"?нерліні? ?рісі ке?"

Мурзагалиев Есен Бокаевич.

І - санатты  е?бекке баулу  п?ніні? м??алімі.

?аза?стан Республикасы. Батыс ?аза?стан облысы. Зеленов ауданы.                                

Володар ЖОББМ,

Е?бекке баулу п?нінен к?рсетілген саба?тан тыс шара.Б?л саба?та о?ушыларды? шы?армашылы?  ?иялдарын дамыта отырып,  ?аза? хал?ыны? ?ол ?нері мен м?дениетіне,т?рмысты? б?йымдарына ?ызы?ушылы?тарын арттыру.

?ол  ?нері  ж?мысыны?  шеберлігі

                                       ?нерліні?-?рісі ке?

?аза? хал?ы-тал?ампаз халы?.?рпа?ына ?алдыр?ан бай м?расы т?н?ан ?ибрат.?р халы?ты? ?лт екенін д?лелдейтін ?ш ?нер бар.олар:с?з ?нері,?ол ?нері,саз ?нері.?аза? хал?ыны? ?ол?нері-к?не заман тарихымен бірге дамып біте ?айнасып келе жат?ан бай ?азына.Сан алуан т?ллі ?ол?нер б?йымдары ?семдігімен,?рнегімен,т?рмыс?а с?н берумен адамдар?а рухани л?ззат ?келген. ?аза? ?ол?неріні? т?рі,сапасы,?рнегі,бояуыны? ?міргекелуі к?шпелі халы? ?мірімен ты?ыз байланыс бол?ан.?азіргі жа?а заман?а байланысты жа?а технология дамып,к?нделікті т?рмыс-тіршіліктегі сан алуан ?ажеттілігі-тен ?ол?нер туындылары пайда болып,жетіліп,??деліп отырады.?ол?нерден жасалатын шикізатты т?тыну сапасына ?арай бірнеше салалар?а б?лінеді.

Олар; Іскерлік -  матамен жіп ісмері,пішуші,тігуші,ою-?рнек,ою оюшы.

           ?рімшілік - есу,?ру,ысу,?ршы? иіру,я?ни жіп ж?мыстары.

           То?ымашылы? - алаша то?у,кілем то?у,киім то?у.

            ?ста - а?аш ??деуші,?рнек,?р салушы.

           Етікші - ая? киім пішуші,тігуші.

           Зергер - металдан б?йым жасаушы.

           ?рімші - был?ары б?йымдар жасаушы.

Халы?ты? дамуы, жетілу тарихында небір он сауса?ынан ?нер там?ан ісмер

адамдар болды.Сонды?тан адамзат тарихында?ы е? асыл м?раларын ?олдан

шы?арып алмай, білім саласында?ы осы " а?та?да?тарды? " бетін ашып,к?не

м?дениетімізге тере?ірек ??іліп ?ткен уа?ытты? рухани м?расын саралау,

талдау ?ажеттілігі туып отыр.Демек,халы?ты? ой тілегі - жас ?рпа?ты ?ол?нерге т?рбиелеу деген ??ым. Осы ма?сатпен  мен ?зімде технология

п?ніні? м??алімі ретінде кесте тігу, ??ра? ??рау,жіп иіру,ши то?у,ая?-киімді

тігу,жапсырма,метал жону,металдар?а бедерлі ?рнектер т?сіру, графика,м?сіндеу,натюрморт,бисерден зергерлікб?йымдар жасап,т?рлі к?рмелер ?йымдастырып отырамын. Ауданды?,облысты? сайыстар?а о?ушыларды ?атыстырып,жо?ары ?здік т?тижелерге жеткенім,о?ушыларымны?

?ол?нерді д?рыс т?сініп ме?гергені мен ?шін ?лкен ?уаныш,ма?таныш деп санаймын. Ш?кірттерімні? алды мен с?йген маманды?ты та?дап,жо?ары білім алып,осы ?нер саласында ж?мыс істеп ж?р. Ал б?гінгі та?да осы маманды? бойынша  Орал,Астана ?алаларында о?ып жат?ан о?ушыларымды ма?тан етемін,е?бегімні? жемісі деп санаймын.

Со??ы кезде жа?а технологиялар дамып,ізденуді? ар?асында жа?а ойлар

мазалап,газет ?иындылары ар?ылы т?рлі б?йымдар жасауды да?ды?а айналдырып келемін.

Онда?ы ма?сатым ; о?ушыларды? саба??а деген ?ызы?ушылы?ын арттыра

отырып,оларды? ой-?рісін ке?ейту,?асырлар бойы ата-бабаларымызды? ?ол-данып келген б?йымдарын газет ?иындылары ар?ылы жасап,к?рсете отырып

оларды? ма?ыздылы?ы туралы толы? ма?л?мат беру,?лтжандылы??а,?демі-

лікке,?дептілікке т?рбиелеу,газет ?иындыларыны? жасалу т?сілдерін практи-

ка ж?зінде к?рсету.

ТОРСЫ? - ?ымыз,ш?бат,айран,шалап с?ттен ?зірлейтін сусындарды са?тап

                 ?оятын ыдыс. Б?л ыдысты жаса?ан кезде ?а?азбен ?атар  ермексаз-

                 ды пайдаланамыз. Ермексаз ?а?азды? кеуіп кетуінен са?тайды.

                 ?а?аз кеппес б?рын ?стіне т?рлі ою-?рнек саламыз. Ос т?ста ?те

                 м??ият бол?ан ж?н.?а?аз дым?ыл болса немесе ?аудырап кеуіп

                 кетсе ?рнек т?спейді. Торсы??а ?рнек салу ?дісін халы? шеберлері

                 "батырма","бедерлеме","тартаурын деп ата?ан. Ал торсы?ты м?йіз-

                 деп жасайтын себебі - ішіндегі ?ымызын сар?ып ??й?анны? ?зінде

                 торсы?ты? ?ос м?йізіні? ?уысында бір-екі саумал ?ымыз ?алып

                  ?ояды. М?йізде ?ал?ан ?ымыз ?алды?ы келесі ??йыл?ан саумал?а

                  ашыт?ы болады. Торсы?тар туралы Ілияс Жанс?гіровті? мынандай

                  ?ле? жолдары бар; "Томырт?ы ?ылып торсы??а,

                                                      Ш?лдермен сусын су байла."

К?БІ -  ?аза? хал?ы т?рмыста ?рт?рлі к?білерді жасап ?олдан?ан. Оларды

??рама к?бі,к?десыйлы? к?бі,к?дімгі к?бі деген т?рлері бол?ан.Бізді? жасап

ж?рген малды? терісінен болсын,?а?аздан болсын к?дімгі к?бі. К?дімгі к?бі-

ні? биіктігі 120 мм. ше?беріні? диаметрі 50 мм. ?абыр?асыны? ?алы?ды?ы

6 - 7 мм. К?бі - іркіт пісетін, к?же, ?ымыз ашытатын б?йым. ?ымыз?а

арнал?ан к?білер ?детте аласалау,жуандау болады. Оларды? да сыртына ою-

?рнектер салынады.

ПІСТЕК - к?біге ??йылатын с?йы? с?т та?амдарын ашыту?а арнал?ан б?йым.

                  Одан бас?а ?ымыз?а арнал?ан ыдыс - тегене,?ымыз ??ю?а арнал?ан       

                 ожау, ша?ын тоста?андарды да осылай етіп,халы?ты? д?ст?р

                 негізінде ?рнектермен оюлап жасау?а болады.

КЕЛІ-КЕЛСАП - б?л ерте заманнан ке? тара?ан б?йым. Келі-келсаппен к?бі-

                               несе бидай,тары,тіпті ірі т?здарды да ?нта?тау?а болады.

                             Оны? биіктігі 80 мм,беткі ше?беріні? диаметрі 50 мм,келі-

                             ні? орта??ы ше?беріні? ойы?ы 20 мм,тере?дігі шамамен 60-

                             мм,келсапты? ?зынды?ы 125 мм, ше?берді? диаметрі 14-15

                             мм. болады.Келіні? сыртына басы до?ал ?шб?рыштал?ан

                            ойшы? бейнелі ?шекей ж?ргіземіз.

Б?лардан бас?а ?а?аздан г?лдер,ыдыс - ая?тар,жеміс-жидектерді теруге

арнал?ан  себеттер,жар?а ілетін г?лді картиналар,?ару-жара?тар макеттерін

жасау?а болады.Тек м?ны? жасалу жолдары мен есептеп шы?ару технология-

сын о?ушы ?те ??ыптылы?пен ме?геруі ?ажет.

Б?л- ?лы Отан со?ысы кезінде талай жауды бірнеше д?ркін жер жастандыр?ан ?зімізді? жерлес апамыз,шы?ысты? ?ос шынары М?нш?к

Маметова мен ?лия Молда??лова ?олдан?ан " Максим " пулеметіні? макеті.

М?ны газет ?иындыларынан ??растырып  8"А" сыныбыны? о?ушысы

Мурза?алиев Елдес жасады.

С?ндік ?олданбалы ?нер - т?рмыста т?жірибелік ?ажеттілігі бар к?ркем?нер

б?йымдарын жасау. Халы? шеберлері к?нделікті ?олданылатын б?йымдарды

к?ркем ??деумен айналысады.

Со??ы уа?ытта мен о?ушыларыма  с?ндік ?олданбалы ?нерде ?а?аздан к?нде-

лікті а?парат ??ралдарын пайдалану ар?ылы жа?а технологиялы? б?йымдар жасауды ?йретіп келемін.

Б?л к?сіптік ?нерді? ?здік ?лгілерін ?алыптастыру?а негіз бола алады деген сенімдемін.