Бір дос бар кеудеңнен жан кеткенше, - деген қазақ халқының бүгінгі замандағы достарының бейнесі осылардың қайсысынан табылады? Жалпы дос деген не? Өмірде достықтың алар орны қандай? Осы сұрақтар кез келген адамды мазаламай қоймайды. Расында осы достық деген не? Біз дос туралы ұғымды мектеп қабырғасында жүргенде бастауыш сыныптан аңғарамыз. Мектепте ұстаздарымыз бізге достықтың құдіретін, қыр сырларымен таныстырады.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
««Достық-таусылмас қазына»»
Эссе «Достық-таусылмасқазына»
ОҚО Түркістан қаласы
Ататүрік атындағы №17 мектеп-гимназиясының
2«З» сынып оқушысы Аметова Жасмина Улықбекқызы
Бір дос бар мұрныңнан қан кеткенше,
Бір дос бар астыңнан тақ кеткенше,
Бір дос бар басыңнан бақ кеткенше,
Бір дос бар қораңнан мал кеткенше,
Бір дос бар кеудеңнен жан кеткенше, - деген қазақ халқының бүгінгі замандағы достарының бейнесі осылардың қайсысынан табылады? Жалпы дос деген не? Өмірде достықтың алар орны қандай? Осы сұрақтар кез келген адамды мазаламай қоймайды. Расында осы достық деген не? Біз дос туралы ұғымды мектеп қабырғасында жүргенде бастауыш сыныптан аңғарамыз. Мектепте ұстаздарымыз бізге достықтың құдіретін, қыр сырларымен таныстырады. Бұл жастағы балалар дос деген ұғымды сол қалпында сақтап, өмірде шын дос болады деп, өзі бірге ойын ойнайтын құрбысын өзінің досы деп санайды. Құрбыларымен ұрысып қалғанда құрбысын жақтап шығады. Достық деген сезім - сені шынайылыққа, адалдыққа, Алланың ақ жолынан адаспай жүруге үндейді, бойыңдағы көреалмаушылық, жауыздық, қастандық деген сезімдерің сөніп, оның орнына имандылық, мейірімділік, бауырмалдық деген сезімдер пайда болады.
Өмірге деген көзқарасы ортақ, дүниетанымы деңгейлес, әрі бір-бірін оңай түсінетін жандар бір-бірімен дос бола алады. Ал оның сақтаушысы адалдық пен шынайылық. Дос деген сенің басыңдағы кез келген жағдайды басқалардан артық түсінетін, яғни өзің сезгендей сезе алатын сенің екінші сыңарың. Дос - адам жанының айнасы тәрізді. Себебі адам өзі қандай болса, дәл сондай жанына жақын жанды іздейді. Ойы, арман-тілегі, мақсат, ең бастысы өмірдегі құндылығы бір адамдардың шынайы дос болып, өмір бойы араларынан қыл өтпейді. Адамдардың арасындағы қарым-қатынастың іргетасы - адалдық. Өзің адал болмай, өзгеден адалдықты күту бекершілік. Достықта да адалдық болмаса, ол мәңгілікке ұласа алмайды. Ақиық ақын Мұқағали Мақатаев:
"Достыққа жүрмін, достыққа жүрмін құмартып,
Өлгелі жүрмін өзіме-өзім мін артып",- дейді.
Қарап отырсақ, достыққа шөлдеген, достықты аңсаған ақын өзгеден мін іздеп, өзгеге кінә артпайды. Өзгеге талап қоймастан бұрын, өз жанына үңіліп, өзінің қандай дос бола аларын ойлаған ақын өлеңіндегі дәл осы жолдар жоғарыдағы ойымызды қуаттай түседі. Досына қарап адамды танитынын ескерсек, адам өзі қандай болса, дәл сондай адамға ұшырасады, дәл өзіндей адамды жақын тартады. Сондықтан нағыз дос іздесеңіз, өзіңізді-өзіңіз кемелдендіруге тырысып, ұдайы рухани өсу үстінде болып, өзгенің сізге емес, сіздің өзгеге нағыз дос бола білуіңізді ойлау қажет.
Достық – адамдардың бір-бірін жаны қалап, шын жақын көріп, досына сеніп, тілектес, мұраттас болуы.Ол туралы ұлы философтар мен ақын жазушыларға қоса, ұстаздар мен педагог-психолог ғалымдардың ой талғамағаны, оның мәнін, сырын білуге талпынбағаны кемде-кем! Мұның өзі достықтың адам өмірінде келелі орнына, зор маңызына байланысты екені даусыз.Достық туыстық, жолдастық, сүйіспеншілік, сыйластық сезімдерге жақын, кей жағынан ұқсас бола отырып, өзіндік өзгешеліктерге ие.Ата –бабаларымыздан келе жатқан қажау қағида, рухани өсиет- достыққа адалдық. Қай кезде, қай жаста болса да,адам өміріндегі достықтың орны бөлек. Сондықтан оған өте жауапкершілікпен, байсалды қарау қажет.Достықтың нәрі- оның қадіріне жете білу.Достықтың тағы бір тіреуі- теңдік. Бұл жөнінен «достыққа құл да, қожа да қажет емес. Достық теңдікті сүйеді»,- деп орыс жазушысы И. А. Гончарев өте дұрыс айтқан. «Дос- досқа айна» деген сөз де соған мегзейді.Достықтың өміршендігі екі жақтың ешқашан әділдіктен аттамауында. «Жаңылмайтын жақ, сүрінбейтін тұяқ жоқ» дейді халық даналығы.Нағыз достықтың бір белгісі- шыдам, сабыр. Осы орайда үнемі есте болатын нәрсе: кемшіліксіз адам болмайды, дос та солай. Кемшіліксіз дос іздеген кісіде дос болмайды.Көңіліңнен шыққан, сынақтан өткен адам дос болатыны белгілі. Сондықтан ашуға, әзәзіл сөзге еріп, жан досыңа қолды бір-ақ сілтеуге тегі асықпаған абзал.Ниеті таза, жөні түзу, жан дүниесі сау адамдар ғана дос болуға жарайтыны – шындық.Достықтың маңызы байлықпен өлшенбейді, оның өзі – баға жетпес байлық.Дос-жолдастарымен бірге жүрген адамның көңілі тоқ, сенімі берік болады.Жолдастарымен бірге істеген іс, жүрген жол, мойынға алған міндеттеме қызықты, дүрмекті. Әсіресе, балалық шақта адам дос-жолдасқа кешірімді келеді, өкпесі ұзаққа бармайды, бірін-бірі керексініп, іздеп тұрады.Бұл – балалар үшін жолдастықтың, достықтың маңызы өте зор екенін көрметеді.Достықтың негізі- достардың өмірге көзқарастары мен түсініктерінің ұқсастығы, бірлігі. Ондай бірліксіз кездейсоқ достықтың өмірі ұзаққа бармайды.Достық ұғымы жеке адамдардың өзара қарым-қатынасына ғана емес, бір аймақта аралас тұрып жатқан халықтар, ұлттар мен ұлыстар, елдер, яғни мемлекетаралық қатынастарға да тән.
