«Тілім -өлшеусіз қазына,өрісі кең әлем»

31 мектеп-гимназия

Тақырыбы: «Тілім -өлшеусіз қазына,өрісі кең әлем»

Дайындаған: Жаксылыкова Марина Алмахановна

2017-2018 оқу жылы

Тақырыбы: «Тілім -өлшеусіз қазына,өрісі кең әлем»

Мақсаты: Оқушыларды туған елін, жерін сүюге, ана тілін қадірлеуге тәрбиелеу, қазақ тілінің қолдану аясын кеңейту.

 

Көрнекіліктер: тіл туралы қанатты сөздер,  презентация.

 

Барысы: Қазақтың әсем ұлттық әуені ойнап тұрады, сахна безендірілген, қанатты сөздер, баннер ілінген.

Фанфара

 

Жүргізуші:

Қайырлы күн, құрметті ұстаздар мен оқушылар! Бүгінгі «Тілім өлшеусіз қазына, өрісі кең әлем» атты сайысқа қош келдіңіздер!

«Мың бала» республикалық мәдени-ағартушылық жобасы – түрлі этникалық топтардың мектеп оқушыларына қазақ тілі мен мәдени ортасына бой үйретіп, мемлекеттік тілді меңгеруіне, қазақтың тарихы мен мәдениетін, салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарын бойына сіңіру мүмкіндіктерін көздейді.

Қазақ тілі біздің рухани негізіміз. Біздің міндетіміз – оны барлық салада белсенді пайдалана отырып дамыту

Түрі, тілі, діні бөлек болғанымен, жүрегі “Қазақстан — туған жерім, Отаным, алтын ордам” деп 130 астам түрлі ұлт өкілдері бір ауыздан жар салуда. Өйткені біздің ел “татулықтың, достықтың, бірліктің киелі бесігі”.

Би «Қазақ биі»

Жүргізуші:

Қазақстан жерінде тұратын әр адам Отанын сүю, мәдениеті мен тілін білу және оларды қастерлеу қасиетті борышы екенін сезінуі қажет. Осындай мақсатпен біздің мектебімізде «Тілім – өлшеусіз қазына, өрісі кең әлем» атты сайыс ұйымдастырылып отыр.

Құттықтау сөз

Жүргізуші:

Сайыс бес кезеңнен тұрады.

 

1.«Жүйріктен жүйрік озар жарысканда» викториналық сұрақтар. (сұрақтарға шапшаң жауап беру).

2. Тіл шебері

3.Терминдер

4. Логикалық сұрақтар

5. Мақал –сөздің мәйегі сайысы (мақал-мәтелдің мағынасын ашу).

жүргізуші.

– Сайысмызды бастамай бұрын әділқазылар алқасымен таныстырып алайық.

 

1.

2.

3.

Жүргізуші:

Беташарын сайысымыздың бастайық,

Көрерменді бір серпіліп тастайық.

Таныстырсын сайыскерлер өздерін,

Өнеріне ду қол соғып қостайық.

Өзін өзі таныстыру, ұранын айту

І кезең: «Жүйріктен жүйрік озар жарысканда» сайысы.

 1-топ. Нұрлы жол

1.«Кел, балалар, оқулық!» өлеңінің авторы. Алтынсарин

2.Мұсылман мәдениетінің орталығы болып саналатын қала. Түркістан

3.Жасынан ұшқыш болуды армандаған екі мәрте Кеңес Одағының Батыры. Бигелдинов

4.Астанаға дейінгі Қазақстанның астанасы. Алматы

5.Парижде «Ағаш аяқ», «Жалғыз арша» әндерін орындаған әнші. Қашаубаев

6.Жәңгір ханның хан болып, тарихта қалған баласы. Тәуке

7.Қазақстандағы ең терең көл. Алакөл

8.Жүз жасаған ақын? Жамбыл

9.Қазақстанның оңтүстік шығысында және шығыста шектесетін ел. Қытай

10.«Музыканың ұлы кітабы» деп аталатын еңбекті жазған ғалым. Әл-Фараби

 

2-топ. Мәңгілік ел

1.Қабанбай батырдың шын аты. Ерасыл

2.« Невада-Семей» қозғалысының басшысы. О.Сүлейменов

3.Қазақстанның ең алғашқы астанасы. Орынбор

4.Ядролық қаруға қарсы қоғамдық қозғалыстың атауы. «Семей-Невада»

5.Латын алфавиті қолданылған жылдар. 1929-1939

6.Қазақстан облыстарының саны. 14

7.Киіз үй неден тұратынын белгіле. шаңырақ, уық, кереге

8.Әбілхан Қастеев- … суретші

9.Бауыржан Момышұлы- … батыр, жазушы

10.Қыран құс баулитын адамды қалай атайтынын анықта. құсбегі

ІІ кезең «Тіл шебері». (5-10 ұпай аралығында)

Оқушыларға ақ қағаздар таратылады.

1)Туған жердей жер болмас...

(Туған елдей ел болмас). Ел-страна-country

2)Тіл тас жарады,

(Тас жармаса, бас жарады). Тас-камень-stone

3)Ел елдің бәрі – жақсы,

(Өз елің бәрінен – жақсы). Жақсы-хороший-good

4) Жері байдың –

(Елі бай) бай-богатый-rich

5) Ұстамен жақын болсаң, іс-дело-work

Ісің бітер.

6) Жеті рет пішіп,

Бір рет кес бір-один-one

7) Ұстазы жақсының - ұстанымы жақсы ұстаз-учитель-teacher

8) Өнер алды - қызыл тіл қызыл-красный-red

9) Жылай-жылай арық қазсаң,

Күле-күле су ішерсің. су-вода-water

10) Тау мен тасты су бұзар,

Адамзатты сөз бұзар. сөз-слова-word

ІІІ кезең «Терминдер»

Ақылдасуға уақыт беріледі. Әр жауап 1-5 ұпай аралығында бағаланады.

1.Би — дау-жанжалға бітім айтып, төрелік жасаушы, ел ішіндегі әділ қазы, рубасы.

Диаспора — басқа мемлекеттің аумағында тұратын халықтың шағын бір бөлігі, бұрынғы өз Отанынан тысқары жерлерге қоныстанған адамдар.

Дуал — балшықтан қаланып биік етіп салынған қоршау.

Арыс – бірнеше рудың бірлестігі. Оны би басқарған.

Медресе — Ислам дінің оқытатын орта және жоғары дәрежелі оқу орны.

Президент (лат. – алда отырған, бастауыш) – а) басқарудың республикалық формасындағы елдердің сайланып қойылған мемлекет басшысы; ә) қайсыбір қоғамдық мекемелердің жетекшісі.

Конституция (лат. Constituto-құрылу, өкім) – қоғамдық және мемлекеттік құрылыс негіздерін, мемлекеттік органдар жүйесін, олардың түзілу реттілігі мен қызметін, азаматтардың құқықтары мен міндеттерін айқындайтын мемлекеттің негізгі заңы.

Қымызмұрындық – бие байлап, алғашқы қымыз ішу тойы.

8. Жарапазан — қазақ даласында ислам діні берік орын тепкеннен кейін пайда болған тұрмыс-салт жырларының бір түрі

ІV кезең Логикалық сұрақтар

Күрекпен су тасуға болады ма? (болады, мұз күйінде)

Аңшы көлде жүзіп жүрген үйректерді бір оқпен атса, көлде неше үйрек қалады? (қалмайды, бәрі үркіп ұшып кетеді)

Есік пен терезенің арасында не тұрады? («пен» тұр)

Орыс күнтізбесіндегі ең қысқа ай? (Май - үш әріптен тұрады)

Қай өзен ең қорқынышты ? (Тигр өзені)

Нені дайындауға болады, бірақ жеуге болмайды? (сабақты)

Қай қолмен шәйді араластырған дұрыс? (шәйді қасықпен араластырған дұрыс)

Қандай сұраққа «иә» деп жауап бере алмаймыз? (ұйықтап жатырсыз ба?)

Қар жауады, күн жылынып, ери бастайды, біраздан соң жаңбыр жауады, одан кейін аяз қатты тұрса, не байқалады? (көктайғақ болатындығы)

Он жұмыртқа салынған себетті екі рет түсіріп алсаң нешеуі қалады? (бәрі жарылып қалады)

Қазақтандағы аты да, мінезі де бұзық өзен қайда?  (Талдықорған облысы,    

        Тентек өзені.) 

V кезең «Мақал – сөздің мәйегі». (Мақалдың мәнін ашу, өмірден мысалдар келтіру)

Бірлік болмай, тірлік балмас.

Жүргізуші:

– «Қазылар орнықтырар әділдікті,

Кімдердің жауаптары кәміл шықты.

Білім мен тапқырлықтың сайысында

Жеңіске жетер дейміз нағыз мықты» дегендей, сайыскерлерімізді бағалау үшін әдісқазыларға сөз берейік

Жүргізуші:

– Құрметті әдебиетті, өнерді, тілді сүйетін қауым, аяулы ұстаздар мен талапты оқушылар!

– Анамыздың қанымен бойымызға тараған тіліміздің құндылығын, қасиетін, жан-жақтылығын,  маңыздылығын түсініп жүрейік, тілімізді әрқашанда құрметтейік!

1-топ. Нұрлы жол

1.«Кел, балалар, оқулық!» өлеңінің авторы. Алтынсарин

2.Мұсылман мәдениетінің орталығы болып саналатын қала. Түркістан

3.Жасынан ұшқыш болуды армандаған екі мәрте Кеңес Одағының Батыры. Бигелдинов

4.Астанаға дейінгі Қазақстанның астанасы. Алматы

5.Парижде «Ағаш аяқ», «Жалғыз арша» әндерін орындаған әнші. Қашаубаев

6.Жәңгір ханның хан болып, тарихта қалған баласы. Тәуке

7.Қазақстандағы ең терең көл. Алакөл

8.Жүз жасаған ақын? Жамбыл

9.Қазақстанның оңтүстік шығысында және шығыста шектесетін ел. Қытай

10.«Музыканың ұлы кітабы» деп аталатын еңбекті жазған ғалым. Әл-Фараби

2-топ. Мәңгілік ел

1.Қабанбай батырдың шын аты. Ерасыл

2.« Невада-Семей» қозғалысының басшысы. О.Сүлейменов

3.Қазақстанның ең алғашқы астанасы. Орынбор

4.Ядролық қаруға қарсы қоғамдық қозғалыстың атауы. «Семей-Невада»

5.Латын алфавиті қолданылған жылдар. 1929-1939

6.Қазақстан облыстарының саны. 14

7.Киіз үй неден тұратынын белгіле. шаңырақ, уық, кереге

8.Әбілхан Қастеев- … суретші

9.Бауыржан Момышұлы- … батыр, жазушы

10.Қыран құс баулитын адамды қалай атайтынын анықта. құсбегі

1)Туған жердей жер болмас...

Туған елдей ... болмас

2)Тіл тас жарады,

... жармаса, бас жарады

3)Ел елдің бәрі – жақсы,

Өз елің бәрінен – ...

4) Жері байдың –

Елі ...

5) Ұстамен жақын болсаң,

... бітер.

6) Жеті рет пішіп,

... рет кес

7) ... жақсының - ұстанымы жақсы

8) Өнер алды - ... тіл

9) Жылай-жылай арық қазсаң,

Күле-күле ... ішерсің.

10) Тау мен тасты су бұзар,

Адамзатты ... бұзар.

1.Би — дау-жанжалға бітім айтып, төрелік жасаушы, ел ішіндегі әділ қазы, рубасы.

Диаспора — басқа мемлекеттің аумағында тұратын халықтың шағын бір бөлігі, бұрынғы өз Отанынан тысқары жерлерге қоныстанған адамдар.

Дуал — балшықтан қаланып биік етіп салынған қоршау.

Арыс – бірнеше рудың бірлестігі. Оны би басқарған.

Медресе — Ислам дінің оқытатын орта және жоғары дәрежелі оқу орны.

Президент (лат. – алда отырған, бастауыш) – а) басқарудың республикалық формасындағы елдердің сайланып қойылған мемлекет басшысы; ә) қайсыбір қоғамдық мекемелердің жетекшісі.

Конституция (лат. Constituto-құрылу, өкім) – қоғамдық және мемлекеттік құрылыс негіздерін, мемлекеттік органдар жүйесін, олардың түзілу реттілігі мен қызметін, азаматтардың құқықтары мен міндеттерін айқындайтын мемлекеттің негізгі заңы.

Қымызмұрындық – бие байлап, алғашқы қымыз ішу тойы.

8. Жарапазан — қазақ даласында ислам діні берік орын тепкеннен кейін пайда болған тұрмыс-салт жырларының бір түрі

ІV кезең Логикалық сұрақтар

1.Күрекпен су тасуға болады ма? (болады, мұз күйінде)

2.Аңшы көлде жүзіп жүрген үйректерді бір оқпен атса, көлде неше үйрек қалады? (қалмайды, бәрі үркіп ұшып кетеді)

3.Есік пен терезенің арасында не тұрады? («пен» тұр)

4.Орыс күнтізбесіндегі ең қысқа ай? (Май - үш әріптен тұрады)

5.Қай өзен ең қорқынышты ? (Тигр өзені)

6.Нені дайындауға болады, бірақ жеуге болмайды? (сабақты)

7.Қай қолмен шәйді араластырған дұрыс? (шәйді қасықпен араластырған дұрыс)

8.Қандай сұраққа «иә» деп жауап бере алмаймыз? (ұйықтап жатырсыз ба?)

9.Қар жауады, күн жылынып, ери бастайды, біраздан соң жаңбыр жауады, одан кейін аяз қатты тұрса, не байқалады? (көктайғақ болатындығы)

10. Он жұмыртқа салынған себетті екі рет түсіріп алсаң нешеуі қалады? (бәрі жарылып қалады)

Қазақтандағы аты да, мінезі де бұзық өзен қайда?  (Талдықорған облысы,    

        Тентек өзені.)