"Жайнай бер, Қазақ Елі Мәңгілік Ел!"

Жайнай бер, Қазақ Елі Мәңгілік Ел!

Кітапханашы: 2050 –құрып даму жоспарын,

Биіктерге бастады елін елбасым.

Ендігі меже 30 елдің дамыған,

Сапына кіру, тек Алламыз қолдасын

Түпкі меже, Мәңгілік Ел болу,

Төрт құбыламыз әрқашанда тең болу.

Мәңгілік боп Тәуелсіздік тұғырым,

Өсіп- өніп,Отан үшін жан беру - дейді, ауылымыздың тумасы талай ән-жырдың авторы Ынтықбаев Бақытбек өз өлеңінде. Иә, Қазақ Елі елбасымыз Н.Ә Назарбаевтың басшылығымен алдағы уақытта дамыған отыз елдің қатарынан орын алу мақсат етіп қойды.Ұшқан қыранның қанаты талар, шапқан тұлпардың тұяғы тозар, Атыраудан Алтайға дейін созылған біздің еліміз, жеріміз ұлан байтақ кең.Қазақстан Еуразия материгінің орталық бөлігінде орналасқан.Жер көлемі-2724,9 (екі миллион жеті жүз жиырма төрт мың)шаршы километр. Қазақстан жер көлемі бойынша әлемде Ресей, Қытай,АҚШ,Аргентина, Бразилия, Канада,Үндістан, Аустралиядан кейін 9 орын алады.Еуропалық одақтың 12 елінің аумағынан асып түседі.

Қазақстан-көршілес Ресей, Қытай ,Қырғызстан, Түркіменстан және Өзбекстанмен шектеседі.Еліміз он төрт облысқа бөлінген. Жеріміз жан-жануарлар дүниесіне, орман-тоғайға, көлдер мен шөлдерге ,таулар мен жазық далаларға, бай. Өсімдіктің шамамен алғанда 4750 түрі өседі. Жер асты да кенге бай. Пайдалы қазбалардың барлық түрі кездеседі.Осындай бақ дәулеті шалқыған қасиетті жеріміздің, еліміздің Нұрсұлтандай дана басшысы бар.

1. Оқушы:Жарқыраған жарық жұлдыз жан аға ,

Ер тумаса елдің бағы жанар ма?

Мұратына жеткіздің ғой халқыңды,

Тірек болып, ұлан ғайыр далама.

Болашаққа көшті бастап жан аға,

Таң нұрындай сәуле құйдың санаға.

Батырлықпен аты шыққан бабамдай,

Ерлігіңе таң қалмасқа бола ма?

2-Оқушы:Қазақ Елінің Тұңғыш Президенті Н:Ә Назарбаев.

Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев 1940 жылдың алтыншы шілдесінде Алматы облысы, Қаскелең ауданы, Шамалған ауылында дүниеге келген.Әкесі Әбіш пен анасы Әлжан қарапайым еңбекқор , өнерлі адамдар болған. Нұрсұлтан Әбішұлының мамандығы- металлург. Жастық шағын Теміртау мен Қарағанды темір өндіру зауытында өткізген.Жалындаған жас Нұрсұлтан әрқашанда өз ортасының көшбасшысы болды.Басшылық қызметке де ерте араласты. Қырық төрт жасында Үкімет Төрағасы атанды. 1991 жылдың 1 желтоқсанында Қазақстан Республикасының Президенті болып сайланды.

Еліміз Ата Заңы мен мемлекеттік рәміздерін қабылдады.Қарулы Күштері құрылды. БҰҰ-на мүше болдық. Еліміз Тәуелсіздік алған 22 жыл ішінде жеткен жетістіктеріміздің барлығы елбасымыздың атымен тығыз байланысты

(Тұрсын Айгүл мен Қайрат Қасиеттің орындауында Нұраға әні).

3-Оқушы:Елбасымыз халқына жолдаған «Қазақстан-2050. Мәңгілік Ел!» жолдауында «Қазақстан ет және сүт өнімдерін экспорттайтын өңірлік елге айналуы тиіс»-деп атап көрсетті.Осыған орай еліміздің әр облысында ауылшаруашылығы Елбасының жолдауын басшылыққа ала отырып, қарқынды түрде дамып келеді. Ендеше Қазақстанның 14 облысына саяхатымызды бастайық.

Алматы- жері жайсаң облыс,

Ақтөбе- өлке ақ тарысы мол ырыс,

Атырау- мол Қазақстан мұнайы,

Жамбыл-жайлау, қазыналы, шұрайлы,

Көкшетау- көп-көгілдір көл аймағы,

Қарағанды- қара алтынның қоймасы,

Қостанай- құт қызыл бидай қамбасы,

Қызылорда- күріштің Сыр атасы,

Орал-көне Ақ Жайықтың жағасы.

Өскемен- өр Шығыста Алтай аясы,

Павлодар- қара Ертістің саясы,

Ақмола- Арқада ыстық алқабы,

Шымкент- ыстық оңтүстігім мақталы.

4-Оқушы:Батыс Қазақстанның орталығы- Орал қаласы.Халық саны-612,5 мың адамды құрайды.Облыстағы ең ірі су көзі болып табылатын- Жайық өзені. Батыс Қазақстанда 90-ға жуық ірі өнеркәсіп орындары жұмыс істейді. Бұл облыста химия өнеркәсібі жақсы дамыған.Мұнай мен табиғи газ өндіріледі. 40 пайызға жуық өнімді Францияға, Италияға, Үндістан, Сирия, Иран, Аргентина т.б елдерге экспортқа шығарады.

Батыс Қазақстан Мұғалджар тауының бөктерінде орналасқан.Оралдың өзінде пима –киіз басатын фабрика, фармацевтика мен химия өнеркәсібі бар. Облыс әкімі Алтай Сейдірұлы Көлгінов.

5-оқушы: Шығыс Қазақстан облысы Ертіс өзенінің жоғарғы ағысында Алтай тауы мен Сарыарқаның шығыс бөлігін алып жатыр. Шығыс Қазақстан 1932 жылы 10наурызда құрылған. 1997 жылы 23 мамырда №3528 Қазақстан республикасы президентінің жарлығымен облыс құрамына таратылған Семей облысының территориясы қосылды.15 аудан, 10 қала, 24 кент,826 ауыл бар. Шығыс Қазақстан Қытаймен шектеседі. Облыс орталығы-Өскемен қаласы. Облысымыз пайдалы қазбаларға бай. Мысалы: мырыш, қорғасын, мыс, күміс, күкірт т.б Менделеев таблицасында кездесетін қазбалар түгелдей бар десек артық айтқан болмас едік. Өзіміз тұрған, өзіміз туған өлке Бурабайда да уран,алтын, мыс, қалайы т.б бар.Жануарлар дүниесіне де бай.шығыста ең үлкен көл Зайсан көлі орналасқан.Шығыстың топырағында Абай, Шәкәрім, М. Әуезов т.б ұлы тұлғалар дүниеге келген.әкімі:Даниял Ахметов.

6-оқушы:Шуақ шашқан алтын дала

Менің жерім емес пе?

Тұнып тұрған мол қазына

Менің мұрам емес пе?

Шығысымның қос қаласы

Өсірген небір дананы.

Семей менен Өскемен

Жас ұрпақтың қаласы.

Абай шыққан бұл даладан,

Нәр алды одан Шәкәрім.

Ағалардың ізімен

Көш алды болды Мұхтарым.

7-оқушы:Оңтүстік Қазақстан облысы: халқының саны-2282,5 мың адам.Орталығы-Шымкент қаласы.1932 жылы 10 наурызда құрылған. 1962-92 жылдар аралығында Шымкент облысы деп аталған.Әкімі: Бейбіт Бәкірұлы Атамқұлов. 11 әкімші аудан, 4қалалық әкімдік, 7 қала, 13 кент, 171 ауылдық округ,932 ауылы бар. Қазақстандағы түсті металлургия заводтарының бірі қорғасын зауыты, прессавтомат зауыты осы Шымкент қаласында орналасқан.Оңтүстік Қазақстан талай ақындардың жырына арқау болған.

Қазағым туған жерің ұлан байтақ.

Солтүстік пен оңтүстікке созылған,

Батысымен, шығысымен астасқан.

Оңтүстіктің табиғаты шырайлы,

Жазы ыстық, жайма шуақ қандайды.

Өсірген республика мәртебесін

Шымкент-елімнің мақтанышы.

Көшелері көмкерілген жеміспен

Келер мұнда басқалар да шат көңілмен.

Қыдыр қонып, бақ дарыған елімде,

Мұндай қала бар екенін білдің бе?!

Орналасқан бұл өлкеде

Қожа Ахмет Йссауи кесенесін

Қазақ халқы мол мұраға балайды.

8-оқушы:Солтүстік Қазақстан облысы.1997 жылы әкімшілік аумаққа бөлінудің нәтижесінде облысқа Көкшетау аумағының біраз бөліктері қосылды. Облыс орталығы- Петропавл қаласы.Халқының саны-648,2 мың адам.Облыс 1936 жылы 29 шілдеде құрылған. Әкімі: Ерік Хамзаұлы Сұлтанов. 5 қала, 4 қала типтес кенті бар.Облыста пайдалы қазбалардан алтын, доломит, саз кездеседі. Новоишим елді мекенінде асфальт зауыты, астық сақтау орындары бар. Бұл жерде көрші аудандардың да астығы сақталады. Облыс Құлан жазығында орналасқан.

Қазақстан-Есіл мен Ертіс маған,

Қазақстан-Көкшетау ер қыстаған.

Қазақстан-Қабанбай, Бөгенбайлар,

Баба салтын ұрпағы серт ұстаған.

Сұлу дала менің сүйген еркемсің,

Жаным сенен жаратылған өлкемсің.

Қандай жақсы Қазақстанда туғаным,

О,туған жер, тамашасың, көркемсің!

9-оқушы:Қостанай облысы. Орталығы-Қостанай қаласы.1936 жылы құрылған.Ең ірі қаласы Рудный. Облыс әкімі Архимед Бегежанұлы Мұхамбетов. Болыс Қазақстанның солтүстік батысында Орал тауының оңтүстігін, Батыс Сібір ойпатының батыс шеті мен оңтүстігін, Торғай үстіртінің қыратын алып жатыр.Халқының саны-889,4 мың адамды құрайды.Қостанай облысы-ең ірі астықты өлкенің бірі.

( Ән « Сәлем, саған туған ел!»)

Сыр бойындай баулардан

Алатаудай таулардан,

Сарыарқадай даламнан,

Теңіз, Каспий, Аралдан.

Баян сұлу, Жібектей,

Төлегендей түлектей,

Ұл-қызы бар елімнің,

Жұлдызы бар жерімнің.

Ұлы тойдай ұлы есім,

Жаралған ел жер үшін.

Сырда сұлу күрішім,

Қырда бидай ырысым,

Жыршы-жырау салтынан,

Әнші-күйші халқымнан

Сәлем саған, туған ел!

10-оқушы:Маңғыстау облысы-1973 жылы 20 наурызда құрылған. 1998 жылы 2 маусымда таратылыпты. Тек 1990 жылы 17 тамызда «Маңғыстау» деген атпен облыс болып қайта құрылды.Орталығы- Ақтау қаласы.Әкімі-Алик Серікұлы Айдарбаев.Құрамында үш аудан,үш қала, он бір елді мекен бар.Ақтауда Қазақстанды теңізбен байланыстыратын жалғыз су бекеті бар.яғни, халықаралық сауда жасау порты осы Ақтауда орналасқан. Атақты жазушы Әбіш Кекілбаев Маңғыстауды «Ұйқыдағы аруға»теңеген. Өйткені ғарыштан түсірген суретте Маңғыстау жас қыздың бейнесіне ұқсаған.Маңғыстау облысының халқы негізінен мал шаруашылығымен айланысады. Жері топырағы сортаң, өсімдігі бұталы, ащылы, қысы ұзақ емес, , бірақ желді, қара суық, ызғарлы болып келеді. Ылғалы аз, көктемі ұзаққа созылатын шөл дала. Маңғыстау- елімізде мұнай мен газ өндіретін ең ірі аудан.

(Би Аққу орындайтын Шакенова Жұпар)

11-оқушы: Қызылорда облысы-1938 жылы15 қаңтарда құрылған. Мұндағы әлем өркениеті тарихындағы ұлы жетістіктің бірі Ұлы Жібек жолы.. Жан-жаққа таралған керуен жолдары Еуропаны, Азияны,қиып, Жерорта теңізінен Қытайға дейінгі аралықтағы маңызды сауда жолы болды. Қытайдан жібек, Үндістаннан қоспалар мен асыл тастар, Ираннан күміс бұйымдар т.б көптеген мемлекеттерден үздіксіз тауар әкелінетін.Ежелгі заманда өмір сүрген Қорқыт баба, Әйтеке би, Жалаңтөс баһадүр, Жанқожа, Тоғанас батырлар Қызылорда елінің мақтанышы. Осы жерде туған Ғани Мұратбаев, Мұстафа Шоқай, Ыбырай Жақаев –еліміздің патриоты, тарихта мәңгі есімі қалған біртуар тұлғалар.

Қазіргі әкімі:Қырымбек Көшербаев.

12-оқушы:Ақтөбе облысы-еліміздің батыс бөлігінде орналасқан.1932 жылы 10 наурызда құрылған. Халық саны-695,5 мың адам.Облыс әкімі Бердібек Сапарбаев. Орталығы Ақтөбе қаласы.Қазақстанның ең ірі индустриялды қаласы. Ақтөбеде рентген аппаратураларын жасайтын зауыт орналасқан.

Бұл облыстан да көптеген танымал тарихи тұлғалар шыққан. Мысалы:әйгілі дирижер, халық әртісі Ахмет Жұбанов, Кіші жүздің ханы Әбілхайыр хан, атақты Мөңке би, Ұлы Отан соғысы жылдары тары өсіруден рекорд жасаған тарышы Шығанақ Берсиев, Ұлы Отан Соғысының батыры Әлия Молдағұлова т.б

13-оқушы: Жамбыл облысы-еліміздің оңтүстік бөлігінде орналасқан.Орталығы –Тараз қаласы.Халқының саны-1009,2 мың адам.шаруашылығының басты саласы-суармалы егіншілік,етті жүнді бағыттағы мал шаруашылығы.1939 жылы құрылған.Жері пайдалы қазбаларға бай.Мұнда тарихи сәулет ескерткіштер көп. Мысалы:Айшабибі кесенесі, Бабажан хатун кесенесі, Қарахан кесенесі,т.б. Атақты тұлғалары-Төле би, Бауыржан Момышұлы, Кенен Әзірбаев,Желтоқсан көтерілісінің қатысушысы, халық қаһарманы Қайрат Рысқұлбеков, халық жазушысы Шерхан Мұртаза, Олимпиада чемпионы Жақсылық Үшкемпіров т. б .Облыс әкімі-Кәрім Көкірекбаев. 3 қала, 10 ауданы бар.

14-оқушы Павлодар облысы. Қазақстанның солтүстік шығысында орналасқан. Халқының саны-748,8 мың адам.Павлодар- облыс орталығы. Мұнда энергияны су мен металды көп керек ететін өнеркәсіп салалары глинозем-алюминий, трактор және химия өнеркәсіптері бар.

15-оқушы:Атырау облысы 1938 жылы 15 қаңтарда құрылған.Халқы -480,7 мың адам.Орталығы-Атырау қаласы.Басты өнеркәсіпсаласы - мұнай өндіру және өңдеу.Әкімі Нұрлан Асқарұлы Ноғаев. Атыраудан Астанаға дейін 1938 км. 2 қала, 11кент, 183 елді мекені бар.

16-оқушы:Қарағанды облысы-1932 жылы 10 наурызда құрылған.халқы 1,35 млн адам. Әкімі Нұрмұхамбет Қанапияұлы Әбдібеков.Табиғи байлықтан тас көмір, мыс, корунд, әктас, отқа төзімді саз,және құрылыс материалдарына бай.9аудан,11 қала, 39 кент, 168 аудан бар.

17-оқушы:Алматы облысы-орталығы Талдықорған қаласы. Халқының саны-1620,7 мың адам.Алматы облысында пайдалы қазбалардан қорғасын, мырыш, таскөмір, ас тұзы, молбиден т.б кездеседі. Алматы- республиканың ондаған фабрикалары мен зауыттары бар аса ірі өнеркәсіп орталығы. Талдықорғанда ірі қант зауыты, жеміс зауыты т.б жұмыс істейді. Әкімі Бауыржан Қыдырғалиұлы Байбек. Бұл облыста қазақ халқының құйрықты жұлдыздай жарқ еткен көрнекті қоғам қайраткері ,ағартушы ғалым, этнограф Ш Уалиханов дүниеге келген .1аудан, 3 облысы бар. Қапшағай, Текелі, Талдықорған. Алтын Емел Ұлттық сая бағы облыстың мақтанышы.

18-оқушы-Ақмола облысы –Қазақстанның солтүстігінде, Есіл өзенінің жоғарғы ағысында орналасқан. Облыстың оңтүстік шығысында еліміздің бас қаласы Астана көз тартады. Халық саны-741,09 мың адам.Облыс орталығы-Көкшетау қаласы. Облыста-17 аудан, 10 қала, 15 елді мекен, 710 ауыл бар. Әкімі Әсет Өрентайұлы Исекешов. Қазіргі Астана- республиканың маңызды өнеркәсібі мен мәдениетінің орталығы.Ірі теміржол және автмомбиль көлігі торабы.

Сұлусың қандай Астана,

Қызғанам сені басқадан.

Жүректі жырға толтырып,

Жайнай бер, мәңгі жас қалам!

(Астана әнімен Қымбат Кенжеханова)

Кітапханашы: Дінім ислам, тілім қазақ дамыған,

Көшбасшымыз Нұрсұлтандай данышпан.

Алға,енді, Қазақ Елім, қарышта,

Тек, жер беті аман болсын соғыстан!- дей келе Балғынбекова Әдемінің орындауында Қазақ Елі осындай әнімен бүгінгі сабағымызды аяқтаймыз.

«Ұлтарақтай болса да ата қоныс жер қымбат, ат төбеліндей болса да туып өскен ел қымбат» - деген бабаларымыз. Біздің тілегіміз: Жайнай бер, қазақ Елі Мәңгілік Ел!(хормен).