2.Дамытушылы?: Музыкалы? аспаптарды? жасалу жолдары ерекшеліктерін баяндау барысында о?ушыларды ?демілікке, с?лулы?, а?ынды?, іскерлікке баулу, тал?амдарыны? жо?ары болуын дамыту.
1. А?аш ою жону т?сілдері мен ж?мыс істеу барысында ?андай ?ауіпсіздік ережесі са?талуы тиіс?
А?ашпен ж?мыс істегенде, шеберхананы? температурасы т?ра?ты, жел со?пайтын, ауасы ??р?а?, ?зге б?лмелерден о?шаулау болуы тиіс. Себебі а?аш ою –шулы ж?мыс ?рі керек-жара?ы да, ??рал-сайманы да к?п. Оны? ?стіне ?ткір ??ралдарды ?стауды? ?ауіпсіздік ережелері бар. Ол ережелерді де б?лжытпай орындамаса?, сауса?ы?ды кесіп алуы? ?бден м?мкін.А?аш ою?а жары? т?суіні? де ?сері бар.
II.Жа?а саба?. Шы?армашылы? жобаларды орындау барысында ?з беттері?мен ?р т?рлі музыкалы? аспаптар ?зірлейсі?дер. Ол ?шін жоба та?далынып алынуы ?ажет. Оны жасау?а к?п материал ?ажет емес, орындау жолдары да ?иын емес. Мысалы: ?ыл?обыз жасау технологиясы. ?ыл?обыз- ?аза?ты? шана?ын тізеге с?йеп ?ойып, ыс?ымен тартылатын екі ішекті ?те к?не саз аспабы. Оны? негізі т?тас а?аштан шабыл?ан. ?обызды? ?лкенді-кішілі ?р алуан т?рлері болады. Жа?сы ?обыздарды? к?лемі ?лкен бол?ан, сонымен ?атар шана? ішіне, мойнына, басына ?обыз ?ніне ерекше ?н ?осып т?ру ?шін металдан жасал?ан ?р т?рлі сылдырма?тар, жез ?о?ыраушалар ілініп безендірілген. ?ара ?обызды? шана?ы д??гелек не ?ос д??гелек боп келеді, беті ашы? етіп жасалады.Шана?ты? т?менгі жа?ынан ?зынша ?орапша ойылып, оны? бетіне серкені? не т?йені? шикілей ??делген терілері тартылады. Ыс?ышы жі?ішке имек а?аштан, екі ішегі аздап есіліп ??делген жыл?ыны? ??йры? ?ылыны? бірнеше талшы?тарынан жасалады.
?обыз негізгі он б?ліктен: ала?ан; ??ла?тары; ?ылдары; мойны; шана?ы; к?нтері; кіндік тиек; бастырма тиек; т?п тиек; ілгек т?рады.
?обызды? ала?аныны? ?зынды?ы – 90 мм, ал жалпа?ты?ы 60-70 мм, мойын ?зынды?ы -220 мм, ал шана?ты? ?зынды?ы- 160 мм. Ал к?нтері тартыл?ан ?обыз т?біні? ?зынды?ы - 200 мм.
Просмотр содержимого документа
«?ыл ?обыз жасау технологиясы »
Сабақтың тақырыбы: Қылқобыз жасау технологиясы
Оқыту мен тәрбиелеудің міндеттері:
1. Білімділік: Оқушыларды қылқобыз жасау технологиясымен таныстырып, олардың қолданылуына қарай әр түрлі материалдардан бұйым әзірлеуді үйрету.
2.Дамытушылық: Музыкалық аспаптардың жасалу жолдары ерекшеліктерін баяндау барысында оқушыларды әдемілікке, сұлулық, ақындық, іскерлікке баулу, талғамдарының жоғары болуын дамыту.
3.Тәрбиелік: Алған теориялық білімдерін сарамандықта ұштастырып, жұмысты талдай білуге, нақты орындауға, шығармашылықпен жұмыстануға, әсемдікке тәрбиелеу.
Сабақтың құрал жабдықтар
1. Құжаттық сызбалар.
2. Ағаш материялдар
3. Ағаш кесуге арналған құралдар.
4. Бұрама шегелер ,суреттер
5 Желім түрлер (ПВА, «Момент»)
Сабақтың құрлысы
1. Ұйымдастыру бөлімі -3 минут.
2. ТҚЕ (техникалық қауіпсіздік ережелері.) қайталау -10 минут
3. Жаңа тақырып -10 минут.
4. Сармандық жұмыс -10 минут.
5. Бағалау -5-6 минут.
6. Қорытындылау -3 минут. 7. Сабақты аяқтау -3 минут.
I.Ұйымдастыру бөлімі. ІІ. Техникалық қауіпсіздік ережесін қайталау.
1. Ағаш ою жону тәсілдері мен жұмыс істеу барысында қандай қауіпсіздік ережесі сақталуы тиіс?
Ағашпен жұмыс істегенде , шеберхананың температурасы тұрақты, жел соқпайтын, ауасы құрғақ, өзге бөлмелерден оқшаулау болуы тиіс. Себебі ағаш ою –шулы жұмыс әрі керек-жарағы да, құрал-сайманы да көп. Оның үстіне өткір құралдарды ұстаудың қауіпсіздік ережелері бар. Ол ережелерді де бұлжытпай орындамасаң, саусағыңды кесіп алуың әбден мүмкін.Ағаш оюға жарық түсуінің де әсері бар.
II.Жаңа сабақ. Шығармашылық жобаларды орындау барысында өз беттеріңмен әр түрлі музыкалық аспаптар әзірлейсіңдер. Ол үшін жоба таңдалынып алынуы қажет. Оны жасауға көп материал қажет емес, орындау жолдары да қиын емес. Мысалы: Қылқобыз жасау технологиясы. Қылқобыз- қазақтың шанағын тізеге сүйеп қойып, ысқымен тартылатын екі ішекті өте көне саз аспабы. Оның негізі тұтас ағаштан шабылған. Қобыздың үлкенді-кішілі әр алуан түрлері болады. Жақсы қобыздардың көлемі үлкен болған, сонымен қатар шанақ ішіне, мойнына, басына қобыз үніне ерекше үн қосып тұру үшін металдан жасалған әр түрлі сылдырмақтар, жез қоңыраушалар ілініп безендірілген. Қара қобыздың шанағы дөңгелек не қос дөңгелек боп келеді, беті ашық етіп жасалады.Шанақтың төменгі жағынан ұзынша қорапша ойылып, оның бетіне серкенің не түйенің шикілей өңделген терілері тартылады. Ысқышы жіңішке имек ағаштан, екі ішегі аздап есіліп өңделген жылқының құйрық қылының бірнеше талшықтарынан жасалады.
Қобыз негізгі он бөліктен: алақан; құлақтары; қылдары; мойны; шанағы; көнтері; кіндік тиек; бастырма тиек; түп тиек; ілгек тұрады.
Қобыздың алақанының ұзындығы – 90 мм , ал жалпақтығы 60-70 мм, мойын ұзындығы --220 мм, ал шанақтың ұзындығы- 160 мм . Ал көнтері тартылған қобыз түбінің ұзындығы - 200 мм.
Ағаштардың барлы түрлерін қаттылық дәрежесіне қарай шартты түрде өте қатты, қатты және жұмсақ деп бөледі. Өте қаттыларға: ақ қарағай, қызыл қайың, шамшат; қаттыларға: емен, үйеңкі, қайың, алмұрт, алма, жаңғақ, қарағай; жұмсақтарына: жөке, самырсын, терек, қандыағаш, қарағай, тал, көктерек, жатады.
1.Бұйым тұрмыстық қажеттілік үшін қажет.
2. Бұйымның мөлшерін өзгертуге болады.
3.Әзірленген бұйымды әдемілеп ажарлау.
Реті
Бұйым атауы
Саны
Материалы
Мөлшері мм
1
Қылқобыз жасау
1
Ағаш
670 мм
Жұмыстың барысы
Қолданылатын құрал-саймандар
Сызбасы
1
2
3
4
1
Бұйымды жасауға қажетті дайындаманы таңдап ал да,әдіп мөлшерін есептеп, ұзындығы бойынша кесіп ал.Мөлшері: 670 мм,
Ара, сызғыш, бұрыш-тама
2
Қобыз алақан ұзындығы – 90 мм, жалпақтығы – 60-70 мм, мойыны – 220 мм, шанағы -160 мм, түбінің ұзындығы – 200 мм.
Ұста үстелі , сызғыш, карандаш, сүргі,.
3
Бұйымның қырларын сүргілеу, бедерлеу.
Верстак , сүргі, бедерлеу лентасы.
4
Бұйымның бетін зімпара қағаз арқылы ажарлау , лактау.
Зімпара қағазы, лак, қылқалам.
5
Бұйымның сапасын тексеру
Сызғыш, үлгі сызбасы.
III.Бағалау.
IV.Қорытындылау. Ізгілендіру диаграммасы: Не білдім ? Нені үйрендім ?
