Дені саудың жаны сау!

Тақырыбы: «Денсаулық – зор байлық»
Мақсаты: Кейбір жұқпалы аурулардын таралуынан сақтану, олардың алдын алу; жеке бастың гигиенасын сақтау; Дене шынықтыру жаттығуларымен, спорт түрлерімен шұғылдану.

Жүрісі:
I. Кіріспе сөз. Қазіргі заманда көптеген етек алып отырған балалар арасында кездесетін жұқпалы аурулардың түрі көп.
Солардың бірі: сарыауру, туберкулез, қышыма қотыр, дизентерия (ішек - қарын аурулары) дифтерия (кул) (поратл) шошқа мойын (свинка) поратиті т. б. аурулар.
- Осы ауруларды болдырмауды бәріміздің басты міндетіміз.
Ол үшін не істеу керек?
- Таза жүру керек.
- Жеке бастың гигиенасын сақтау.
- Айналаны қоқыстардан тазартып, микробтардың таралуын болдырмау;
- Айналаны жасыл желектендіру;
- Дер кезінде дәрігерге қаралу, аурудың алдын - алу;
- Әртүрлі жеміс – жидектерді жуып жеу керек;
- Дене шынықтырумен шұғылдану керек;
- Жылы жүру керек;
- Кір қоқыстан аулақ жүру керек; т. б.
-
II. Әртүрлі жұқпалы аурулар мен таныстыру, одан қорғану жолдары (мағлұмат беру)
1. Туберкулез - созылмалы жұқпалы ауруы.
2. Дизентерия - ішек - қарын ауруы.
3. Сарыауру
4. Шошқа мойын ауруы
5. Қышыма (қотыр) және одан арылу жолдары.

III. Таза жүрем.
Таза киім киемін.
Тазалықты сүйемін.
Денем таза болса да
Түсем жие моншаға.
Кір – қожалақ жүрмеймін
Ауруды білмеймін
Таза жүрем әрдайым.
Жаңа жауған қардаймын.

Суық судың несі айып
Шынығайық қалайық
Кеңестері айтылған
Денсаулыққа лайық
Бұрын біздер ауырсақ.
Дәрігер қарар жанын сап.
Дәріханаға барамыз
Дәрі сатып аламыз.

Спортпен айналыс,
Сұлулық пайдалы іс,
Сауық пен кинодан.

Денсаулықтан адамға не бар қымбат.
Ауру төнсе, кең дүние тар қылмақ.
Денсаулықтың қорғаушысы болам деп,
Дәрігерлер берген Отан алдында ант.

IV. Мақал - сөз мәйегі
Денсаулықтың қадірін
Ауырғанда білерсің.

Дені саудың жаны сау.

Аурудың жақсысы жоқ,
Дәрінің тәттісі жоқ.

Денсаулықтың жақсысын,
Ақшаға да таппассың.

Денсаулық - зор байлық..

Бірінші байлық – денсаулық,
Екінші байлық – ақ жаулық,
Үшінші байлық – он саулық.

V. Адамға керекті дәрумендер. Олардың адам өміріне пайдасы.
Дәрумендер шығады.

1. Дәрумендер атынан сөйлейін
Сөйлегенде бүй дейін,
Дәрумен деген не? Вита деген өмір ғой
Оны ұсынған физик қой,
Дерттен қорғар қалқам ғой.

А. Мен болмасам егер де
Көзің жақсы көрер ме
Жетіспесем ағзаңда
Бойың биік өсер ме?

В. Менсіз жүйке шаршайды.
Ашуланып саларсың кеп айқайды.
Қан азайып әлсірейді жүрегің,
Асқазаның ас қорыта алмайды.

С. Мен болмасам бойыңда
Тісің түсіп өспейді.
Ішкен асың бойыңа
Жөнімен тарап сіңбейді.

Д. Мен жетіспей қалғанда
Мешел болып өсерсің.
Қаңқау қисық болғанда
Өкінумен өтерсің.

VI. Денсаулыққа кері әсер ететін факторларды атаңдар:
1. Қоршаған орта ластығы.
2. Дұрыс тамақтанбау.
3. Дене тәрбиесімен шұғылданбау.
4. Зиянды заттарды қабылдау.
5. Тазалықты сақтамау.

Денсаулыққа Дұрыс әсерін тигізетін факторлар:
1. Дұрыс тамақтану.
2. Қоршаған орта тазалығы.
3. Дене шынықтыру.
4. Денсаулық сақтау, медициналық көмектің сапасының жоғары болуы.
5. Зиянды заттарды қабылдамау.
6. Жеке бастың тазалығын сақтау.

VII. Қорытынды.
Олай болса, деніміз сау, құрыш білекті, алып жүректі, қайсар да қайратты, ұқыпты да әдемі азамат болу үшін адам денсаулығына не қажет деп ойлайсыздар?
Денсаулық
↓
Табиғи күш
Дене шынықтыру
Тамақ
Тазалық

1. Табиғи күш. Күн, таза ауа, су.
2. Дене шынықтырудың маңызы қандай? Өзің сүйіп орындайтын спорттық ойындар мен жаттығу түрлері.
3. Тағам. Тағамның түрлерінің адам денсаулығына пайдасы мен зиянды жақтарын айту.
4. Тазалық. Бұл жеке бастың тазалығын сақтау.

Сабақтың тақырыбы: «Денсаулық – зор байлық»
Мақсаты:
Білімділік - жас ұрпаққа адам денсаулығының қымбаттылығын, өмір сүру үшін қажетті бағалы байлық екендігін түсіндіру.
Дамытушылық - сын тұрғысынан ойлау, шығармашылық қабілетін дамыту, сөйлеу шеберліктерін жетілдіру.
Тәрбиелік - денесін шыдауға, шымыр да шапшаң, ұқыпты да жинақы, әдемі болуға тәрбиелеу.
Көрнекілігі: суреттер, мақал - мәтелдер, слайдтар.

Барысы:    Ой ашар сұрақтары:
А) Ол судан қорқады, одан кір қорқады. (сабын)
 Ә)   Тіс тазартатын құралдар?(тіс щеткасы мен паста)
Б) Денені шынықтыратын, денсаулыққа әсері мол сабақ(дене тәрбиесі)

- Салауатты өмір салтын қалыптастыру мақсатында «Денсаулық –зор байлық» деген тақырыпта ашық тәрбие сағатын өткізгелі отырмыз.
Слайд.            Тапсырмалар:
1. Денсаулықтың достарына нелер жатады?
2. Ұқыпты да әдемі азамат болу үшін адам денсаулығына не қажет?
3. Денсаулықтың қастары дегенді қалай түсінесіңдер?
4. Салауатты өмір салтын сақтау дегеніміз не?
 5.-Денсаулық дегенді қалай түсінесіңдер?
  
 Денсаулық - жеке адамның басты байлығы.
 Денсаулық - адам тіршілігінің ең бірінші шарты.
 Бүгінгі дені сау ұрпақ - елдің ертеңгі жалғасы.
 -Бүгінгі тәрбиелік іс-шарамыздың тақырыбына байланысты әңгімеміз тек денсаулық жөнінде болмақ . Денсаулық деген сөз-деніңнің саулығы деген мағынаны білдіреді. Деніңнің аурудан аман, қайратты, жігерлі, көңілдің көтеріңкі болуының өзі-денсаулықтың белгісі. Дене мүшелерінің, ішкі ағзалардың бірі ауырса, адамның денсаулығы нашарлап, көңіл күйі түседі, еш нәрсеге зауқы болмайды.

 (Есікті қағып Жалқаубек келеді)
- Сәлеметсіздер ме? Сіздерде керемет сабақ өтіп жатқанын естіп, балалармен бірге тамақтану құпиясын білейін деп келдім және балаларға тәтті сусын, сағыз, чипси әкелдім.
Міне сендерге әкелдім деп сөмкесінен шығара бастайды.
    Мұғалім: -Жалқаубек асықпа, бізбен бірге отыр. Қазір сенің әкелген тамақтарың туралы білетін боламыз.
    - Газды сусынның құрамында консерванттар, бояғыш пен ароматизатор беретін, иіс беретін заттар кіреді, олар асқазанға жағымсыз әсер етеді. Газды сусында мөлшерден көп қант тіс құртының пайда болуына себепкер. Сусынның құрамында дәрумендер мен минералды заттар жоқ.
     Мұғалім:- Ал, көп балалар жақсы көретін сағыздың құрамында да қант көп, соның әсерінен іш ауруы, ішегінің тас болып қатып қалуы, абайсызда жұтып қоюуы өте қауіпті.    Ал чипсидің құрамында бірнеше зиянды заттар бар, Бұл заттар жүйке жүйесіне улы әсер етеді.
Мұғалім: - Жалқаубектің әкелген тамағын аласыңдар ма?
- Ал қандай тамақ пайдалы? 

     - "Тәні саудың -дені сау" демекші, егер адам әрдайым жақсылық жасап, алғыс алып жүрсе оның жан дүниесі, тәні таза болады. Егер тәнің сау болса, онда денің де сау болады.
Үлкен кісілермен амандасып жүр. Сау болғың келсе, баршаға саулық тіле.Жалғыз басты кәрі кісілерге, мүгедектерге көмектес. Сонда сен алғысаласың, достарың да көпболады.
Қызғаншақболма! Өзбойыңдағыжалқаулықты, қорқақтықтытаста! Өтірікайтпа, жаманойларданаулақ бол. Ауыра қалсаң, көп уайымдама. Бастаған істі аяқта! Жақсы оқы.
-  Адамның ішкі ойы таза болса, дені де сау болады. Барлық уақытта адамдар мен айналаң туралы жақсы ойласаң және оларға жақсылық тілесең, өзіңді әрқашан жақсы сезінесің..

     Гүл ұстаған балалар шеңберге дөңгелене отырады, бір-біріне жылы,жақсы лебіздерін айтып , денсаулық тілеп, гүл ұсынады. Гүл шоқтары бірте-бірте көбейіп, жылы лебізді бастап тілеген баланың өзіне бір құшақ гүл- «Тілек шоғы» болып оралады.
«Өзгелерге денсаулық тілеп, жақсылық жасаса, ол өзіңе- ақ оралады», - деп мұғалім қорытынды жасайды.
-    Міне, балалар, неткен керемет нұсқаулар айтылды, күнделікті іске асырайық.
1-оқушы:
Денсаулық – ол күлуің,
Көңіл-күйің жадырай.
Денсаулық – ол жүруің,
Ешбір жерің ауырмай.

- Балалар, деніміз сау және күшті болып өсуіміз үшін не істеуіміз керек?
- Иә, дұрыс ол үшін күн тәртібін сақтау керек. Уақытымен ұйықтап, ұйқыдан тұрған соң төсек орнымызды жинап, жуынып таңғы жаттығу жасауды әдетке айналдырып, таза жүрсек, өз-өзімізді күте білсек , деніміз сау болады. Әрдайым күліп жүруіміз керек Сендердің күлкілерің әдемі болуы үшін тісті күтуге байланысты ережелерді мұқият орындауымыз керек.

 Слайд 1. Тісті күніне екі рет тазалауымыз керек .
2. Тамақтанкейінауыздышаюкерек.
3. Ыстықтамақтан соңсуық нәрсеішпеукерек.
4.Жаңғақты тіспеншақпаукерек.
5.Дер кезіндетіс дәрігеріне көрінуқажет.
6.Тәттіні көп жеугеболмайды.
7.Әркімніңөзініңжекетісщёткасыболуыкерек.

Шығармашылық жұмыс
- Балалар, денсаулыққа байланысты қандай мақал – мәтел білесіңдер?
1.Денсаулықтың қадірін ауырғанда білерсің.
2.Ісің түсіп тақсырға барма,
 Аурулы болып бақсыға барма.
3. Бақсы көрінсе дерт қозады,
 Ұста көрінсе таға тозады.
4.Жарлының байлығы - денінің саулығы.
5..Ауру атанды да шөктірер.
6.Қотыр қолдан жұғады,
   Таз тақиядан жұғады.
7.Бас ауырса жан қорқады.
8.Жұғын бар жерде - шыбын бар,
   Шыбын бар жерде - шығын бар.
9.Екі ауру бір келсе, ажалыңның жеткені.
10.Жан ауырса - тән азады,
   Қайғы басса - жан азады.
11.Өліспеген көріседі.
12.Қасқырдың ойлағаны арамдық,
   Қойдың ойлағаны - амандық.
13.Тәуіптің жақсысы - ауруға ауру қоспағаны.
14.Мың жұмақтан - бір күн тірлік.
15.Қасапшыға мал қайғы,
   Қара ешкіге жан қайғы.
16.Емнің алды - еңбек.
17.Ауру желмен келіп, термен шығады.
18.Аман болса бұл басым,
   Тағы шығар бұл шашым.
19.Азған денеге ауру үйір.
20.Қайғы қартайтады,
   Қуаныш марқайтады.
Сергіту сәті
Ойын: «Иісіне қарай ажырат».Бұл ойында 3 оқушы алға шығады. Олардың көздерін байлап алма, апельсин, пияздың иісін искетемін.Олар соны тауып атын атау қажет.
    -Біздің денсаулығымызға тағы бір қажетті нәрсе бұл – дәрумендер. Жеміс-жидектер мен көкөністерді өз қажетінше, көп жеу керек, өйткені олар – дәрумендер мен пайдалы заттарға бай. Олардың құрамындағы дәрумендер сіздердің бойларыңыздың өсуіне, ағзаларымыздың дұрыс дамуына және көздің көруінің жақсаруына көмектеседі.

Слайд   «Әлемдегі ең пайдалы азықтар»   
Балық: Қартаюға қарсы ең жақсы азық ,миды және жүректі қорғайды. Рухани жағдайды реттеп, қан құрамындағы шекерді қалыпқа келтіреді.
Сүт: Витамин, минерал және пайдалы бактерияларға өте бай. 
Жаңғақтар.  Жүректің қызметін реттейді. Бір күн үшін 25 грамдық, бадам (миндаль), жаңғақ, жержаңғақ, орман жаңғағы жеткілікті.
Қызыл ет: Жайлауда жайылған малдың еті, яғни өңдеуден өтпеген қызыл еттер пайдалы. 
Жұмыртқа: Ең зиянсыз ас. Миды қорғайды және көз саулығын күшейтеді.
Көк шәй:  Ішектердің, тыныс жолдарының жұмысын реттейді. Салмақ реттелуін оңайлатады.
Алма – дәрілерден аспирин орнына жүреді. Сүйекті қуаттандыратын K витамині бар.
Шие – күніне 20 шие бір аспириннің әсерін береді. 
Пияз және сарымсақ – инфекцияларды жояды. Жүрек ауруы қаупін 20%-ға азайтады.
Айран, сүзбе, ірімшік – тістің саулығы үшін пайдалы, кальцийдің қоры
Қызылша – бүйректерге пайдалы, тұз мөлшерін реттейді. 
Банан – жүректің соғуын дұрыстайды, қан қысымын реттейді. 
Қауын – жарты қауын бір күндік С дәрумені қажеттілігін қамтамасыз етеді. Бүйректерге пайдалы. 

Слайд  -   Балалар, енді жұмбақтар шешіп көрейік.
Дымқылдап күнде сен,
қолыңа сүйкесең.
Кетіп кір-ласың,
Тап-тазаболасың. (Сабын)

Шомылған баланы,
Аймалапалады.
Сүртедіқолын да,
Сүртедіжонын да. (Сүлгі)

Аузыжоқ, көзіжоқ,
Тіліжоқ, өзіжоқ.
Бірақ та тісі бар,
Басыңмен ісі бар. (Тарақ)
Бізедік, бізедік,
Отызекіқызедік.
қатар-қатартізілдік,
Кезек-кезекүзілдік. (Тіс)

 «Дәрігер мен бала» атты көріністі тамашалайық.
Есік қағылады. Ішке бала кіреді.
Дәрігер:- қандай себеппен келдің?
Бала:- Басым, көзім ауырады, ұйқым келе береді.
Дәрігер:- Сағат нешеде тұрасың?, нешеде ұйықтайсың?
Бала:- Түнгі 2-3-терде ұйықтаймын, 11 -де тұрамын.
Дәрігер:- Асқа тәбетің қалай? қалай тамақтанасың?
Бала:- қолыма не түседі, соныжейсаламын.
Дәрігер:- Неніұнатасың?
Бала:- Теледидар көргенді, компьютерде ойнағанды ұнатамын.
Дәрігер:- Оған қанша уақыт бөлесің?
Бала:- ұйқым келгенше ойнай беремін.
Дәрігер:- Балалар, сендер қалай ойлайсыңдар, бұл бала неліктен ауырады? Себебін айтып, кеңес беріңдер.

2 оқушы хабарлама жасайды:
1- оқушы:- Халықданалығында «Денсаулық - зорбайлық» деген сөз бар. Ертезаманнанберіата-бабаларымызденсаулыққа көп көңіл бөлген. Баланыңденісау, шымыр болу үшін 4-5 жастан бастап атқа мінгізген, садақтарту, найзашаншу, күрес секілді денені шынықтыратын жаттығулармен жаттықтырған. Осының нәтижесінде бұлшық ет қатайып, бой өсіп, кеуде кеңейіп, күш молаятынын ертеден – ақ білген.

2- оқушы: -Ал қазір мектепте дене шынықтыру сабақтары жүргізіледі. Онда арнаулы мамандар иесі қабілетін анықтап, бағыттап отырады. Спорттың түрлеріөте көп. Стол теннисі, шахмат, хоккей, бокс, баскетбол, футбол сияқты түрлері кеңінен тараған. Кейінгі кездері жылдамдықты, тездікті талап ететін спорттың түрлері де пайдаболды. Олар: у-шу, дзюдо, айкидо, таэквондо. Сонымен қатар денені шынықтыратын ұлттық ойындар да бар. Олар:  «Бәйге», «Қызқуу», «Көкпар», «Аударыспақ», «Жамбы ату».

- Олайболса, кезектіспорттықсайыстарға берелік.
І. Қол күрес – білек күштерінсынау. 

Қорытынды сөз:   - Балалар, біз бүгін қандай тақырыпта сөз қозғадық?(Денсаулық)
- Нені ойға тоқып, жадымызда сақтауға тиіспіз?(Жаман әдеттен аулақ болуымыз керек)
- Сіздер, қандай азамат болып өсулерің қажет?(Дені сау, ақылды, білімді, адал болып)
- Балалар, олай болса, денсаулықтың достарын атайықшы.
Слайд «Кім тапқыр?»
Д - Дәрі шөптен, ақыл көптен.
Е - Емнің алды - еңбек.
Н - Негізгі байлық - денсаулық.
С - Саулық - байлық негізі.
А - Ас - адамныңарқауы.
У – Уланудан сақтан.
Л - Ластың досы - шыбын.
Ы - Ыдысы тазаның, ырысы таза.
Қ - қотыр қолдан жұғады.

            - Ал, балалар, деніміз сау болу үшін, мықты болу үшін не істеу керектігін, ауырмай тұрып алдын ала сақтану, қоршаған дүниенің біздің денсаулығымызға пайдасын т. б. жолын меңгердік деп ойлаймын. Тәрбие сағатынан өздерің үлкен тәрбие алдыңдар. 
       -Елбасының «Жаңа онжылдық - жаңа экономикалық өрлеу Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері»атты жолдауында денсаулыққа, спорт пен туризмге көп көңіл бөлінген,
Қазақстандықтар  спортқа тартылсын және де спорттық кешендер салынсын. Дәрі - дәрмектердің 50% өзімізден шығарылуы тиіс делінген. Бұл - үкіметіміздің ұрпақ денсаулығына қатты көңіл бөліп отырғандығы. 7- сәуір –Дүниежүзілік денсаулық күні мерекесі. Бұл күні барлық халықтар осы айтулы мерекені атап өтеді.

Слайд     Деніміз сау болу үшін қандай нәрселерге мән беруіміз керек:
» Ең әуелі денеміздің тазалығына мән беруіміз керек.
» Жүйелі түрде моншаға түсіп тұруымыз керек.
» Тырнақтарымызды жиі-жиі қысқартып, таза ұстауымыз керек.
» Тамақтан алдын және кейін қолымызды жууымыз керек.
» Тамақ ішіп болған соң және ұйықтар алдында тістерімізді тіс пастасымен жуу керек.
» Жүйелі түрде спортпен шұғылдану, мүмкіндігінше табиғи тағамдармен және үйлесімді                            қоректену керек.
» Ұйқымыздың жүйелі болуына мән беру керек. Ертежатып,ертетұрукерек.
» Егетін (прививка) дәрілерді уақытында ектірту керек.
» Жеміс, көкөністерді жемес бұрын жақсылап жуу керек. Тағамдардың таза болуына аса мән беру керек. Беті ашық түрде сатылатын тамақтарды жемеу керек Терлеп тұрып су ішпеу керек.
» Ата-ананың рұқсатынсыз ешқандай дәрі қолданбау керек.

   -  «Сау дене, азат ақыл, адал көңіл – үшеуімен бақытты болады өмір», - демекші, дені сау, батыл жүректі, салауатты өмір салтын орнықтыруға дайын ұрпақ болып өсейік, ешқашан ауырмай, өз денсаулықтарыңды күтіңдер! . Сондықтан болашақта сендерден дені сау, мықты да шымыр, отбасына тірек болатын азамат, азаматша шығады деп сенемін.
Слайд    Тұжырым: Тәуелсіз ел тірегі-дені сау, санасы уланбаған, саналы ұрпақ.
Бәрі:- Тазалықты сүйеміз,
Таза болып жүреміз.
Біз баламыз шыныққан,
Денсаулығы мықты жан.

-Назар қойып тыңдағандарыңызға рахмет!

 Сабақтын мақсаты:

            Білімділік: Оқушылардың салауатты өмір салты жайлы білімдерін тереңдету,  адам денсаулығының қымбаттылығын, өмір сүру үшін қажеттілігін, бағалы байлық екендігін түсіндіру барысында зиянды заттар мен әдеттердің ағзаға тигізетін әсерін ұғындыру. денсаулық сақтауға, тазалыққа, ұқыптылыққа, әдептілікке баулу, салауатты өмір салтын сақтауға тәрбиелеу

            Дамытушылық: Өз денсаулықтарына жауапкершілікпен қарауға , шығармашылық қабілеттерін дамыту, сөйлеу шеберлігін жетілдіру.

            Тәрбиелеу: Денсаулық сақтауға, тазалыққа, ұқыптылыққа, әдептілікке баулу, білімді, тәрбиелі, мейірімді, ұстамды, өзін-өзі тәрбиелей алатын жеке тұлға етіп қалыптастыруға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі:топтық, ұжымдық,

Әдісі:Сұрақ-жауап, көрнекілік әдістер, ойнау әдісі, талдау-жинақтау, сахналау.

            Пән аралық байланыстар: жаратылыстану, экология, валеология, музыка, дене шынықтыру.

Сабақтың көрнекілігі: интерактив такта, тірек сызбасы сызылған суреттер, кодоскоп, бейне көрініс, тақтаға әр түрлі нақыл сөздер, зиянды тағамдар

                           Сабақтың барысы:                                     

Түрі:сайыс сабағы

Сабақ жоспары:

                  1. Денсаулық ұғыми

                  2. Әр топ өз тобын таныстырады.

                  3. Денсаулық туралы жырлар

                  4.. Маман кеңесі.

                  5. Сергіту сәті.(ән, би)

                  6 . Жұмбақ шешу, Мақал-мәтел айту

                  7. Зиянды әдет – мың бір әдет.

                  8.қорытынды

Сынып оқушылар  3 топқа бөлінеді. ( сыныпта отырған қатарларымен)

            1 топ. «Табиғи күш» тобы

           

            2 топ. «Ептілер мен күштілер» тобы

           

            3 топ. «Шипалы тағамдар» тобы

           

Денсаулық – зор байлық және  адам  денсаулығы – қоғам байлығы. Әрбір адам өз денсаулығының мықты болу жолдарын қарастыру керек туралы түсіндірілді.

     2. Әр топ өз топтарын таныстырады.

Жас ақын
       Жарысымыздың  үшінші кезеңі "Жас ақын”, оқушыларымыздың шығармаларын айтты..

 

                               

                       ІІ. Маман кеңесі.

 Әр топқа газды сусын, сағыз, чипсидітамақ ретінде қолдануға бола ма?(суреттері беріледі дәрігер болып жауап қайтару керек)

                                                         

ІІІ. Сергіту сәті.

- Әйгілі «Қаражорға» биін билейік.Би – қозғалыс. Қозғалыс – денсаулық. Денсаулық – зор байлық.

 Би «Қара жорға»                                     

Төртінші кезеңі Жақсыдан үйрен, жаманнан жирен деп ата-бабаларымыз айтып кеткендей атадан қалған асыл сөздер мен мақал-мәтелдерден жарыс өткізіледі.
                                                       ҮІ. Мақал-мәтел айту.

                    

Денсаулыққа кері әсер ететін факторлар:


Денсаулыққа дұрыс әсерін тигізетін факторлар:

  

 

Отанымыздың келешегі, көркеюі, оқушылар, сендердің қолдарыңда. Сондықтан сендердің таңдауларың – салауатты өмір салтын сақтау! Олай болса бүгінгі біздің тәрбие сағатымызда «Дені сау ұрпақ – жарқын болашақ!» екендігін дәлелдей алдық дейді.

Жаны сұлу, тәні сау ұрпақ саған аманат еткен тәуелсіз мемлекетіміздің алтын кілтін жоғалтпай, көк туын көкке қарай биік көтер!

 ҮІІ. Қорытынды:

                             Салауатты өмір салтын біздер сақтаймыз,

  Жас ұландар ерініп бос жатпаймыз.

  Болашақтың жарқын тұрған төріне

                             Дені сау ұрпақ салтанатпен аттаймыз

 

Салауаттылық- саулық кепілі, ал саулық- байлық негізі.

 

Өркениеттің жолындағы елдің ертеңі- халқының саулығына байланысты. Дені сау халық- бай халық, халықының дені сау болып тұрса, мемлекеттің де мықты болып тұрары сөзсіз Салауаттылық- саулық кепілі, ал саулық- байлық негізі.

Тақырыбы: Денсаулық зор байлық

Мақсаты:

Жас желектей өсіп келе жатқан жас жеткіншектеріміздің санасына ішімдік, темекі, нашаның адам баласын аздыратынын, одан аулақ болу жақтарын мысалдармен дәлелдеп түсіндіру.

Барысы: Ұйымдастыру Психологиялық дайындық

Қуанамын мен де

Қуанасың сен де,

Қуанайық достарым !

Арайлап атқан күнге!

Мұғалім: Адамның денсаулығы - қоғам байлығы. Әрбір адам өз денсаулығының мықты болу жолдарын қарастыру керек. Дені сау адамның көңіл – күйі көтеріңкі болып, еңбекке әрқашан құлшына кіріседі. Халқымыз «Дені саудың – жаны сау» деп орынды айтқан. Отанымыздың келешегі, көркеюі, балалар, сіздердің қолдарыңызда. Сондықтан сендердің таңдауларың - салауатты өмір салтын сақтау. Дені сау адам - табиғаттың ең қымбат жемісі.

Салауаттылық – саулық кепілі, ал саулық – байлық негізі.

Есірткі, нашақорлық – азаматты жұтатын аждаһа екенін бір сәт естен шығармайық!

Өміріміз - өз қолымызда. Біздің бақытымыздың оннан тоғызы денсаулығымызға байланысты.

Балалар, сендер қараңғы үйге кіріп келіп шам жақсаңыз, шам үйді жарық қылады. Көп қызыл гүлдің ішінен бір ақ гүл көрсең, көзің соған түседі. Біздің де өмірімізді жарық қылатын, жан –жағымызға тамаша сәулесін шашатын, өмірдегі басты байлық не деп ойлайсыңдар? Оқушылар: Денсаулық.

Жұмбақ жасыру,жұмбақ өлең.

Дымқылдап күнде сен

Қолыңды сүйкесең

Кетіп кір ,ласың

Тап-таза боласың. Бұл не? (сабын)

Шомылған баланы

Аймалап алады

Сүртеді қолын да

Сүртеді жонын да Бұл не? (сүлгі)

Аузы жоқ,көзі жоқ

Тілі жоқ, сөзі жоқ

Бірақ та тісі жоқ

Басыңмен ісі бар Бұл не? (тарақ)

-Балалар, жұмбақтың шешуі қандай заттар?

-Тазалық сақтайтын заттар

Тазалық бар жерде денсаулық болады. Олай блса бүгінгі тәрбие сағатымыздың тақырыбы «Денсаулық зор байлық».Сыныпты топқа бөліп қойдым, әр топ басшы өз тобын қорғап шығуы керек. Ал топ басшысына, топ мүшелері көмектеседі

Мұғалім: Әр топ өздерін таныстыра кетсін.
Топ спикерлері өз топтарының аты мен ұрандарымен таныстыра кетеді.
І топ:«Шымыр» тобының ұраны: «Шынықсаң шымыр боларсың!»

ІІ топ: «Денсаулық» тобының ұраны: «Денсаулық-зор байлық!»

ІІІ топ:«Сымбат» тобының ұраны: «Сымбатты болу өз қолыңда!»

Сөз кезегі оқушыларға беріледі.
І: Бейбарыс:Денсаулық –зор байлық. Денсаулық болса, бәрі де болады. Дені сау адамның көңілі шат, өмірі бақытты.
ІІ: Дильяра

Жан – адамның ішкі дүниесі, ішкі жаратылысы. Олай болса, дені саудың – жаны да сау. Ендеше әр топ денсаулық туралы ой бөлісіп, топтастырсын. Уақыт біткен кезде әр топтан бір оқушы шығып қорғайды.
І топ
Денсаулық ол – шыныққан
Барлық денең мүшесі.
Денсаулық ол - тыныққан
Жүйке тамыр жүйесі.

Денсаулық ол - күлуің
Көңіл – күйің жадырай,
Денсаулық ол – жүруің,
Ешбір жерің ауырмай.

ІІ топ

Қара айнаға, көресің
Өзіңді – адам денесін.
Қол - аяғың, басың бар,
Бұған кеуде қосылар-
Құрылысың бұл сыртқы.
Көрінбейді жүрегің,
Өкпе, миың, бүйрегің-
Құрылысың бұл ішкі.

ІІІтоп

Сымбат - мүсін дегенің
Бітім – көркі денеңнің.
Сымбат – жүру әдемі,
Дене қалпын тік ұстап:
Көтеріп сәл кеудені,
Иық жазып дұрыстап.
Түзу отыр, қисаймай,
Бүкіреймей, жантаймай.
Күш сап бас пен арқаға,
Жатып алма партаға.

І: Бейбарыс

Әр түрлі жұқпалы аурулардың адамға микробтар арқылы таралатыны және одан микробтардың кір – қоқысты жерлерде өсіп - өніп, шаң-тозаңмен бірге ауаға көтерілетіні баршамызға белгілі жағдай. Сондықтан тұрмыста тазалық сақтау адамның денсаулығына өте қажетті жағдай екенін естен шығармаған дұрыс.
ІІ. Дильяра

Адамның денсаулығы, еңбекке қабілетті болуы көбінесе үйдегі тұрмыс жағдайына байланысты. Сондықтан да үй тұрмысы, әсіресе оның тазалығы белгілі санитарлық –гигиеналық талапқа сай болуы қажет. Үй ішіндегі бөлмелер тұратын адам санына сай және әрқашанда құрғақ та жылы, күн сәулесі жақсы түсетін кең болуы керек.

Гигиена - бұл денсаулықты қорғау және тазалық сақтау туралы ғылым.
Дос бол сабын, сумен сен,
Жиі – жиі жуын сен:
Таңертең де, кешке де,
Жуын күндіз – түсте де,
Жуын тамақ алдында,
Жуын тамақ соңында,
Жуын ұйықтар кезіңде,
Жуын тұрған мезгілде.

«Тіс пастасының әзіл жарнамалық үзілісі».
Тіс болмаса, Асты қалай шайнарсың,

Тазалап жүр тісіңді.
Тісті күнде екі рет

Кішкене де ыңғайлы,
Тазартуды ойларсың.

Тіс щеткасын пайдалан.

Аяқ – қолға күте білу туралы жарнама

Аяқ — қол –көмекші,
Күт оны ерекше.
Аяқ – қолды кірлетпей,
Тырнағыңды алып жүр.

Тері - сезім мүшесі
Маңызды оның үлесі. Қызуыңды реттейді.
Сол арқылы білесің Зиян микроб, вирустар
Сезіп затты, ыстықты, Ағзаға одан өтпейді.

І: Балалар, біздің арамызда кейде тазалықты сақтамайтын оқушылар болса, олар туралы не айтамыз?

Екі оқушыны шығару. Біреуінің үсті басы кір, ал екінші оқушы ұқыпты бала.

Күнде бетін жумайды, Жатып алып тұрмайды,
«Жу» десең – ақ тулайды. Дейді ақырып «Жолама»,
Өз - өзінен өкпелеп, Сондай бала бола ма?

Беті қандай кір еді, Күледі – ау жұрт, күледі.
Айниды адам жүрегі. Сондай бала бола ма?
Көрсе осы бір кескінін, сендер оған жолама

ІІ: Ал тазалықты сақтайтын, жақсы ұқыпты балалар туралы не айтамыз?

Жақсы бала құлақ сап, Жақсы бала ол анық
Істемейді шалалық,
Айтқаныңды ұғады. Тап – таза боп жуынып,
Төсегінен тұра сап, Алады өзі таранып.
Таза ауаға шығады.

І. Бейбарыс:

Сен енді тазалықпен дос болысың ба? Жаман бала: Ия, ант етемін дейді.
Барлығы: Тазалық –денсаулық кепілі.

Көзді неден қорғау керек? Әр топ топтастырып, ой бөліседі.
І топ

Көзің - екі жанарың, Көзді сақта қоқыстан,
Көз көреді, барлайды. Жарыққа тік қарама.
Оны кірпі қабағың, Соғып алма оқыстан,
ІІ топ

Шаң мен желден қорғайды. Зақым келер жанарға.

Көз нашарлап қалысқан, Ондайда адам шаршап тез,
Кезде әлдене зақымнан. Басы ауырып жүреді.

ІІІ топ

Біреу көрмес алыстан, Қабілетін сақтап көз,
Біреу көрмес жақыннан. Көзілдірік киеді.

ІІ.Дильяра:

Тиімді тамақтану деген не? Қандай пайдалы тамақтар бар?
І топ Бірдей емес жұрт барлық, Алуан түрлі азық бар,
Бірі - толық, бірі – арық. Ет, май, сүт пен балықтар.
Байланысты ол талғамға, Көкөністер, жемістер,
Қоректенер тағамға. Витаминдер, жидектер.

ІІ топ: Ас – адамның арқауы Тамақты ішкің күнде сен,
Деген сөз бар ежелден. Белгілі бір мезгілде.
Бойға сіңіп, тарқауы, Таңертең, түс, түстен соң,
Үшін керек ереже. Жатар алды кезінде.

ІІІ топ: Витаминдер –тірегін, А – сы қажет көзіне,
А,В,С,Д,Е –деп аласың. В – жүйкені тоғайтар.
Жетіспесе бірі оның, С – дан микроб безінер,
Ауырып сен қаласың. Д – сүйекті нығайтар.

ІІ: Дильяра Сергіту сәті

Дене шынықтыру сабағында үйренген жаттығуды жасап, бір серігіп алайық.
Жалқаулықты тастаймыз, Иілеміз оңға бір,
Жаттығуды бастаймыз. Иілеміз солға бір.
Қиынсынып қашпаймыз, Қимылдайды әр сәтте,
Шынығамыз жастай біз. Аяқ та бір, қол да бір.

І: Бейбарыс:

Ал, енді мен жұмбақ жасырамын, шешуін тез табайық.

Ақ қарда тек тұрмадым,
Қос тақтаймен зырладым. (шаңғы)

*******************

Аяқтарым қалтылдап,
Қос тай міндім жалтылдақ.
Шапса жұбын жазбайды,
Бір – бірінен озбайды. (коньки)

*********************

Бұдан кір қорқады 

Судан бұл қорқады (сабын) 

***********************

Дәмі де жоқ ,Түсі де жоқ (су)

**************************

Ұрып қалсаң кері атып,
Оралады өзіңе,
Көрсе досың бері атып,
Қайтып барар өзіңе (Доп)

***********************

Отыз екі мықты,
Қаз –қатар болып шықты,
Он алтысы асты,
Он алтысы үсті. (тіс)

Тұмаумен ауырмау үшін бөлмені жиі желдетіп, адамдар көп жиналатын жерлерге бармаған дұрыс. Тұмауратып ауырсаң, мына ережелерді сақта: төсек режимін сақтап сұйық заттарды, витаминдерді көп мөлшерде іш.

Тұмау туралы не білеміз?

Егер денең қалтырап, Дәрігерге жедел сен
Сүйектерің сырқырап, Көрінгенің жөн болад.
Екі көзің жасаурап, Бұл тұмаудың тигені
Бас ауырып, жөтелсең, Жөн оны ерте білгенің.

Жағымсыз әдеттер.
Саусағыңды сормағын, Әрбір жанға жау мықты
Салдыр - салақ болмағын. Арақ – шарап ішпегін.
Әдет қылма мұрныңды, Денсаулыққа қауіпті
Шұқылама мұрныңды. Темекі де шекпегін.

Жан сезім саулығы
жан сезімнің – өзіңнің Сенім, рахат, жұбаныш
Көңіл – күйің сезімің. Денсаулыққа зиянды:
Денсаулыққа жағымды: Ашу, қиял, реніш,
Көңілді шақ, қуаныш, Көңілсіздік, қорқыныш.

ІІ : Дильяра

Табиғат аясындағы су тоғандарын, өзендерді, көлдерді ластама! Табиғатты тамақ қалдықтарымен, өзендерді, көлдерді ластама! Табиғатты тамақ қалдықтарымен, целлофан қалталармен, қағаздармен ластама. Демалыс жорықтарға шыққан кезде айналаңды жинап жүр.

І: Әр топқа жағдаяттан шығу тапсырмалары беріледі.
І топ: Сенің өте жақсы көретін ағаңның аузынан ептеп сыраның иісі шығатынын бір – екі рет байқадың. Ағаңды қалай құтқарар едің?

ІІ топ: Мектептен шығып үйге келе жатқаныңда есірткі шегіп отырған бір баланы көрдің. Сен не істер едің?

ІІІ топ: Саған 11-сынып оқушысы: «Маған күнде бір қорап темекі алып бер. Екеуіміз бірлесіп шегеміз. Мұны тек сен екеуіміз ғана білетін болайық. Әйтпесе...... » деп жұдырығын көрсетіп, шарт қойды. Не істейсің?

ІІ: Енді Әр топқа сұрақ қойылады, топтастырып ойларыңды ортаға саласыңдар:
І топ: «Денсаулық» адамға не үшін қажет деп ойлайсың?

дем алу, нашақорлыққа жоламау. салауатты болу, алғырлық.уайымсыз өмір

ІІ топ «Табиғат» адамға не береді? лайықты өмір.қозғалыс, еңбектену.

ІІІ топ «Зиян» сөзінің мағынасы қандай?

насыбай, темекі, арақ, ластық, еріншектік, жалқаулық

І:Бейбарыс:Денсаулыққа байланысты қандай мақал – мәтелдерді білесіңдер? Мақал – мәтелдерді тыңдау.

Сұрап алған аурудың емі табылмас.

*************************

Көзің ауырса көзіңді тый,ішің ауырса, аузыңды тый.

****************************

Тазалық – саулық негізі,Саулық-байлық негізі.

****************************

Жалқаулық- жаман ауру.

**********************

Ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол ізде.

*****************************

Тіс ауырса, іш ауырса,
Саған дәрі береді.
Балаға да, анаға да
Мейірімін төгеді.
Ол кім?

Оқушылар: дәрігер
І: Бейбарыс:

Дәрігер апайымызға «Қош келдіңіз» дей отыра, сөз кезегін сізге береміз.

Қарсы алып жылы сөзіңмен,
Ем жасадың аянбай.
Бауыр боп кеттік өзіңмен,
Жақсы бір көріп жанымдай.

Нәр алып жылы сөзіңнен,
Жақсарып келем жалындай.

Шипалы сөзің, еміңмен,
Көктемгі жасыл жайлаудай.

«Күн әлемі» әні.

Денсаулық сақтау ережелері.(Оқушылар айтады, мұғалім жазады)

1.Таңертең жаттығу жасау

2.Жуыну,бой-басын таза ұстау

3.Спортпен шұғылдану

4.Жақсы тамақтану

5.Күн тәртібі

6.Таза ауада демалу(табиғатқа саяхат)

7.Ұйқыға ерте жату

8.Теледидарды жақын көрмеу,уақытпен көру

Мұғалімнің сөзі:  Ой тұжырымы:
- Біз бүгін қандай тақырыпта сөз қозғадық?
- Нені ойға тоқып, жадымызда сақтауға тиіспіз?
- Сендер қандай азамат болып өсулерің керек?

Балалар, денсаулық ережесін шығардыңдар, бір-біріңе айтқан кеңестеріңді орындап жүрсеңдер,денсаулықтарың мықты болады

І: Бейбарыс:Қымбатты қонақтар, ұстаздар! Көңіл қойып, тәрбие сағатымызды тамашалағандарыңызға көп – көп рахмет! Қош, сау болыңыздар!