Жа?а саба?: «Жіп сурет» технологиясыны? ерекшеліктері
Сурет салу ?нері – жер бетіндегі ?нерді? е? к?не т?рі. ?нер тарихына ??іліп ?араса?...
Ал?аш?ы ?о?ам даму кезіндегі суретшілер ?р т?рлі б?йымдар мен жануарларды, тіпті адамдар бейнесін аса шеберлікпен тас бетіне немесе с?йекке ?ашап, ою ар?ылы ай?ын сызы?тармен т?сіре білген. Технология, бейнелеу ?неріні? бір т?рі ретінде ?аза?стан аума?ында пайда болып, ?азіргі кезге дейін са?тал?ан петроглифтер б??ан д?лел.
Осылай тара?ан к?не ?нерді? бір т?рі –жіппен сурет салу. «Жіп сурет техникасын халы? арасында «жіп графикасы» немесе «жіп дизайны»деп те атайды.
«Жіп сурет» техникасымен ж?мыс жасау с?ндік - ?олданбалы ?нер т?ріне жатады. Б?л ?нер к?не заманнан бері ?арапайым е?бек ??рал жабды?тарын пайдаланып, шикізаттардан ?р т?рлі дайын б?йымдар жасайтын ?ол?нер ?ндірісі екендігі белгілі. С?ндік-?олданбалы ?нер туындылары деп эстетикалы? сапалар?а ие, ?зіні? ?демілігімен адам к?зін ?уантатын заттармен, суреттерді, к?ркем туындыларды айтамыз. Сонымен бірге с?ндік ?нерді ме?геру н?тижесінде о?ушыларды? бойында ?зіні? ?лтты? м?дени тарихына ??ілуге, этнографиялы? ерекшелігін білуге ынталандырып, ?лтты? ?нерге деген ?ызы?ушылы?ы артып, жалпы ?нерге деген ??рмет сезімі пайда болады.
«Жіп сурет» ?неріні? тарихына ??ілсек, б?л ?нерді? т?рі ал?аш рет XVI шы – ?асырда т?манды Альбионда, я?ни А?ылшын елінде пайда бол?ан. А?ылшын то?ымашылары та?тайшалар?а белгілі бір ж?йемен шегелер ?а?ып, сол шегелерге жіптерді керіп, орап байла?ан. Н?тижесінде шілтерленген ?демі сурет ?рнектері шы??ан. Сол суреттерін ?й ішін безендіруге пайдалан?ан. Тарихта б?л суреттер то?ымашыларды? мата?а салатын ?рнектеріні? эскизі деген де болжам бар.
«Жіп сурет» ?дісімен ?азіргі кезде декоративті паннолар, открыткалар, ?демі т?рлі суреттер салып, сувенир ?аптар, кітап арасына салатын белгілерді (закладка) безендіреді. Б?л ?діспен ж?мыстану кезінде, ?рнектер тез орындалып, ойдан шы?армашылы? ба?ытта т?рлі сурет ойлап шы?ару ?асиеті дамиды. ?р т?рлі, ?р т?сті жіп т?рлерімен ізденіс ж?мыс т?рлерін орындап же?іл тапсырмадан к?рделі тапсырма?а ауысып отыру?а болады.
?йрену жолдарыны? негізі болып жіппен схема ар?ылы ;
«Жіп сурет» техникасымен тігуге ?ажетті ??рал- жабды?тар: Ж?мысты тігіп ?йрену барысында ж?мысты? фоны ретінде т?рлі – т?сті ?атты картон, был?ары, бар?ыт ?а?азы, керілген бір т?сті мата, CD дискілерін, пластика та?тайшаларын пайдалану?а болады; Жіпті? т?рлері: шар?ы жіп, ирис, мулина, гарус, ж?н жіп, алтын, к?міс т?сті люрекс жіптерін пайдалану?а болады. Сонымен бірге ине, біз, ойма?, ?айшы, желімді лента, пенопласт та?тайшасы керек болады. Сыз?ыш т?рлері, б?рыш, ше?бер трафареттері, лекал т?рлері, шаблондар;
«Жіп сурет» техникасымен ж?мысты тігу барысында т?стерді? ?йлесімділігін, ?асиетін айыра білуіміз керек. Ж?мыс сапасына т?стерді сауатты т?рде ?олдана білгенде ?ан ?демі суретке ?ол жекткізе аламыз. Ол ?шін т?стік спектр ше?беріне то?талып ?асиеттерін білуіміз керек. Олар: негізгі , ?осынды, ахроматикалы?, хроматикалы?, сал?ын, жылы, ?осымша, контраст (?арама-?арсы) болып б?лінеді.
Негізгі т?стерге; ?ызыл, сары, к?к т?стер жатады. Б?л т?стер бояу ?осындыларынан алынбайды.
?осынды т?стер деп негізгі т?стерді бір-біріне ?осу ар?ылы алынатын т?стерді айтамыз. Мысалы: сары + к?к = жасыл; ?ызыл+ сары = ?ыз?ылт сары; к?к+?ызыл =сия к?к.
Ахроматикалы? т?стерге т?ссіз т?стер: а? ,с?р, ?ара т?стеріні? ре?дері жатады.
Хроматикалы? т?стерге; т?рлі т?стерді? б?рі жатады.
Контраст т?стер я?ни ?арама-?арсы т?стер. Мысалы: ?ара-а?; ?ара-сары; ?ара-?ызыл; к?к-а?; к?к- сары т.б.
Сал?ын т?стер деп м?з, ?ар, су, аспан т?стерін я?ни к?гілдір , к?к, к?лгін , к?кшіл жасыл т?стерін айтамыз.
Жылы т?стер деп к?нні?, отты?, ?ыз?ан темірді? т?стерін я?ни сары, ?ыз?ылт - сары, сар?ыш жасыл, ?о?ыр т?стерін жат?ызамыз.
Т?с ?йлесімділік ?асиетін ме?гергеннен кейін «Жіп сурет» техникасын тігу барысында пайдаланылатын жіптерді контраст т?спен аламыз.
Ж?мысты? аясына сал?ын т?стерді ?олданамыз олар: к?к, сия к?к. Ахроматикалы? т?стен ?ара т?сті ?олданамыз. ?рнек, суреттерді? т?стерін жылы т?спен аны? шы?у ?шін сары, ?ыз?ылт-сары, ?ызыл, ашы? жасыл т?стерін пайдаланамыз. Себебі жылы т?стермен жасал?ан бейне бірінші план?а шы?ып т?р?ан т?різді аны? ?сер ?алдырады. Композиция ??ру барысында міндетті т?рде б?рышты?, ше?берді?, до?ал, сопа?шаны? ішін толтыру ба?ытын жетік ме?геруіміз керек. Ол ?шін мына сызу ?лгілерін ?йренеміз.
«Жіп сурет» техникасымен орындал?ан ж?мыстарды к?ре отырып, суреттерді? к?рделілігіне ?ара?анда б?ндай ж?мыстарды орындау м?мкін емес т?різді болып к?рінеді.
Б?л техниканы сауатты т?рде ме?герсе, ?демі т?рлі композициялар туындайтына сенімім мол.Ж?мысты? фонына картон немесе пластика та?тайшасын алу?а болады. Салын?ан суретті тігуге теріс бетінен бізбен тесіп ?зірлеу керек. Бізді? ?зынды?ын 1 см ?зынды?та ?алдырып, ?ал?анын кесіп тастаймыз, себебі ?ыс?а біз ж?мысты тесуге ?те ы??айлы. Пластик та?тайшасыны? астына ?стелді тесіп кетпес ?шін пенопласт та?тайшасын т?сейміз. Тігуге ине т?рлерін пайдаланып, ?олды жара?аттап алмас ?шін ойма? киіп отыру ?ажет.
«Жіп сурет» техникасын салу, тігу жолдарын ме?гере отырып к?птеген н?тижелерге жетуге болады. О?ушыны? жігерлік сапасы, я?ни ж?мысты ая?ына дейін жеткізу ж?не ?з ?олымен тігілген суреттерге ?арай отырып с?йсіну сезіміне б?лену, логикалы? ойлау, к?збен ?лшеу ?асиеті, бейнені? конструктивті б?лігін к?ре білуіне т.с.с ?асиеттеріні? дамуына зор ?сер етеді.
Схема салу жолдарын ж?не т?стерді сауатты ме?герсе, тіпті к?ркемдік біліктілігі жо? адамны? ?зі к?лемді композиция салып, тіге алады.
Болаша?та осындай композициялармен ?й ішін, мектеп д?ліздерін немесе офистерге арнал?ан безендіру ж?мыстарына пайдалану?а болады. Б?л туындылар адамдар?а жа?сы к??іл к?й, ?демі сезімдер сыйлайды.
Сергіту с?ті. Кросворд «Технология»
Тігінші
Е?бек
Халат
Нитка
Ою
Ликала
Ойма?
Г?л
Ине
Янтарь
?йге тапсырма:
Саба?ты ?орытындылау:
Ба?алау
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Сабақтың мақсаты: Білімділік: Ұлттық қолөнеріміздің бір түрі жіппен бейнелеу түрлерімен танысу.Жіппен бейнелеу өнерін жан-жақты меңгерту. Технологиясын сызбаны түсініп тоқи білулерін меңгерту
Дамытушылық: Жұмыс барысында оқушының шеберлігін, ой-өрісін, көркемдік талғамдарын арттырып, шығармашылық ойлау қабілетін дамыту
Тәрбиелік: Өз бетімен жұмыс жасауда, бір-біріне көмектесуге, әсемдікке, ұқыптылыққа, сұлулыққа, тазалыққа тәрбиелеу
Сабақтың түрі: Ақпаратты коммуникациялық технологияны қолдану
Жаңа сабақ: «Жіп сурет» технологиясының ерекшеліктері
Сурет салу өнері – жер бетіндегі өнердің ең көне түрі. Өнер тарихына үңіліп қарасақ...
Алғашқы қоғам даму кезіндегі суретшілер әр түрлі бұйымдар мен жануарларды, тіпті адамдар бейнесін аса шеберлікпен тас бетіне немесе сүйекке қашап, ою арқылы айқын сызықтармен түсіре білген. Технология, бейнелеу өнерінің бір түрі ретінде Қазақстан аумағында пайда болып, қазіргі кезге дейін сақталған петроглифтер бұған дәлел.
Осылай тараған көне өнердің бір түрі –жіппен сурет салу. «Жіп сурет техникасын халық арасында «жіп графикасы» немесе «жіп дизайны»деп те атайды.
«Жіп сурет» техникасымен жұмыс жасау сәндік - қолданбалы өнер түріне жатады. Бұл өнер көне заманнан бері қарапайым еңбек құрал жабдықтарын пайдаланып, шикізаттардан әр түрлі дайын бұйымдар жасайтын қолөнер өндірісі екендігі белгілі. Сәндік-қолданбалы өнер туындылары деп эстетикалық сапаларға ие, өзінің әдемілігімен адам көзін қуантатын заттармен, суреттерді, көркем туындыларды айтамыз. Сонымен бірге сәндік өнерді меңгеру нәтижесінде оқушылардың бойында өзінің ұлттық мәдени тарихына үңілуге, этнографиялық ерекшелігін білуге ынталандырып, ұлттық өнерге деген қызығушылығы артып, жалпы өнерге деген құрмет сезімі пайда болады.
«Жіп сурет» өнерінің тарихына үңілсек, бұл өнердің түрі алғаш рет XVI шы – ғасырда тұманды Альбионда, яғни Ағылшын елінде пайда болған. Ағылшын тоқымашылары тақтайшаларға белгілі бір жүйемен шегелер қағып, сол шегелерге жіптерді керіп, орап байлаған. Нәтижесінде шілтерленген әдемі сурет өрнектері шыққан. Сол суреттерін үй ішін безендіруге пайдаланған. Тарихта бұл суреттер тоқымашылардың матаға салатын өрнектерінің эскизі деген де болжам бар.
«Жіп сурет» әдісімен қазіргі кезде декоративті паннолар, открыткалар, әдемі түрлі суреттер салып, сувенир қаптар, кітап арасына салатын белгілерді (закладка) безендіреді. Бұл әдіспен жұмыстану кезінде, өрнектер тез орындалып, ойдан шығармашылық бағытта түрлі сурет ойлап шығару қасиеті дамиды. Әр түрлі, әр түсті жіп түрлерімен ізденіс жұмыс түрлерін орындап жеңіл тапсырмадан күрделі тапсырмаға ауысып отыруға болады.
Үйрену жолдарының негізі болып жіппен схема арқылы ;
«Жіп сурет» техникасымен тігуге қажетті құрал- жабдықтар:Жұмысты тігіп үйрену барысында жұмыстың фоны ретінде түрлі – түсті қатты картон, былғары, барқыт қағазы, керілген бір түсті мата, CD дискілерін, пластика тақтайшаларын пайдалануға болады; Жіптің түрлері: шарғы жіп, ирис, мулина, гарус, жүн жіп, алтын, күміс түсті люрекс жіптерін пайдалануға болады. Сонымен бірге ине, біз, оймақ, қайшы, желімді лента, пенопласт тақтайшасы керек болады. Сызғыш түрлері, бұрыш, шеңбер трафареттері, лекал түрлері, шаблондар;
«Жіп сурет» техникасымен жұмысты тігу барысында түстердің үйлесімділігін, қасиетін айыра білуіміз керек. Жұмыс сапасына түстерді сауатты түрде қолдана білгенде ған әдемі суретке қол жекткізе аламыз. Ол үшін түстік спектр шеңберіне тоқталып қасиеттерін білуіміз керек. Олар: негізгі , қосынды, ахроматикалық, хроматикалық, салқын, жылы, қосымша, контраст (қарама-қарсы) болып бөлінеді.
Негізгі түстерге; қызыл, сары, көк түстер жатады. Бұл түстер бояу қосындыларынан алынбайды.
Қосынды түстер деп негізгі түстерді бір-біріне қосу арқылы алынатын түстерді айтамыз. Мысалы: сары + көк = жасыл; қызыл+ сары = қызғылт сары; көк+қызыл =сия көк.
Ахроматикалық түстерге түссіз түстер: ақ ,сұр, қара түстерінің реңдері жатады.
Хроматикалық түстерге; түрлі түстердің бәрі жатады.
Контраст түстер яғни қарама-қарсы түстер. Мысалы: қара-ақ; қара-сары; қара-қызыл; көк-ақ; көк- сары т.б.
Салқын түстер деп мұз, қар, су, аспан түстерін яғни көгілдір , көк, күлгін , көкшіл жасыл түстерін айтамыз.
Жылы түстер деп күннің, оттың, қызған темірдің түстерін яғни сары, қызғылт - сары, сарғыш жасыл, қоңыр түстерін жатқызамыз.
Түс үйлесімділік қасиетін меңгергеннен кейін «Жіп сурет» техникасын тігу барысында пайдаланылатын жіптерді контраст түспен аламыз.
Жұмыстың аясына салқын түстерді қолданамыз олар: көк, сия көк. Ахроматикалық түстен қара түсті қолданамыз. Өрнек, суреттердің түстерін жылы түспен анық шығу үшін сары, қызғылт-сары, қызыл, ашық жасыл түстерін пайдаланамыз. Себебі жылы түстермен жасалған бейне бірінші планға шығып тұрған тәрізді анық әсер қалдырады. Композиция құру барысында міндетті түрде бұрыштың, шеңбердің, доғал, сопақшаның ішін толтыру бағытын жетік меңгеруіміз керек. Ол үшін мына сызу үлгілерін үйренеміз.
«Жіп сурет» техникасымен орындалған жұмыстарды көре отырып, суреттердің күрделілігіне қарағанда бұндай жұмыстарды орындау мүмкін емес тәрізді болып көрінеді.
Бұл техниканы сауатты түрде меңгерсе, әдемі түрлі композициялар туындайтына сенімім мол.Жұмыстың фонына картон немесе пластика тақтайшасын алуға болады. Салынған суретті тігуге теріс бетінен бізбен тесіп әзірлеу керек. Біздің ұзындығын 1 см ұзындықта қалдырып, қалғанын кесіп тастаймыз, себебі қысқа біз жұмысты тесуге өте ыңғайлы. Пластик тақтайшасының астына үстелді тесіп кетпес үшін пенопласт тақтайшасын төсейміз. Тігуге ине түрлерін пайдаланып, қолды жарақаттап алмас үшін оймақ киіп отыру қажет.
«Жіп сурет» техникасын салу, тігу жолдарын меңгере отырып көптеген нәтижелерге жетуге болады. Оқушының жігерлік сапасы, яғни жұмысты аяғына дейін жеткізу және өз қолымен тігілген суреттерге қарай отырып сүйсіну сезіміне бөлену, логикалық ойлау, көзбен өлшеу қасиеті, бейненің конструктивті бөлігін көре білуіне т.с.с қасиеттерінің дамуына зор әсер етеді.
Схема салу жолдарын және түстерді сауатты меңгерсе, тіпті көркемдік біліктілігі жоқ адамның өзі көлемді композиция салып, тіге алады.
Болашақта осындай композициялармен үй ішін, мектеп дәліздерін немесе офистерге арналған безендіру жұмыстарына пайдалануға болады. Бұл туындылар адамдарға жақсы көңіл күй, әдемі сезімдер сыйлайды.
Сергіту сәті. Кросворд «Технология»
Тігінші
Еңбек
Халат
Нитка
Ою
Ликала
Оймақ
Гүл
Ине
Янтарь
Үйге тапсырма:
Сабақты қорытындылау:
Бағалау
Сабаққа талдау
Мұғалім: Ахметова Бахытжан Сапарбековна
Ашық сабақта 7 «В» сыныптың оқушылары қатысты.
Сабақ тақырыбы: «Жіп сурет технологиясының түрлері. Жіппен бейнелеу».
« Сәндік – қолданбалы өнер.Жіппен бейнелеу» бөлімі бойынша оқушылардың білімін қорытындылау және жүйелеу; сабақтың мақсатына жету үшін келесі міндеттер қойылған:
Білімділігі: - тақырып бойынша оқушылардың білімін жүйелеу;
Жіппен бейнелеуде технологиясының жұмыс жасағанда алған білімін пайдаланып өз бетінше түстерді таңдап үйрену;
Тәрбиелігі: - эстетикалық талғамын тәрбиелеу, тапсырманы жинақы орындау (композиция);эскиз құра білу
Тапсырманы берілген уақыт ішінде орындауға үйренуді тәрбиелеу.
Менің ойымша, тек барлық міндеттердің өзара байланысы қойылған мақсатқа жетуге оң нәтиже береді. Сабақтың құрылымы аралас, себебі, сабақтың барысында келесі оқытудың формалары қолданылады:
Эскизбен жұмыс, қолдарын жаттықтыру .Композицияны талдау
Композиция құрастыру (былғарыдан жасалған гүлдер, сарамандық).
Сабақтың мақсатына жету үшін, келесі оқыту әдістері қолданылды, олар көмегімен білімділік, іскерлік, дағды меңгеріліп жетілді:
Сарамандық жұмыстар – теория мен практиканың байланысы;
Жартылай – зертеушілік әдіс – композицияны талдау.
Мұғалім проблеманы тудырып және одан шығу жолдарын анықтайды.
Оқушылар проблеманы өз бетімен шешеді. Сабақта барлық қойылған міндеттердің өзара байланысы, сонымен қатар оқушылардың ойлау қабілетін белсендірген әр түрлі формалар
