Домбыра жасау технологиясы.

Оқушыларды қазақтың ұлттық саз аспабы домбыраны жасау, оның тарихымен таныстыру, ағаш өңдеу тәсілдерін үйренуге баулу.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Домбыра жасау технологиясы.»

Пәні : Технология (ұл) Сыныбы: 9 Күні___________

Сабақтың тақырыбы: Домбыра жасау технологиясы.

Сабақтың мақсаты:
а)Білімділігі: Оқушыларды қазақтың ұлттық саз аспабы домбыраны

жасау, оның тарихымен таныстыру, ағаш өңдеу тәсілдерін

үйренуге баулу.
ә)Дамытушылығы: Домбыраның ән айту мен күй тартатын негізгі түрі мен

бірнеше нұсқаларын таныстыру. Оқушының

шығармашылық қабілетін сабақ пен үйірме жұмысын

байланыстыру арқылы дамыту.
б)Тәрбиелілігі: Оқушыларды халқымыздың асыл мұрасын, салт – дәстүрін,

домбыраны жасау арқылы отан сүйгіштік пен патриоттыққа

тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақтың әдісі: Түсіндірме, бағыт беру .
Пәнаралық байланыс: бейнелеу өнері, биология, математика, тарих, әдебиет.

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі:
Сәлемдесу, оқушыларды түгелдеу
Сабаққа дайындық, кезекші жұмысы

Қауіпсіздік ережесін еске алу
Санитарлық – гигиеналық талап
Сұрақ – жауап арқылы өткен сабақты пысықтау
Қашау түрлері, қашау не үшін қажет?

Ағаш материалының қандай бөлшектері бар?

Үлгілік қима үшін әрбір заттың сыртқы пішінін қалай түсіру қажет?

Қолара түрлері, ара не үшін қажет?

Егеу түрлері,түрпінің ерекшелігі қандай?

Қажау қағаз дегеніміз не?

Жаңа сабақ:

Ертеде бір аңшы жігіт болыпты, сол аңшы биік таудың қиясын, қалың қарағайдың арасын тұрақ еткен, бұғы-маралды аулап кәсіп еткен.Бірде жолы болып, биік таудың қиясынан маралды атып алады да етекке түсіру үшін ішек қарынын ақтарып алып тастайды. Содан арада айлар өткенде аңшы жігіт «Аң атуға ұрымтал жер еді ғой» - деп, баяғы теңбіл маралды атқан жерге соқса, құлағына бір ызыңдаған дауыс естіледі. Байқап қараса, өткенде атқан маралдың ішегін қарға-құзғын іліп ұшқан болуы керек, қарағайдың бұтағына қос ішек керіліп қалғанын көреді. Ызыңдаған дыбыстың сол ішектен шығып тұрғанын аңғарады. Қарағайдың бұтағына керіле кепкен ішекті желтербеп, ызыңдап, жанға жайлы дыбыс шығарады. Ол бірде уілдеп, бірде сарнап, бірде сыңсып жылағандай, аңшы жігітті түрлі күйге түсіреді. Содан аңшы жігіт мына қос ішекке тіл бітейін деп тұр екен, бір амал жасайын деп ішекті үйге алып келеді де бір аспап жасап қос ішекті соған тағады. Аспапты тартып көрсе, қос ішекке тіл біткендей сұңқылдап қоя береді. Тек аңшы жігіттің ғана жанын жадыратып қоймайды, тыңдаған жанның бәрін ұйытады. Осылайша домбыра көптің сүйіп тыңдайтын аспабына айналады.

Сонымен ертедегі шеберлер жасаған домбыра онша үлкен болмаған ол тоғыз пернелі кейіннен, он төрт пернелі болған. Қазақстанда музыкалық аспаптарды жасауды жетілдіру 1932 жылдан басталды. Домбыралардың 18 пернелілігімен ән айтуға 21 пернелігімен күй тартуға болады.

Домбыра талай ғасырлар тарихымен хикаяларын шанағына сақтап, батырлардың ерлігін қос ғашықтың пәк сезімдерімен елдің «Елім-ай» деген зарлы үні естіледі.

Сызба нұсқаларында домбыраның 2 түрі жасалды.

Олар - Абай және Жамбыл домбырасы. Олардың сырт пішінінде, өлшемі де әртүрлі болады. Домбыраның пішіні өлшемдері бойынша қатты қағазға сызылып, симметрия ережесімен қиылады. Қиылған қағаз қатты ағашқа түсіріліп, бірінші шанақ іші ойылады.

Шанақ іші ойылғаннан кейін домбыра пішінінің мойны, алақаны өңделеді. Мойын ағашын домалақтамас бұрын шанақтың сыртқы пішінін дәлірек келтіріп алған дұрыс, сырты толық өңделгеннен кейін шанақтың іші дәлірек айтқанда жұқартылып тазартылады. Бұл жұмыстардың барлығы қасық, ожау жасау технологиясын жасау менбірдей. Негізгі пішіні өңделген домбыраның ағашы әк әдісі бойынша кептіріледі де, бет, қақпаққа орын дайындалады. Бет қақпағының қалыңдығы 2 мм шамасында, ол 2 беті тазаланған жаңғақ ағашы. Өңделіп болғаннан соң ПВА желімі арқылы орналастырады. Бет қақпағының үстіне шырша ағашынан ою салынады. Домбыраның ілгегін, үлкен тиегін желімдегеннен кейін тазалап, лакталады. Құлақ, тиек, ілгек бөліктері белгілі бір өлшемдермен алынады. Лак әбден кепкеннен кейін пернелер байланып, қос ішектер тағылады.

Сарамандық жұмыс:

Ал енді оқушылар сендермен біз топтық жұмыс арқылы ағаш шеберлігі өнерін сабақ пен үйірме жұмысын байланыстыра отырып, домбыраның түрлерін жасауымыз қажет. Сол үшін бүгінгі сабағымызда домбыраның сызбалық нұсқасын жасауымыз қажет.

Нақты өлшемдерімен алынған сыйкәделік домбыраның жобасы. Сонымен қорыта келгенде «Қолына домбыра ұстаған балаға имандылық пен дарындылықтың жылуы дарып, қатігездіктен аулақ болады»-деген нақыл сөзді айта кетуді жөн көрдім. Өйткені домбыра-үлкен рухани, адамгершілік мектебі, баға жетпес эстетикалық өмір оқулығы. Ұлттық дәстүр мен салт-сана тағылымын жас жеткіншек бойына дарытып, оның жан жүйесін оятуға, өнерге деген ынтасын арттыруға қазақтың қасиетті де киелі дамбырасының атқаратын рөлі де ерекше.

Қорытынды:
Сабақты қорытындылау, қателіктері мен оның себептеріне талдау жасау
Оқушы жұмысына баға беру
Құрал – саймандарды жинақтау

Жұмыс орны мен өзін – өзі реттеуді бақылау.

Бағалау: Жаңа тақырып бойынша сұрақ қойю арқылы салыстырмалы түрде бағалап бекіту.

Үйге тапсырма беру: Домбыра жасау технологиясы.

Предмет: Технология (мальчики)

Категория: Уроки

Целевая аудитория: 9 класс

Скачать
Домбыра жасау технологиясы.

Автор: Кунбаев Мердан Гариполлиевич

Дата: 07.02.2018

Номер свидетельства: 455345

Похожие файлы

?ыл ?обыз жасау технологиясы

object(ArrayObject)#851 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(52) "?ыл ?обыз жасау технологиясы "
    ["seo_title"] => string(35) "k-yl-k-obyz-zhasau-tiekhnologhiiasy"
    ["file_id"] => string(6) "183101"
    ["category_seo"] => string(12) "tehnologiyam"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1425720565"
  }
}

Кәдесый бұйымдарын ағаштан жасау

object(ArrayObject)#873 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(61) "Кәдесый бұйымдарын ағаштан жасау"
    ["seo_title"] => string(34) "k_desyi_buiymdaryn_agashtan_zhasau"
    ["file_id"] => string(6) "483716"
    ["category_seo"] => string(12) "tehnologiyam"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1541476611"
  }
}

Әр түрлі заттардан құралған бұйымдарды жасау технологиясы.

object(ArrayObject)#851 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(109) "Әр түрлі заттардан құралған бұйымдарды жасау технологиясы."
    ["seo_title"] => string(65) "r_turli_zattardan_k_u_ralg_an_bu_iymdardy_zhasau_tiekhnologhiiasy"
    ["file_id"] => string(6) "448849"
    ["category_seo"] => string(12) "tehnologiyam"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1515519342"
  }
}

Сабақ тақырыбы: "Бұйым жасау технологиясы. Кәде сыйлық - домбыра"

object(ArrayObject)#873 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(117) "Сабақ тақырыбы: "Бұйым жасау технологиясы. Кәде сыйлық - домбыра""
    ["seo_title"] => string(67) "sabak_tak_yryby_bu_iym_zhasau_tiekhnologhiiasy_k_die_syilyk_dombyra"
    ["file_id"] => string(6) "465641"
    ["category_seo"] => string(12) "tehnologiyam"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1523333105"
  }
}

?аза? хал?ыны? ?лтты? музыка аспаптары.

object(ArrayObject)#851 (1) {
  ["storage":"ArrayObject":private] => array(6) {
    ["title"] => string(67) "?аза? хал?ыны? ?лтты? музыка аспаптары."
    ["seo_title"] => string(35) "kazakkhalkynynulttykmuzykaaspaptary"
    ["file_id"] => string(6) "315675"
    ["category_seo"] => string(6) "muzika"
    ["subcategory_seo"] => string(5) "uroki"
    ["date"] => string(10) "1459939718"
  }
}

Домбыра жасау технологиясы.

Просмотр содержимого документа «Домбыра жасау технологиясы.»

Похожие файлы

Полезное для учителя

Просмотр содержимого документа
«Домбыра жасау технологиясы.»