Технология пәні "Сарамандық жұмыс" /ашық сабақ/ 6-сынып

«Шежін орта мектебі»

коммуналдық мемлекеттік мекемесі

/ашық сабақ/

6-сынып

Технология пәнінің мұғалімі: Н.Р.Тельжанова

Сабақтың тақырыбы: Табиғи жібек және жүн талшықтарын анықтау. Маталардың оң және теріс беттерін анықтау, құрылысын талқылау. Тігін машинасын күтіп қарау.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Табиғи жібек және жүн талшықтарын анықтау. Маталардың оң және теріс беттерін анықтау , құрылысын талқылау.Тігін машинасын күтіп қарау.

Дамытушылық: Оқушыларға тігін машинасының ұзақ уақыт қызмет ету себептерін анықтау, машинаны күтуді ,құралдарды дұрыс пайдалануды, машинаның майлайтын жерлерін табу және майды мөлшермен қолдануды үйрету.

Тәрбиелік: Оқушыларға қол тігістерін орындауда ескеретін техникалық қауіпсіздік ережелерін есте сақтауға дағдылануға үйрету.

Сабақтың әдісі: түсіндіру, көрсету.

Сабақтың түрі: аралас сабақ.

Пән аралық байлланыс: математика , бейнелеу өнері ,химия, биология .

Сабақтың көрнекілігі: тірек сызба,суреттер.

Сабақтың барысы

1.Ұйымдастыру кезеңі: сыныптағы оқушыларды түгендеу,сабаққа дайындығын тексеру.

2.Үй тапсырмасын сұрау: Үлестірмемен жұмыс (карточка) .1.Тігін машинасының алғашқы жобасын кім ұсынды? 2.Иссак Зингер кім және оның қандай еңбегі бар? 3.Ресейде тігін машинасын шығаратын қандай заводты білесіңдер? 4. Қазіргі кездегі қандай машина түрлерін білесіңдер?

3.Жаңа сабақты түсіндіру: Мата өнеркәсіпте киім –кешек тігу,төсек орын жабдықтарын тігу кезінде кеңінен қолданылады. Мата белгіленуіне қарай: тұрмыстық, техникалық арнайы мата жасау болып бөлінеді.Мата шығару үшін негізгі шикізат талшық.Талшық-майда, жіңішке зат.

Талшықтың түрлері

Табиғи талшық:

1.Өсімдіктен жасалған зығыр, мақта.

2. Жануарлардан жасалған –жүн жібек.

Мақта- бір жылдық өсімдік. Мақта өсімдігінің жемісі аппақ ұзын талшықтарға құрамдас қораптан тұрады. Осындай талшықтарды мақта дейді. Мақтаның отаны- Индия, Оңтүстік Америка. Ал бізде Оңтүстік Қазақстанда өсіріледі.

Адам үшін мақта өсімдігі пайдалы

Дәні (талшық үшін),

Бұтағы мен қалдығы (мақта, қағаз,картон)

Мақтаның құрылымы:

Мақтаның жеке талшықтары өте жіңішке болады. Талшықтардың ұзындығы 6-52 мм –ге жетеді. Табиғи түсі- ақ, сонымен қатар қоңыр сарғыш, жасыл түстері де кездеседі.

Мақтаның гигроскопиялық қасиеті:

Өте жоғары.(гигроскопиялығы-қоршаған ортадағы ылғалды өткізу қасиеті)мақта ылғалды тез өткізіп , тез кебеді.

Зығыр –зығыр талшықтарын беретін,бір жылдық,шөп тектес өсімдік.

Зығырдың үш түрі бар:салалы,жабайы,бұйра зығыр.Талшықтарды алу үшін салалы зығыр өсіріледі.

Адам үшін зығырдың бәрі пайдалы:

Дәні (техникалық майы)

Сабағы (мата үшін талшық)

Қалдығы (техникалық мақсатқа,кендір).

Жібек көбелегі құрты:

Көбелек қуыршақтан шыққан соң жұмыртқа салады. Жұмыртқадан құрт пайда болады. Піллә: Құрттың құыршаққа айналатын мезгіл келгенде өзінен жіп шығарып, бұтаққа бекітіп, өзіне ұя немесе қуыршақ дайындайды. Жібек жіп қуыршаққа 40-50 қабат оралады және өзара ерекше зат-серицинмен жапсырылған екі жіптен тұрады.Піллә ішіндегі қуыршақ :Қуыршақ жібінің ұзындығы 700-800 метрге жетеді.8-9 күннен кейін қуыршақтар жиналып,алғашқы өңдеуге жіберіледі.Алғашқы өңдеуге мына операциялар енеді:

-Қуыршақтарды ыстық бумен өңдеу.

-Бірнеше қуыршақтың жібі(3-тен 8-ге дейін ) біріктіріліп оралады, себебі қуыршақтың жібі өрмекші жібіндей өте жіңішке болады.Мұндай жіптің жібек шикізаты деп атайды.

Жүн талшықтары:Тоқыма өнеркәсібі өңдейтін жүннің негізгі бөлігі қойдан алынады.Қойдың жүнін арнайы қайшы- қырықтықпен немесе электр машинамен біртұтас қылып қырқып алады.Қырқп алған жүн жабағы деп аталады.Қырқылған жүн қатты ластанған және сапасы да біріңғай болмайтындықтан,оны фабрикаға жіберілсе алдында сұрыптайды,түтеді , жуады және кептіреді.

Жүн және жібек талшықтарын салыстыру

4. Сарамандық жұмыс. Балаларға машинаны майлап күтіп қарауды үйрету, тігіс түрлерін жүргізуді көрсетіп, үйрету.

5.Қорытындылау: 1. Машинаны ұқыпты күтудің және майлаудың мақсаты неде? 2. Жібек мата мен жүн матаның айырмашылығы не? 3. Жүн талшығын неден алады? 4. Жібек талшығы қалай пайда болады?

6.Үйге тапсырма: Матадан қоржын тігіп келу.

7. Бағалау