген сүйіспеншілігін арттыру. Ана тілінің қадір-қасиетін біліп, көркемдігін сезініп, сөз қадірін түсінуге баулу. 2. Оқушылардың тапқырлығын, логикалық ойлау қабілеттерін дамыту. 3. Тіл шеберлігін арттыру, тілімізді, дінімізді жандандыруға үлес қосуға тәрбиелеу. Сабақтың түрі: сайыс сабақ Сабақтың көрнекілігі: слайдтар, нақыл сөздер Жүргізуші: Тілімде менің- Бабамның батырлығы да, Махамбет пен Абайдың ақындығы да. Дүниеге келе, Айқайды салған іңгәләп, Тілімде менің- Сәбидің батылдығы да, - демекші , тіл-әр халықтың ұрпақтан ұрпаққа жалғасып келе жатқан қасиетті құралы. - Тілді әр уақытта аялай, шұбарламай таза күйінде мұра етіп, қалдыру-біздің борышымыз. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың «Болашақтың іргесін бірге қалаймыз» атты жолдауының тілдерді дамыту саласындағы тапсырмаларын жүзеге асыру мақсатында өткізілгелі отырған «Сөз-мерген» тіл танымдық сайысын бастайық. Туған тілде сыры терең жаным бар, Туған тілде әнім менен сәнім бар Туған тілім тіл болудан қалса егер, Жүрегімді суырып-ақ алыңдар,-дей келе, өзінің туған тілін жан-тәнімен жақсы көретін, баба рухына, тіліне нәр алып, сусындап жүретін сайыскерлерімізді шақырайық. Бүгінгі сайысымызға қатысатын оқушылармен таныс болыңыздар: 1. Асқарова Жангүл 1. Жұмабайқызы Эльзада 2. Әбілхайыр Аян 2. Жолшыбеков Расул 3. Ниетқалиева Ардақтым 3. Қабиден Ернар 4. Мукушев Рақымжан 4. Тулегенова Гүлстан 5. Айбарұлы Алдияр 5. Рысжан Санжар 6. Шағыр Аружан 6. Бағыт Аружан Жүргізуші: Сайысымыз бес кезеңнен тұрады: 1. «Тапқыр болсаң, тауып көр» (Бұл кезеңнің шарты бойынша ойыншылар берілген сөздерден тұрақты сөз тіркестерін құрастырып, мағынасын ашып айтып беру керек.) 1. «Ойлы болсаң, озып көр» (Ойынымыздың екінші кезеңінде мақал-мәтелдердің жалғасын табу.) 1. «Жүйрік болсаң, шауып көр» (Жаңылтпашты жаңылмай айт) 1. «Полиглот» (Жұмбақтарды шешіп, шешуін қазақ және орыс тілінде айтуы қажет) 1. «Сөз түбін сөз табар» (Бұл кезеңде берілген сөздің мән-мағынасын ашу, түсіндіру) - Бүгінгі ойынымыздың сарапшыларымен таныс болыңыздар Қазылар орнықтырар әділдікті, Кімдердің жауаптары кәдік шықты Білім мен тапқырлықты бағалайтын Әділ-қазылар алқасы әділ, мықты
Бүгінгі сайысымызды бастамас бұрын бір сәт ұлылардан қалған ойлы сөздерге құлақ салайық Біліп айтқан сөзге құн жетпейді, Тауып айтқан сөзге шың жетпейді. Өзің білмесең, білгендерден үйрен, Үйренгеннен ештеңең кетпейді Төле би «Ана тілін ұмытқан адам өз халқының өткенінен де, болашағынан да қол үзеді» Ғ. Мүсірепов «Анамыздың ақ сүтімен бойымызға дарыған тілімізді ұмыту-бүкіл «ата-бабамызды, тарихымызды ұмыту» Б.Момышұлы Ойынымыздың бірінші кезеңі «Тапқыр болсаң, тауып көр» Сонымен бірілген сөздерден сөз тіркесін құрастырып, мағынасын ашып айту керек.
Ит жер Жауабы: ит өлген жер Мағ: Алыс, ұзақ,қашық Мысық Қасқыр түлкі
Саусақ сұқты Жауабы: қол сұқты Мағ: талан-таражға салды, ұрлады Аяқ Қол Табан
Шаш Төбе Жауабы: төбе шашы тік тұрды Қорықты, үрікті
Бас Аяқ қол
Құлақ Суытты Жауабы: аяқ суытты біраз демалды, тынықты Мойын Қол аяқ
Жүргізуші: Ойынымыздың екінші кезеңі «Ойлы болсаң, озып көр» деп аталады. Ойынымыздың бұл кезеңінде ойыншылар берілген мақал- мәтелдердің жалғасын табады. 1. Өнер алды… 2. Тіл тас жарады…. 3. Бас кеспек болса да … 4. Тіліңмен жүгірме,… 5. Басқа пәле… 6. Жері байдың-… 7. Өнерлі … 8. Тіл қылыштан … 9. Қына тасқа бітеді, … 10. Бірлік болмай, …
Жүргізуші: Ойынымыздың үшінші кезеңі «Жүйрік болсаң, шауып көр» деп аталады. Жаңылтпашты жаңылмай айту. Бүгінгі «Сөз мергенінің» қоржынына қосар сөзіңіз Көрерменмен жұмыс -Бұл кім? -Әрине, Тапқышбек -Оны қайдан танисыңдар? -Ана тілі пәнінен таныс Олай болса, Тапқышбектің сендерге тапсырмасы бар екен. Назар аударайық. Ребус шешу, шешуіндегі сөзге байланысты мақал-мәтелдер айту. Білім Ойынымыздың төртінші кезеңі «Полиглот » деп аталады. Жұмбақтарды шешіп, қазақ және орыс тілінде айтып беру керек. 1. Үлкен алты табақтан Әлемге нұр таратқан (Күн-Солнце) 1. Төрт қырлы, өзі аппақ Тақтадағы ізі аппақ (Бор-мел) 1. Өзі үлкен жануар, Үстінде екі тауы бар. (Түйе-Верблюд) 1. Бұдан кір қорқады, Судан бұл қорқады (сабын-мыло) 1. Қыста ғана болады Ұстасаң қолың тоңады (Қар-снег) Сөз мергенінің қоржынына қосар сөзіңіз Жүргізуші: Ойынымыздың бесінші кезеңі «Сөз түбін сөз табар». Бұл кезеңнің шарты бойынша берілген, сөздердің мән-мағынасын ашып, түсіндіру. Ерулік - жаңадан көшіп келгендерге берілетін сыбаға тамақ Жақұт - көк, жасыл, қызғылт түсті, қымбат бағалы асыл тас. Терілік – тоқымның астына салатын, қойдың жабағы жүнінен тер сіңіру үшін жасалатын киіздің бір түрі Жүргізуші: Бүгінгі ойынымыз да өз мәресіне келіп жетті. Ойында өздерінің білімділігін, тапқырлығын, шешендігін сынға салып, өз өнерін танытқан ойыншыларға үлкен алғысымызды білдіре отырып, жеңімпазға «Сөз мерген» деген атақты беру үшін әділ-қазылар алқасына сөз кезегін берейік - "Сөзді бағалау, сөзге тоқтау, сөзден мағына іздеу адамды мәдениеттендіре түседі " - - деп І. Омаров ағамыз айтқандай, өзінің байлығын , сұлулығы және икемділігі жағынан дүние жүзіндегі озық тілдермен теңдесе алатын ана тілінің бар екенін ұмытпаңыздар. Өз ана тілімізді қадірлеп, қастерлейік. Тіл болашағы мына сіздердің де қолдарыңызда!
Ұқсас сабақтар:
Сөз мерген тапқырлар сайысы
1. 1. Зымыран сұрақтар 2. Тапқыр болсаң, тауып көр 3. Ойлы болсаң, озып көр 4. Кім жүйрік? 5. Сөз ойла, тез ойла
2. 1. Сөйлеу тілінде дыбыстау мүшелері арқылы айтылып , естілетін тілдік құбылысты не деп атаймыз ? Дыбыс 2. Мағыналары бір – біріне қарама - қарсы сөздер 3. Сюжетті шығарма дегеніміз не ? Антоним Оқиғалы шығарма 4. Қосымшаның неше түрі бар ? 5. Сөз таптарын ата 2 түрі бар Зат есім , Сын есім , Сан есім , Есімдік , Етістік , Үстеу , Шылау , Еліктеу сөз , Одағай
3. 6. Кел , балалар оқылық өлеңінің авторы кім ? Ыбырай Алтынсарин 7. Жылдың төрт мезгіліне арнап өлең жазған кім ? 6. Етістіктің райларын ата Абай 8. Сәулелі жұлдыз іздеген адам кім ? 9. Жылдан құр қалған жануар не ? 10. Басты байлық не ? Ыбыра й түйе денсаулы қ
4. 1. Абайдың әжесі кім ? Зере 2. Жырды орындаушы қалай жыршы аталады ? 3. Мақалдың мәтелден ерекшелігін айт Құрылысы жағынан екі, үш бөлімді болады. Ой нақты айтылады. Ақыл – кеңес, үлгі - өнеге түрінде айтылады. 4. Кірме сөз дегеніміз не ? Ана тілімізге шет тілінен енген сөздер 5. Әріптердің жүйелі тізбегі не деп аталады ? Әліпби
5. 6. Сын есім дегеніміз не ? Заттың түрін, түсін, сапасын, салмағын, көлемін білдіретін сөз табы 7. Абылай ханның шын аты кім ? 8. Етістіктің шақтарын ата Әбілмансұр Осы шақ, келер шақ, өткен шақ 9. Қазақ тілінде неше септік бар ? жеті 10. Қазақ тілінде буынның неше түрі бар ? 3 түрі бар. Ашық буын, тұйық буын, бітеу буын
6. II Шарты : берілген мақалдардың жалғасын табу
7. 1. 2. 3. Білекті бірді жығады Әдептілік белгісі Ата көрген оқ жонар Білімді мыңды жығады Иіліп сәлем бергені Ана көрген тон пішер
8. Дос жылатып айтар Батыр туса – ел ырысы Адам көркі - шүберек Дұшпан күлдіріп айтар Жауын жауса жер ырысы Ағаш көркі жапырақ
9. III Шарты : қойылған сұраққа мақалмен жауап береді .
10. • • • • • • • • • Қар жана ма? Инемен құдық қазуға бола ма? Аппақ қарға бола ма? Тастың жеңілі бола ма? Елу құлағы бар, кім? Тауық түс көре ме? Білетінің қанша, білмейтінің қанша? Оттан да ыстық болып тұрған не? Адам денесіндегі қорқақ, батыр мүшелер?
11. • Көрдім, көрмедім дегендер неше сөз бола алады? • Жаман атты, жаман жолдасты немен алмастыруға болады? • Бір рет өлуге де болады, немесе мың рет өлуге де болады? • Балға , тең тәттілер не екенін білесің бе? • Отқа түсіп күймеуге бола ма? • Қарныңды қалай тойғызар едің? • Намыстан,қамыстан ажал табушылар? • Өрге шыға алмайтын қандай сөз?
12. IV. Шарты : берілген сөз тіркесінің мағынасын мейілінше бір сөзбен айту
13. Қорықты Төбе шашы тік тұрды . Алыста Көз ұшында көрінеді . Қолды болды . Жүрек жұтқан . Қоян жүрек . Көзі ілінбеді . Ұрланды Батыр Қорқақ Ұйықтамады
14. Көзге түртсе көргісіз . Бетінен оты шықты . Қап қараңғы Ұялды достар Араларынан қыл өтпейді . Күлін көкке ұшыру . Құрту Жүрек жалғап алды . Тамақтанд ы Көз шырымын алу . Ұйықтау Көзді ашып - жұмғанша . Лезде
15. Ұялмады Беті бүлк етпеді . Ұрысты Ит терісін басына қаптады . Іздеп Ат ізін бір салмады . Су тегін . келмеді Арзан Айтпау Тісіңнен шығармау . Ешкімнен ешиемесін аямайды . Ала жіпті аттама . Жомарт , мырза Ұрлама
16. V. Шарты: Ұяшықтарды таңдап, шыққан әріптерден басталатын сөздерден сөйлем құраңдар.
17. Қ 1 Ұ 4 Ц 2 С 5 Р 3 Х 6
18. Кезеңдер Оқушылырд ың аты - жөні Қорытынды I II III IV V Зымыран сұрақтар Тапқыр болсаң , тауып көр Ойлы болсаң , озып көр Кім жүйрік ? Сөз ойла , тез ойла
Сайыс "Сөз-мерген"
Сайыс сабақтың тақырыбы: « Сөз - мерген »
Сайыстың мақсаты:
Ойын арқылы оқушылардың қазақ тілі мен әдебиетінен білімдерін тексеру;
Оқушылардың шығармашылық, логикалық ойлау қабілеттерін дамыту;
Ана тіліне деген сүйіспеншілікті арттыру, ұлттық қадір-қасиетті баулу.
Көрнекілігі: нақыл сөздер, интерактивті тақта
Сабақтың барысы.
Мұғалім:
- Құрметті ұстаздар, шәкірттер!
Жылдағы дәстүрге сай біздің мектебімізде қазақ тілі мен әдебиеті апталығы өтіп жатыр. Әп сыныпта ашық сабақтар, кештер, сайыстар өтуде. Бүгін сіздер 8- сынып оқушыларының арасында өтетін « Сөз - мерген» атты сайысымызды тамашалаңыздар. Іске сәт!
Сайыс үш кезеңнен тұрады. Әр топтың өз тапсырмасы, таныстыруы болады.
І топ Қарымсақова Элмира, Бейсенбекова Камила
ІІ топ Иманбекова Шайзат, Бадықова Назерке
ІІІ топ Баймолдина Айнұр, Сакенов Нұрсұлтан
Әділқазылар алқасымен таныстыру, әр кезеңді 5 балдық жүйемен бағалайды.
1-кезең: « Мықты болсаң, тауып көр»
Мына берілген сызбалар бойынша зат есімдер мен етістіктерді қатыстырып, тұрақты сөз тіркестерін құру, мағынасын түсіндіру.
1-топқа
Бала
Әйел жиған
Қыз
Адам
Сиыр
Ат салмау
Түйе
Қой
Ат
Тай ала қашты
Сиыр
Ешкі
2-топқа
Күшік
Ит ит өлген жер
Тауық
Қаз
Күн
Мысық қаптады
Тауық
Ит
Шүйде
Төбе көрсетті
Самай
3- топқа
Шаш
Кірпік астынан кір іздеді
Тырнақ
Ай
Жұлдыз туды
Жер
Жақ
Мұрын ұшында тұр
Тіл
Әділқазылар алқасынан осы кезеңнін бағаларын сұраймын.
2 – кезең. « Жүйрік болсаң , шауып көр »
Халқымыз сөз өнеріне ұқыпты қарап, сөйлеу тілінде мақал – мәтелдерді , нақыл сөздерді көп қолдана білген. Осы кезеңде берілген сын есімдер мен етістіктерден мақал – мәтелдер құру, мағынасын ашу.
1-топқа тапсырма:
Жас
Кәрі түспес
Бойшаң
Балғын
Үлкен керіспес
Жас
Қысқа
Тар
Кең боямайсың
Ұзын
Қысқа
2-топқа тапсырма:
Жуас
Осал жуан
Қорқақ
Айран
Шырын құдық
Су
Сүт
Оймақ
Жіп күрмеу
Тебен
3-топқа тапсырма:
Тіл
Тас жарады
Бас
Би
Өнер қызыл
Достық
Түйе
Есек көпір
Ат
ІІІ кезең « Көнерген сөз құпиясы»
1- топқа:
Су
Топырақ сүрде
Шөп
Ауа
2- топқа:
Аспап
Өсімдік адырна
Ат - әбзелі
3 – топқа:
Батыр киімі
Ұста сайманы ақ көбе
Шөп атауы
Әділқазылар ұпай санын санағанша, әр топ өздерін дайындап келген сөз мерген қоржынына көнерген сөздерін айтады. Сайыс соңында әділқазылар жеңімпаз топты анықтайды. Оқушылар марапатталады.
Аға тәлімгер: Аканова А.Р.
Сайыстың мақсаты: 1. Білімділік: оқушылардың мақал - мәтел, тұрақты сөз тіркесі, көнерген сөздер турасында білімдерін тексере отырып, мағыналарын аша білуге ұмтылдыру. 2. Дамытушылық: оқушылардың өз ұлтына, тіліне деген сүйіспеншілігін арттыру, жас ұрпаққа ана тіліміздің қадір - қасиетін дарыту. 3. Тәрбиелік:тез ойланып, жауаптарын тиянақты, жүйелі айтуға, топ алдында алдында еркін сөйлеуге баулу. Мұғалімнің сөзі: ♦ Армысыздар, ардақты ағайын көз көрген, Алдарыңызда тіл сайысы - «Сөзмерген!» Енді ортаға сайыскерлерімізді шақырамыз. Қазылар алқасымен таныстыру.
І кезең: «Мықты болсаң, тауып көр».
Бұл кезең 7 тапсырмадан тұрады, әр дұрыс жауапқа 10 ұпай беріледі. Тұрақты сөз тіркестеріне мықты екендеріңізді байқаймыз. 1. Мұзға отырғызу – алдау, арбау. қар су мұз бу
отыру
2. Құлақ асу – тыңдау, назар айдару. құлақ бет жақ ауыз
асу
3. Тонның ішкі бауындай – дос, тау. ішек тон жиде жекет
бау
4. Ауыз ашпау – сөйлемеді, дыбыстамады. ауыз көз мұрын құлақ
ашпау
5. Бармағын тістеді – өкінді. қол бармақ білек тырнақ
тістеу
6. Көрер таңды көзімен атыру - ұйықтамау. таң кеш түс түн
атыру
7. Қыздың жиған жүгіндей – әдемі. ана әке қыз бала
жүк
ІІ кезең: «Жүйрік болсаң, шауып көр».
Бұл кезең 5 тапсырмадан тұрады, әр дұрыс жауапқа 10 ұпай беріледі. Кестедегі сөздерден мақал - мәтелдер құрастыру. Мақал - мәтелдер мына сөздерден құралады. 1. Талаптыға нұр жауар. Оқыған Талапты Білімді Саналы
жауар
2. Туған жерге туың тік. Құс Балапан Торғай Үкі
іледі
3. Ерді намыс өлтіреді, қоянды қамыс өлтіреді. Ер Батыр Дос Сұлтан
намыс
4. Оқу – инемен құдық қазғандай. Білім Ғылым Оқу Ақыл
құдық
5. Тіл қаруы – сөз, сөз қаруы - ой. Жарақ Қару Құрал Сайман
тіл
ІІІ кезең: «Ойлы болсаң, озып көр».
Бұл кезең 3 тапсырмадан тұрады, әр дұрыс жауапқа 10 ұпай беріледі. Көнерген сөзбен байланысты сөзді табу, мағынасын ашу. 1. Қорамсақ – садақтың жебесін салып, белге байлайтын жеке - жеке ұясы бар оқсалғыш. мылтық найза садақ айбалта
қорамсақ
2. Ерулік – жаңадан көшіп келген үйді көрші - қолаңның қонаққа шақыруы. қала ауыл үй жылқы
ерулік
3. Шаршы – ұзатылып бара жатқан қыздың өзінен кейінгі сіңлісіне орамалын беруі, аманат етуі. киім орамал бұйым аспап
шаршы
Мұғалімнің сөзі: - Құрметті көрермендер, міне, «Сөзмерген» сайысы да өз мәресіне жетті. «Жүзден - жүйрік, мыңнан - тұлпар» шыққан, сөзге жүйрік, тілге шешендігімен көзге түскен оқушыларымызды анықтау мақсатында сөз кезегі қазылар алқасына беріледі. Қорыта келе айтарым, әрдайым Ұлтымыздың ұлы байлығы Тілімізді қадірлеп, қастерлей білейік!
Кері қайту
Материал рейтингісі:
0
барлық дауыс бергендер: 0
Ілмек сөздер: Қазақ тілінен сайыс сабақ, сөз мерген сайыс жоспарыЖариялаған Жиренқопа Оқылды: 1952 (рет) | Пікірлер: 0Баспаға шығару
Басқа жаңалықтарды оқу:
КОЛЕНИ перестанут болеть, а СУСТАВЫ будут как новые!
