kopilkaurokov.ru - сайт для учителей

Создайте Ваш сайт учителя Курсы ПК и ППК Видеоуроки Олимпиады Вебинары для учителей

?аза? поэзиясыны? Хант??ірі

Нажмите, чтобы узнать подробности

Т?рбие са?атыны? ма?саты:    А?ын ?мірі мен ?ле?дері туралы     

                                                        о?ушыларды? жан – жа?ты білуі.
                                                        Балаларды а?ын ?ле?дерін  жат?а м?нерлеп,    

                                                        к?ркем о?у?а да?дыландыру. О?ушыларды  

                                                        ойлау, с?йлеу ?абілеттерін арттыру, тілін     

                                                        дамыту. Отанды елді с?юге, имандылы??а,    

                                                        ?нерге деген ??штарлы? сезімін ояту.
 

К?рнекіліктері:                           М. Ма?атаевты? суреті, а?ындарды?    

                                                       лебіздері, отбасыны? суреттері, естеліктер,    

                                                       талант туралы та?ылымды ойлар, буклеттер.


Т?рбие са?атыны? барысы:


1-ж?ргізуші:

1. Кіріспе с?з: ??рметті ?стаздар мен ?она?тар ?асиетті ?арасаз жерінде туып, ?анатын ?атайтып, ?ыс?а ??мырында ?шпестей із м??гілік мол м?ра ?алдыр?ан ?асырымызды? ?аламат а?ыны  М??а?али атамыз?а арнал?ан «?аза? поэзиясыны? Хант??ірі» атты т?рбие са?атымызды бастау?а р??сат еті?іздер.

1-ж?ргізуші: Биыл М. Ма?атаевты? ту?анына 84 жыл толады.
А?ын 1931жылы 9 - а?панда ?арасаз ауылында д?ниеге келді.
Ауылда м??алім, диктор болып ж?мыс істеді. ?міріні? со?ына
дейін ?ле?дер мен поэмалар жазып ?шпес м?ра ?алдырды.

1- ж?ргізуші:М??а?алиды? азан ша?ырып ?ой?ан аты - М??амед?али.
А?ынны? ?зі де есейген ша?ында б?л есімні? ?адір ?асиетін
т?сініп, ??жат?а М??а?али есімін жаздырып ал?ан.
М. Ма?атаевты поэзияны? т?л басы деп атау?а болады.

2-ж?ргізуші: М??а?али ?йіні? т???ышы бол?ан. А?ынны? 2 інісі То?тарбай мен К?рпеш бар. М??а?али ?жесі Тиынны? ?олында ?скен.

Н?рдаулетов Арлан «Б?гін мені? ту?ан к?нім»

1-ж?ргізуші:  М.Ма?атаевты? сазды лирикалы? ?ле?дерін о?ы?ан сазгерлер ?лкен ?серде болады. М??а?али ?ле?деріне к?птеген ?ндер шы?арылды. Б?л М??а?али ?ле?деріні? ?те бір н?зіктігі. Сазгерді ?н салу?а жетелеп, ?мірге талай тамаша ?н ?келді. М??а?алиды? жырлары жастарды? ж?регіне, хал?ыны? ж?регіне жар?ырап жетіп, жалын ??йып, ?зіні? жары?ы мен жылуын дарытуда. О?ы?ан сайын жа?а сырларын, сырлы саздарын т?гуде.

 

2-ж?ргізуші: М.Ма?атаевты? ?ле?дері, жыр-шума?тары ?асырдан-?асыр?а жал?аса береді. М??а?али Ма?атаевты? есімі жалпы ?аза? баласына, жырс?йер ?ауым?а ысты? екені с?зсіз. А?ынны? ?зі айт?андай, оны? ?ле?-жырлары ?лген жо?.

Бастауыш сынып о?ушыларыны?  о?итын ?ле?деріне кезек берейік

4-сынып о?ушыларыны? орындауында  «Сені? к?зі?» ?ні
 

М.Ма?атаев к?нделігінен ?зінді

Мадина: 1-январь 1974-жыл

Жеке ?з басы?ны? ?адір-?асиеті деген осы екен-ау! Ал мен а?ыма? оны ?ор?ама? т?рма?, тіпті білмеппін де. ?арапайым бол?ым келеді, алайда ашы? ауыз екем, тек мені? «достарым» ?ана емес, тіпті ?з отбасым, балаларым да мені жер со?тырып кетеді. О, сен ?ор?ынышты н?рсесі?, Адамзат! Болмайды, ?з ?адір-?асиеті?ді ?ор?а! А?ын аты?ды са?та, на?ыз а?ынмын десе?, со?ан лайы?ты бол! Таби?атты? ?зіндей ?арапайым бол, біра? ол сия?ты ?айсар да бол. Сен ?з замандастары?нан ?згешесі?. Не?мен екенін айтпаймын. ендеше, ?р болса?шы! Басы?ды к?тер, бауырым!.

Ерасыл:  25-май 1974 жыл

С?йікті балаларым мені?! А?ылсыз болма?дар! ?мір тола ?ауіп, абай болы?дар! ?мірді? ?рбір ??былысына байыппен, а?ылмен ?ара?дар! Ж?ні жо? мейірбан, ж?мса? болма?дар. ?мір барда жауызды? та бар. Мейірбанды?пен, ж?мса?ты?пен жауызды?ты же?уге болмайды..Бір с?збен айт?анда, с?йе де, жек к?ре де білі?дер, біра? ?р?ашан адам ?алыптары?да ?алы?дар! ?рдайым са? болып, ?рдайым ?здері?ді ба?алай білі?дер!

Балаларым мені?! Балаларым мені?! Егер сендер т?сінсе?дер ?ой мені.

Роза: 29-май 1974-жыл

Адамдарды жауыз деп айта алмаймын, ?йткені оларды аз білемін. Мен зерттеуші емеспін, а?ынмын. Адамзатты? ?ай?ысы мен ?уанышы мені жеке адамны? ?зінен арты? ?ызы?тырады. Адамдарды? жаман екенін, жа?сы екенін ажыратушы мен есмеспін, ?йткені ?зім де соларды? бірімін. Мені ж?ртты? та?дыры, оларды ?орша?ан ортаны? шынды?ы, олар ?мір с?ріп отыр?ан уа?ыт, оларды бас?арып отыр?ан ?о?ам ?ызы?тырады.

Мирас: 10-июнь 1974-жыл

?аласа да, ?аламаса да ж?рт мені а?ын ретінде т?сінеді; ал адам ретінде кім т?сіне ?ояр дейсі?. Тіпті е? жа?ындарым да. Т?сі?сендерші, мен ту?аннан адаммын, адам ?алпымда ?алам; ал мен кейін а?ын болдым, ??са?даршы, болдым, я?ни.

Алуа:  1-октябрь 1974-жыл

Бойында бір тамшы таланты жо? бола т?ра, талантты ?дебиетшілерді? ?атарында т?р?ысы келгендер а?ыма? емес, ?з шы?армашылы?ын б?гінгі к?нмен ж?не ?зіні? ?ранды патриотизімімен ?лшейтін, с?йте т?рып, ?дебиетте ?ал?ысы келетіндер — а?ыма?. ?немі іздеп ж?ретін ж?не ыл?и ?дебиеттегі «бос орынды» тауып ала ?оятындар а?ыма?. Осы к?ні талантты адамдар ?дебиетте аз р?л ат?арды. ?азіргі бізді? ?дебиетке ??лды? ?ра беретін ??лдар ?ажет. Олар, ?рине, «борозданы б?лдірмейді». Осы к?нгі ережелер оларды толы? ?ана?аттандырады. Р??сатпен жазады, ж?мыс істейді, тама? ішеді ж?не ж?ріп-т?рады. Олар т?ртіпті.

?йтпегенде ше, талант буыр?анса, ол ?з жолымен ?оз?ал?ысы келеді ж?не жолдан шы?ып кетіп, бірдемені б?лдіріп те алады, сондайда ??лдар ая? асты табыла кетеді. ?ятсыздар, олар талантты? орнын баса ?ою?а дап-дайын ж?не ?араса?ызшы, «орнын басады да». Орын?а отырады да, таланттарды? ?стінен б?йыра бастайды. О, ?андай к?йінішті! Одан ?ткен к?йініш болмайды.

2-ж?ргізуші : ?ара саз, ?ара шал?ын ?ле?де ?стім,

Жыр жазсам, о?ан ж?ртым еле?десті?.

?лсе ?лер, М??а?али Ма?атаев,

?лтіре алмас, алайда ?ле?ді ешкім,-

Деп ?зі айтып кеткендей, а?ынны?  ?ле?дері?  еш  уа?ытта  ?лмейді.

?ыран «Жасты?»

?н: «С?би бол?ым келеді» 4-сынып о?ушысы Н?рай

1-ж?ргізуші: М??а?али Ма?атаевты ?рпа?тары еш?ашан ?мыт?ан емес. М??а?али бір ?асырда бір келетін, ?аза? поэзиясыны? алтын домбырасы дерліктей хас талант иесі. И?, жа?сы жырды, жа?сы а?ынды та?дай білсек, ?ор?ай білсек, ха?ымызды? рухани ?зегі, сана байлы?ы толы?а т?сері аны?. М??а?али Ма?атаевты? ?рбір ?ле?ін ?ымбат ?азынымыздай са?тап, о?уымыз керек. Ол – бізді? міндетіміз.

“М” дегеніміз-М??а?алиды? азан ша?ырып ?ой?ан есімі-М?хамед?али
“?” дегеніміз- ?рпа??а ?ла?атты ?лан-?айыр жырларын М??а?али
атамыз зор сеніммен аманат етті.
“?” дегеніміз-?арасаз,я?ни М??а?алиды? ту?ан жері ?арасаз ауылы, Алматы облысыны? Райымбек ауданына ?арасты ауыл.
“А” дегеніміз- “Аманат”, “А??уды? ?анатына жазыл?ан жыр” кітаптарыны? авторы М??а?али Ма?атаев.
“?” дегеніміз-?асыр. Я?ни М??а?али Ма?атаев “?асыр а?ыны”.?асырдан ?асыр?а ?з о?ырманын тауып, жырларын м??гілікке ?алдыр?ан.
“А” дегеніміз-Ас?ар Ораза?ын. Ас?ар-а?ын, зерттеуші. М??а?алиды? бар шы?армаларын зерттеп,4 томды? шы?армалар жина?ын ??растырушы.
“Л” дегеніміз-Лашын,М??а?алиды? ?мірлік жары. Шын аты Л?сима ?зімжанова.
“И” дегеніміз-имандылы?.Адамзат?а е? бірінші имандылы? керектігін М??а?али “Д?ние ж?зі м?сылмандарына хат” деген ?ле?інде жырлайды.

 

«Мені? анкетам» атты ?ле?ін сахналы? к?рініс ретінде орындалады.
А?жан: - Ту?ан жері??
Салауат: - ?ланымын ?арасаз деп аталатын ауылды?.
- Ту?ан жылы??
- 1931 жыл.
- Жынысы? кім?
- Еркекпін ?ой, Ж?не да?ы т?уірмін,
- Партияда барсы? ба?
- Жо?пын.
- Шы??ан тегі??
- Шаруамын.
- Білімі? ше?
- Орташа ?ой.
- Ана тілі??
- ?аза?ша.
- Мекен жайы??
- Мекен жайым - Жер мені?.
- Мен ?мірді жырлау ?шін келгенмін.

1-ж?ргізуші :
К?п адам д?ниеге бой алдыр?ан,
Бой алдырып, ая?ын к?п шалдыр?ан.
?лді деуге  сияма, ойла?даршы,
?лмейт??ын артына с?з ?алдыр?ан?-деп Абай атамыз жырла?андай, 45 жыл ?ана ?ыс?а ??мыр ішінде хал?ына ?шпес із ?алдыр?ан ?асыр а?ыны М??а?али жырларынан біраз сусында?андай болды?. ?рине, а?ынны? мол, таусылмас м?расын бір к?нде, бір са?атта о?ып білу м?мкін емес. А?ын шы?армалары ?рпа?тан-?рпа??а тарап, жал?асын таба береді. Олай болса хант??ірі атан?ан а?иы? а?ын М??а?али Ма?атаевты? « ?аза? поэзиясыны? Хан-Т??ірі-М??а?али»  атты  сынып са?атымызды  ая?таймыз.


?стаздар?а  с?з беріледі.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Наладить дисциплину на своих уроках.
Получить возможность работать творчески.

Просмотр содержимого документа
«?аза? поэзиясыны? Хант??ірі »

«Бекітемін»

директордыі оқу ісі

жөніндегі орынбасары

_______ Құрмашева Б.С.









Қазақ поэзиясының Хантәңірі









Кітапханашы: Нұрғалиева Ж.

















Алматы 2015жыл


Тәрбие сағатының мақсаты: Ақын өмірі мен өлеңдері туралы

оқушылардың жан – жақты білуі.
Балаларды ақын өлеңдерін жатқа мәнерлеп,

көркем оқуға дағдыландыру. Оқушыларды

ойлау, сөйлеу қабілеттерін арттыру, тілін

дамыту. Отанды елді сүюге, имандылыққа,

өнерге деген құштарлық сезімін ояту.

Көрнекіліктері: М. Мақатаевтың суреті, ақындардың

лебіздері, отбасының суреттері, естеліктер,

талант туралы тағылымды ойлар, буклеттер.


Тәрбие сағатының барысы:


1-жүргізуші:

1. Кіріспе сөз: Құрметті ұстаздар мен қонақтар қасиетті Қарасаз жерінде туып, қанатын қатайтып, қысқа ғұмырында өшпестей із мәңгілік мол мұра қалдырған ғасырымыздың ғаламат ақыны Мұқағали атамызға арналған «Қазақ поэзиясының Хантәңірі» атты тәрбие сағатымызды бастауға рұқсат етіңіздер.

1-жүргізуші: Биыл М. Мақатаевтың туғанына 84 жыл толады.
Ақын 1931жылы 9 - ақпанда Қарасаз ауылында дүниеге келді.
Ауылда мұғалім, диктор болып жұмыс істеді. Өмірінің соңына
дейін өлеңдер мен поэмалар жазып өшпес мұра қалдырды.

1- жүргізуші:Мұқағалидың азан шақырып қойған аты - Мұқамедқали.
Ақынның өзі де есейген шағында бұл есімнің қадір қасиетін
түсініп, құжатқа Мұқағали есімін жаздырып алған.
М. Мақатаевты поэзияның төл басы деп атауға болады.

2-жүргізуші: Мұқағали үйінің тұңғышы болған. Ақынның 2 інісі Тоқтарбай мен Көрпеш бар. Мұқағали әжесі Тиынның қолында өскен.

Нұрдаулетов Арлан «Бүгін менің туған күнім»


1-жүргізуші: М.Мақатаевтың сазды лирикалық өлеңдерін оқыған сазгерлер үлкен әсерде болады. Мұқағали өлеңдеріне көптеген әндер шығарылды. Бұл Мұқағали өлеңдерінің өте бір нәзіктігі. Сазгерді ән салуға жетелеп, өмірге талай тамаша ән әкелді. Мұқағалидың жырлары жастардың жүрегіне, халқының жүрегіне жарқырап жетіп, жалын құйып, өзінің жарығы мен жылуын дарытуда. Оқыған сайын жаңа сырларын, сырлы саздарын төгуде.


2-жүргізуші: М.Мақатаевтың өлеңдері, жыр-шумақтары ғасырдан-ғасырға жалғаса береді. Мұқағали Мақатаевтың есімі жалпы қазақ баласына, жырсүйер қауымға ыстық екені сөзсіз. Ақынның өзі айтқандай, оның өлең-жырлары өлген жоқ.

Бастауыш сынып оқушыларының оқитын өлеңдеріне кезек берейік


4-сынып оқушыларының орындауында «Сенің көзің» әні

М.Мақатаев күнделігінен үзінді

Мадина: 1-январь 1974-жыл

Жеке өз басыңның қадір-қасиеті деген осы екен-ау! Ал мен ақымақ оны қорғамақ тұрмақ, тіпті білмеппін де. Қарапайым болғым келеді, алайда ашық ауыз екем, тек менің «достарым» ғана емес, тіпті өз отбасым, балаларым да мені жер соқтырып кетеді. О, сен қорқынышты нәрсесің, Адамзат! Болмайды, өз қадір-қасиетіңді қорға! Ақын атыңды сақта, нағыз ақынмын десең, соған лайықты бол! Табиғаттың өзіндей қарапайым бол, бірақ ол сияқты қайсар да бол. Сен өз замандастарыңнан өзгешесің. Неңмен екенін айтпаймын... ендеше, өр болсаңшы! Басыңды көтер, бауырым!..

Ерасыл: 25-май 1974 жыл

Сүйікті балаларым менің! Ақылсыз болмаңдар! Өмір тола қауіп, абай болыңдар! Өмірдің әрбір құбылысына байыппен, ақылмен қараңдар! Жөні жоқ мейірбан, жұмсақ болмаңдар. Өмір барда жауыздық та бар. Мейірбандықпен, жұмсақтықпен жауыздықты жеңуге болмайды. ...Бір сөзбен айтқанда, сүйе де, жек көре де біліңдер, бірақ әрқашан адам қалыптарыңда қалыңдар! Әрдайым сақ болып, әрдайым өздеріңді бағалай біліңдер!

Балаларым менің! Балаларым менің! Егер сендер түсінсеңдер ғой мені...

Роза: 29-май 1974-жыл

Адамдарды жауыз деп айта алмаймын, өйткені оларды аз білемін. Мен зерттеуші емеспін, ақынмын. Адамзаттың қайғысы мен қуанышы мені жеке адамның өзінен артық қызықтырады. Адамдардың жаман екенін, жақсы екенін ажыратушы мен есмеспін, өйткені өзім де солардың бірімін. Мені жұрттың тағдыры, оларды қоршаған ортаның шындығы, олар өмір сүріп отырған уақыт, оларды басқарып отырған қоғам қызықтырады...

Мирас: 10-июнь 1974-жыл

Қаласа да, қаламаса да жұрт мені ақын ретінде түсінеді; ал адам ретінде кім түсіне қояр дейсің. Тіпті ең жақындарым да. Түсіңсендерші, мен туғаннан адаммын, адам қалпымда қалам; ал мен кейін ақын болдым, ұқсаңдаршы, болдым, яғни...

Алуа: 1-октябрь 1974-жыл

Бойында бір тамшы таланты жоқ бола тұра, талантты әдебиетшілердің қатарында тұрғысы келгендер ақымақ емес, өз шығармашылығын бүгінгі күнмен және өзінің ұранды патриотизімімен өлшейтін, сөйте тұрып, әдебиетте қалғысы келетіндер — ақымақ. Үнемі іздеп жүретін және ылғи әдебиеттегі «бос орынды» тауып ала қоятындар ақымақ. Осы күні талантты адамдар әдебиетте аз рөл атқарды. Қазіргі біздің әдебиетке құлдық ұра беретін құлдар қажет. Олар, әрине, «борозданы бүлдірмейді». Осы күнгі ережелер оларды толық қанағаттандырады. Рұқсатпен жазады, жұмыс істейді, тамақ ішеді және жүріп-тұрады. Олар тәртіпті.

Өйтпегенде ше, талант буырқанса, ол өз жолымен қозғалғысы келеді және жолдан шығып кетіп, бірдемені бүлдіріп те алады, сондайда құлдар аяқ асты табыла кетеді. Ұятсыздар, олар таланттың орнын баса қоюға дап-дайын және қарасаңызшы, «орнын басады да». Орынға отырады да, таланттардың үстінен бұйыра бастайды. О, қандай күйінішті! Одан өткен күйініш болмайды...

2-жүргізуші : Қара саз, қара шалғын өлеңде өстім,

Жыр жазсам, оған жұртым елеңдестің.

Өлсе өлер, Мұқағали Мақатаев,

Өлтіре алмас, алайда өлеңді ешкім,-

Деп өзі айтып кеткендей, ақынның өлеңдерің еш уақытта өлмейді.

Қыран «Жастық»


Ән: «Сәби болғым келеді» 4-сынып оқушысы Нұрай


1-жүргізуші: Мұқағали Мақатаевты ұрпақтары ешқашан ұмытқан емес. Мұқағали бір ғасырда бір келетін, қазақ поэзиясының алтын домбырасы дерліктей хас талант иесі. Иә, жақсы жырды, жақсы ақынды таңдай білсек, қорғай білсек, хақымыздың рухани өзегі, сана байлығы толыға түсері анық. Мұқағали Мақатаевтың әрбір өлеңін қымбат қазынымыздай сақтап, оқуымыз керек. Ол – біздің міндетіміз.

М” дегеніміз-Мұқағалидың азан шақырып қойған есімі-Мұхамедқали
“Ұ” дегеніміз- ұрпаққа ұлағатты ұлан-ғайыр жырларын Мұқағали
атамыз зор сеніммен аманат етті.
“Қ” дегеніміз-Қарасаз ,яғни Мұқағалидың туған жері Қарасаз ауылы , Алматы облысының Райымбек ауданына қарасты ауыл.
“А” дегеніміз- “Аманат”, “Аққудың қанатына жазылған жыр” кітаптарының авторы Мұқағали Мақатаев .
“Ғ” дегеніміз-Ғасыр. Яғни Мұқағали Мақатаев “Ғасыр ақыны”.Ғасырдан ғасырға өз оқырманын тауып , жырларын мәңгілікке қалдырған.
“А” дегеніміз-Асқар Оразақын. Асқар-ақын , зерттеуші. Мұқағалидың бар шығармаларын зерттеп ,4 томдық шығармалар жинағын құрастырушы.
“Л” дегеніміз-Лашын,Мұқағалидың өмірлік жары . Шын аты Ләсима Әзімжанова .
“И” дегеніміз-имандылық .Адамзатқа ең бірінші имандылық керектігін Мұқағали “Дүние жүзі мұсылмандарына хат” деген өлеңінде жырлайды.


«Менің анкетам» атты өлеңін сахналық көрініс ретінде орындалады.
Ақжан: - Туған жерің?
Салауат: - Ұланымын Қарасаз деп аталатын ауылдың.
- Туған жылың?
- 1931 жыл.
- Жынысың кім?
- Еркекпін ғой, Және дағы тәуірмін,
- Партияда барсың ба?
- Жоқпын.
- Шыққан тегің?
- Шаруамын.
- Білімің ше?
- Орташа ғой.
- Ана тілің?
- Қазақша.
- Мекен жайың?
- Мекен жайым - Жер менің.
- Мен өмірді жырлау үшін келгенмін.


1-жүргізуші :
Көп адам дүниеге бой алдырған ,
Бой алдырып , аяғын көп шалдырған .
Өлді деуге сияма, ойлаңдаршы ,
Өлмейтұғын артына сөз қалдырған?-деп Абай атамыз жырлағандай, 45 жыл ғана қысқа ғұмыр ішінде халқына өшпес із қалдырған ғасыр ақыны Мұқағали жырларынан біраз сусындағандай болдық . Әрине , ақынның мол , таусылмас мұрасын бір күнде , бір сағатта оқып білу мүмкін емес . Ақын шығармалары ұрпақтан-ұрпаққа тарап , жалғасын таба береді . Олай болса хантәңірі атанған ақиық ақын Мұқағали Мақатаевтың « Қазақ поэзиясының Хан-Тәңірі-Мұқағали» атты сынып сағатымызды аяқтаймыз .


Ұстаздарға сөз беріледі.


















1-жүргізуші:

1. Кіріспе сөз: Құрметті ұстаздар мен қонақтар қасиетті Қарасаз жерінде туып, қанатын қатайтып, қысқа ғұмырында өшпестей із мәңгілік мол мұра қалдырған ғасырымыздың ғаламат ақыны Мұқағали атамызға арналған «Қазақ поэзиясының Хантәңірі» атты тәрбие сағатымызды бастауға рұқсат етіңіздер.

1-жүргізуші: Биыл М. Мақатаевтың туғанына 84 жыл толады.
Ақын 1931жылы 9 - ақпанда Қарасаз ауылында дүниеге келді.
Ауылда мұғалім, диктор болып жұмыс істеді. Өмірінің соңына
дейін өлеңдер мен поэмалар жазып өшпес мұра қалдырды.

1- жүргізуші:Мұқағалидың азан шақырып қойған аты - Мұқамедқали.
Ақынның өзі де есейген шағында бұл есімнің қадір қасиетін
түсініп, құжатқа Мұқағали есімін жаздырып алған.
М. Мақатаевты поэзияның төл басы деп атауға болады.

2-жүргізуші: Мұқағали үйінің тұңғышы болған. Ақынның 2 інісі Тоқтарбай мен Көрпеш бар. Мұқағали әжесі Тиынның қолында өскен.

Нұрдаулетов Арлан «Бүгін менің туған күнім»


1-жүргізуші: М.Мақатаевтың сазды лирикалық өлеңдерін оқыған сазгерлер үлкен әсерде болады. Мұқағали өлеңдеріне көптеген әндер шығарылды. Бұл Мұқағали өлеңдерінің өте бір нәзіктігі. Сазгерді ән салуға жетелеп, өмірге талай тамаша ән әкелді. Мұқағалидың жырлары жастардың жүрегіне, халқының жүрегіне жарқырап жетіп, жалын құйып, өзінің жарығы мен жылуын дарытуда. Оқыған сайын жаңа сырларын, сырлы саздарын төгуде.


2-жүргізуші: М.Мақатаевтың өлеңдері, жыр-шумақтары ғасырдан-ғасырға жалғаса береді. Мұқағали Мақатаевтың есімі жалпы қазақ баласына, жырсүйер қауымға ыстық екені сөзсіз. Ақынның өзі айтқандай, оның өлең-жырлары өлген жоқ.

Бастауыш сынып оқушыларының оқитын өлеңдеріне кезек берейік


4-сынып оқушыларының орындауында «Сенің көзің» әні

М.Мақатаев күнделігінен үзінді

Мадина: 1-январь 1974-жыл

Жеке өз басыңның қадір-қасиеті деген осы екен-ау! Ал мен ақымақ оны қорғамақ тұрмақ, тіпті білмеппін де. Қарапайым болғым келеді, алайда ашық ауыз екем, тек менің «достарым» ғана емес, тіпті өз отбасым, балаларым да мені жер соқтырып кетеді. О, сен қорқынышты нәрсесің, Адамзат! Болмайды, өз қадір-қасиетіңді қорға! Ақын атыңды сақта, нағыз ақынмын десең, соған лайықты бол! Табиғаттың өзіндей қарапайым бол, бірақ ол сияқты қайсар да бол. Сен өз замандастарыңнан өзгешесің. Неңмен екенін айтпаймын... ендеше, өр болсаңшы! Басыңды көтер, бауырым!..

Ерасыл: 25-май 1974 жыл

Сүйікті балаларым менің! Ақылсыз болмаңдар! Өмір тола қауіп, абай болыңдар! Өмірдің әрбір құбылысына байыппен, ақылмен қараңдар! Жөні жоқ мейірбан, жұмсақ болмаңдар. Өмір барда жауыздық та бар. Мейірбандықпен, жұмсақтықпен жауыздықты жеңуге болмайды. ...Бір сөзбен айтқанда, сүйе де, жек көре де біліңдер, бірақ әрқашан адам қалыптарыңда қалыңдар! Әрдайым сақ болып, әрдайым өздеріңді бағалай біліңдер!

Балаларым менің! Балаларым менің! Егер сендер түсінсеңдер ғой мені...

Роза: 29-май 1974-жыл

Адамдарды жауыз деп айта алмаймын, өйткені оларды аз білемін. Мен зерттеуші емеспін, ақынмын. Адамзаттың қайғысы мен қуанышы мені жеке адамның өзінен артық қызықтырады. Адамдардың жаман екенін, жақсы екенін ажыратушы мен есмеспін, өйткені өзім де солардың бірімін. Мені жұрттың тағдыры, оларды қоршаған ортаның шындығы, олар өмір сүріп отырған уақыт, оларды басқарып отырған қоғам қызықтырады...

Мирас: 10-июнь 1974-жыл

Қаласа да, қаламаса да жұрт мені ақын ретінде түсінеді; ал адам ретінде кім түсіне қояр дейсің. Тіпті ең жақындарым да. Түсіңсендерші, мен туғаннан адаммын, адам қалпымда қалам; ал мен кейін ақын болдым, ұқсаңдаршы, болдым, яғни...

Алуа: 1-октябрь 1974-жыл

Бойында бір тамшы таланты жоқ бола тұра, талантты әдебиетшілердің қатарында тұрғысы келгендер ақымақ емес, өз шығармашылығын бүгінгі күнмен және өзінің ұранды патриотизімімен өлшейтін, сөйте тұрып, әдебиетте қалғысы келетіндер — ақымақ. Үнемі іздеп жүретін және ылғи әдебиеттегі «бос орынды» тауып ала қоятындар ақымақ. Осы күні талантты адамдар әдебиетте аз рөл атқарды. Қазіргі біздің әдебиетке құлдық ұра беретін құлдар қажет. Олар, әрине, «борозданы бүлдірмейді». Осы күнгі ережелер оларды толық қанағаттандырады. Рұқсатпен жазады, жұмыс істейді, тамақ ішеді және жүріп-тұрады. Олар тәртіпті.

Өйтпегенде ше, талант буырқанса, ол өз жолымен қозғалғысы келеді және жолдан шығып кетіп, бірдемені бүлдіріп те алады, сондайда құлдар аяқ асты табыла кетеді. Ұятсыздар, олар таланттың орнын баса қоюға дап-дайын және қарасаңызшы, «орнын басады да». Орынға отырады да, таланттардың үстінен бұйыра бастайды. О, қандай күйінішті! Одан өткен күйініш болмайды...

2-жүргізуші : Қара саз, қара шалғын өлеңде өстім,

Жыр жазсам, оған жұртым елеңдестің.

Өлсе өлер, Мұқағали Мақатаев,

Өлтіре алмас, алайда өлеңді ешкім,-

Деп өзі айтып кеткендей, ақынның өлеңдерің еш уақытта өлмейді.

Қыран «Жастық»


Ән: «Сәби болғым келеді» 4-сынып оқушысы Нұрай


1-жүргізуші: Мұқағали Мақатаевты ұрпақтары ешқашан ұмытқан емес. Мұқағали бір ғасырда бір келетін, қазақ поэзиясының алтын домбырасы дерліктей хас талант иесі. Иә, жақсы жырды, жақсы ақынды таңдай білсек, қорғай білсек, хақымыздың рухани өзегі, сана байлығы толыға түсері анық. Мұқағали Мақатаевтың әрбір өлеңін қымбат қазынымыздай сақтап, оқуымыз керек. Ол – біздің міндетіміз.

М” дегеніміз-Мұқағалидың азан шақырып қойған есімі-Мұхамедқали
“Ұ” дегеніміз- ұрпаққа ұлағатты ұлан-ғайыр жырларын Мұқағали
атамыз зор сеніммен аманат етті.
“Қ” дегеніміз-Қарасаз ,яғни Мұқағалидың туған жері Қарасаз ауылы , Алматы облысының Райымбек ауданына қарасты ауыл.
“А” дегеніміз- “Аманат”, “Аққудың қанатына жазылған жыр” кітаптарының авторы Мұқағали Мақатаев .
“Ғ” дегеніміз-Ғасыр. Яғни Мұқағали Мақатаев “Ғасыр ақыны”.Ғасырдан ғасырға өз оқырманын тауып , жырларын мәңгілікке қалдырған.
“А” дегеніміз-Асқар Оразақын. Асқар-ақын , зерттеуші. Мұқағалидың бар шығармаларын зерттеп ,4 томдық шығармалар жинағын құрастырушы.
“Л” дегеніміз-Лашын,Мұқағалидың өмірлік жары . Шын аты Ләсима Әзімжанова .
“И” дегеніміз-имандылық .Адамзатқа ең бірінші имандылық керектігін Мұқағали “Дүние жүзі мұсылмандарына хат” деген өлеңінде жырлайды.


«Менің анкетам» атты өлеңін сахналық көрініс ретінде орындалады.
Ақжан: - Туған жерің?
Салауат: - Ұланымын Қарасаз деп аталатын ауылдың.
- Туған жылың?
- 1931 жыл.
- Жынысың кім?
- Еркекпін ғой, Және дағы тәуірмін,
- Партияда барсың ба?
- Жоқпын.
- Шыққан тегің?
- Шаруамын.
- Білімің ше?
- Орташа ғой.
- Ана тілің?
- Қазақша.
- Мекен жайың?
- Мекен жайым - Жер менің.
- Мен өмірді жырлау үшін келгенмін.


1-жүргізуші :
Көп адам дүниеге бой алдырған ,
Бой алдырып , аяғын көп шалдырған .
Өлді деуге сияма, ойлаңдаршы ,
Өлмейтұғын артына сөз қалдырған?-деп Абай атамыз жырлағандай, 45 жыл ғана қысқа ғұмыр ішінде халқына өшпес із қалдырған ғасыр ақыны Мұқағали жырларынан біраз сусындағандай болдық . Әрине , ақынның мол , таусылмас мұрасын бір күнде , бір сағатта оқып білу мүмкін емес . Ақын шығармалары ұрпақтан-ұрпаққа тарап , жалғасын таба береді . Олай болса хантәңірі атанған ақиық ақын Мұқағали Мақатаевтың « Қазақ поэзиясының Хан-Тәңірі-Мұқағали» атты сынып сағатымызды аяқтаймыз .


Ұстаздарға сөз беріледі.






Получите в подарок сайт учителя

Предмет: Внеурочная работа

Категория: Мероприятия

Целевая аудитория: 6 класс

Скачать
?аза? поэзиясыны? Хант??ірі

Автор: Нургалиева Жанар Алимгазиевна

Дата: 20.02.2015

Номер свидетельства: 176320

Похожие файлы

object(ArrayObject)#852 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(54) ""Қазақ поэзиясының Хантәңірі""
    ["seo_title"] => string(33) "k_azak_poeziiasynyn_khant_n_iri_2"
    ["file_id"] => string(6) "455634"
    ["category_seo"] => string(10) "literatura"
    ["subcategory_seo"] => string(11) "presentacii"
    ["date"] => string(10) "1518062906"
  }
}
object(ArrayObject)#874 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(107) "«Қазақ поэзиясының Хантәңірі М.Мақатаевтың туғанын 90 жыл»"
    ["seo_title"] => string(59) "kazak_poeziiasynyn_khant_niri_m_makataevtyn_tuganyn_90_zhyl"
    ["file_id"] => string(6) "579541"
    ["category_seo"] => string(6) "muzika"
    ["subcategory_seo"] => string(7) "prochee"
    ["date"] => string(10) "1619627272"
  }
}
object(ArrayObject)#852 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(94) "Внекласная мероприятие на тему: "?аза?ты? - Хант??ірі!""
    ["seo_title"] => string(59) "vnieklasnaia-mieropriiatiie-na-tiemu-k-azak-tyn-khant-n-iri"
    ["file_id"] => string(6) "317481"
    ["category_seo"] => string(10) "literatura"
    ["subcategory_seo"] => string(12) "meropriyatia"
    ["date"] => string(10) "1460374771"
  }
}
object(ArrayObject)#874 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(82) "М??а?али  поэзиясы  –?аза? поэзиясыны?  жауhары "
    ["seo_title"] => string(50) "mu-k-ag-ali-poeziiasy-k-azak-poeziiasynyn-zhauhary"
    ["file_id"] => string(6) "150259"
    ["category_seo"] => string(10) "literatura"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1420456193"
  }
}
object(ArrayObject)#852 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(96) ""Қазақ поэзиясының Хан тәңірі-Мұқағали" сынып сағаты"
    ["seo_title"] => string(58) "k_azak_poeziiasynyn_khan_t_n_iri_mu_k_ag_ali_synyp_sag_aty"
    ["file_id"] => string(6) "394269"
    ["category_seo"] => string(22) "klassnomuRukovoditeliu"
    ["subcategory_seo"] => string(12) "planirovanie"
    ["date"] => string(10) "1487673295"
  }
}


Получите в подарок сайт учителя

Видеоуроки для учителей

Курсы для учителей

ПОЛУЧИТЕ СВИДЕТЕЛЬСТВО МГНОВЕННО

Добавить свою работу

* Свидетельство о публикации выдается БЕСПЛАТНО, СРАЗУ же после добавления Вами Вашей работы на сайт

Удобный поиск материалов для учителей

Ваш личный кабинет
Проверка свидетельства