Ши то?у ?нері

Ши то?у ?нері

Саба?ты? та?ырыбы: Ши то?у ?нері
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік: о?ушылар?а ши то?у ?нері, то?ылуы мен ??делуі туралы толы? ма?л?мат беру;
Дамытушылы?: теориялы? білімдерін сараманды? ж?мыста пайдалана білу, о?ушыларды ?з бетінше ізденуге да?дыландыру, оларды? ой-?рісін дамыту;
Т?рбиелік: ?з ?олымен ?сем б?йым жасау?а, ??ыптылы??а, е?бекс?йгіштікке, іскерлікке т?рбиелеу.

Саба?ты? т?рі: аралас
Саба?ты? ?дісі: т?сіндіру, с?ра?-жауап, ?з бетінше сараманды? ж?мыс.
Саба?ты? к?рнекілігі: Дайын ши т?рлері.
П?наралы? байланыс: сызу, бейнелеу ?нері, тарих, биология.
I. ?йымдастыру кезе?і:
• О?ушылармен с?лемдесемін;
• О?ушыларды т?гендеймін;
• О?ушыларды? ??рал – жабды?тарын т?гендеу;
• О?ушыларды? зейіндерін саба??а аударту.

II. ?й тапсырмасын тексеру.
?ткен та?ырыпты ?айталай отырып, о?ушылар?а та?ырып бойынша с?ра?тар ?ою.
III. Жа?а саба?.
Ши то?у (орау)— б?рын ж?не ?азіргі кезде ?аза? хал?ы мен Орта Азия халы?тары арасында ке?інен тара?ан ?нер. К?нделікті т?рмыс пен шаруашылы? ?ажеті ?шін то?ыл?ан ши ?азірге дейін ке?інен пайдаланып келеді. Оны киіз ?йді? ??рамдас бір б?лігі ретінде кереге сыртына т?ту?а, сондай-а? ?й ішіндегі ыдыс-ая?, оша? басын ?оршай ?ою?а, киіз ?йді? есігіне ?стау?а, ?р т?рлі ?й шаруашылы? м?ддесіне (м?селен, киіз басу ж?мыстарына, жаюлы киіз-сырма?ты? асты ыл?ал тартып, б?лінбеуі ?шін соларды? астына т?сеуге, сонымен бірге ??рт жаю, тары с?зу т. б. ) ке?інен пайдаланылады.

?аза? хал?ыны? ?ол?нері саласында ши то?у, о?ан боял?ан т?рлі-т?сті ж?н орап, ?рнектеп безендіру ісі ?асырлар бойы ?алыптасып келе жат?ан ?лтты? ?нері болып табылады. Ши сырт к?рінісіне ?арай: а? ши, ораулы ши, шым ши болып ?ш топ?а б?лінеді. Оларды? ?р?айсысы ?з орнымен ?р т?рлі ма?сат?а пайдаланылады. Атап айт?анда, ?абы?ынан тазартыл?ан а? шиді к?бінесе ??рт, ірімшік т. б. жаю ?шін ?олданылатын болса, ?зына бойы ?р т?сті ж?нмен немесе жібекпен орал?ан шым ши киіз ?йді? с?нді жи?аздарыны? бірі болып табылады. Ал ?н бойы т?тас емес ?р жерінен аралатып орал?ан шиді орама ши немесе ораулы ши деп атайды.Б?л да ши сия?ты с?ндік жи?аздарыны? бірі

?аза?ты? ?лтты? ?ол?неріні? ерекше бір т?рі — шым ши то?у. Шым ши то?уда, негізінен, оюды? композициялы? ??рылысты? ма?ызы ерекше. Б?л салада?ы ?аза? шеберлеріні? ?олданыл ж?рген ?азіргі барлы? ою т?рлері композициялы? жа?ынан: жекелеген ж?не т?тас ою, бір беткей ?зынды? ою, екі жа?ты ?зынды? ою болып б?лінеді. Шым ши то?у ?нерінде кездесетін ?аза? оюларыны? ішіндегі жо?арыда?ы атал?ан жекелеген ж?не т?тас ою формасын «шаршы ою» деп те атайды. Шым ши то?уда геометриялы? ою элементтері ромбы, т?рт б?рыш, шаршыда?ы ж?лдыз, ?ш б?рыш, к?п б?рышты немесе с?йірлі б?рыштанып келген крест т?різді болып келеді.

Рама?а эскизді орналастырамы

Мына станок ши то?ы?ан?а ?те ?олайлы, ?сті?гі шегелерге жіпті байлап, асты??ы шегелерге ?арай ар?ау жіптер байлаймыз.Асты??ы ДВП-?а то?итын шиді? эскизін орналастырып ?оямыз. Эскиз бойынша шилерді белгілеп жіпті ораймыз. Ар?ау жіп ?оз?алмай, ?демі шы?ады.
Ши орауды? екі т?рі бар.
Ши то?у технологиясы

1. Ши шыбы?тарын дайындау (іріктеу, реттеу, кесу, тазалау)

2.Шиге салынатын ?рнек т?рлерін аны?тау.

3. Бояу т?стерін аны?тау.

4. Керекті материалдар мен ??рал – жабды?ты даярлау.

5. Ши шыбы?тарын сурет бойынша белгілеп, жіппен орау.

6 Орал?ан шыбы?тарды ши то?у ??рамында рет- ретімен то?у.

7. То?ып бол?ан со?, шиді станоктан босатып алып, шетін матамен к?мкеріп тігу.

8. Шаша? та?ып, бау та?у, ??деу ж?мыстары.

Ши то?у кезіндегі е?бек ?ауіпсіздік ережелері.

1. Шиді аршып дайында?анда ?ол?ап ки.

2. Шиді дайында?анда алжап?ыш пен орамал та?у керек.

3. Шиді аршып немесе то?ып отыр?анда бетке тигізбеу керек.

4.Ши то?у кезінде бір- бірі?ді ала?датып, к??ілін б?лме.

5. Ши шыбы?ын жо?ары к?терме, ш??ыл ?имылдама, абайла.

6. Ж?мыс барысында т?ртіп са?тау керектігін ?мытпа.

Сараманды? ж?мыс. Ж?мысты? сапалы д?рыс орындалуына к??іл б?ліп, о?ушыларды? т?сінбегеніне к?мектесемін. Ж?мыс жасай отырып, ?ол?нер, е?бек туралы ма?ал- м?тел сайысын ?ткіземіз.

А?ыл к?пке жеткізер.

?нер к?кке жеткізер.

К??іл ?ойса? ?олдан келмейтін іс жо?.

Жал?аулы? аздырады, е?бек оздырады.

?нерлі жан елді? к?ркі, ?кілі ?амыс к?лді? к?ркі.

?нер а?ып жат?ан б?ла?, білім жанып т?р?ан шыра?

?орытынды б?лім.
Сонымен о?ушылар б?гін біз ши то?у ?нері туралы толы? ма?л?мат алды?.
• Ши дегеніміз не?
• Шиді не ?шін пайдаланады

• Шиді? неше т?рін білесі?дер?
• Ши сырт к?рінісіне ?арай нешеге б?лінеді?
• Шиді ?ай кезде тартады?
?йге тапсырма беру.
?йден о?ып келу, ?р т?рлі то?ыма жіптер ?келу

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Ши то?у ?нері»

Сабақтың тақырыбы: Ши тоқу өнері
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: оқушыларға ши тоқу өнері, тоқылуы мен өңделуі туралы толық мағлұмат беру;
Дамытушылық: теориялық білімдерін сарамандық жұмыста пайдалана білу, оқушыларды өз бетінше ізденуге дағдыландыру, олардың ой-өрісін дамыту;
Тәрбиелік: өз қолымен әсем бұйым жасауға, ұқыптылыққа, еңбексүйгіштікке, іскерлікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, өз бетінше сарамандық жұмыс.
Сабақтық көрнекілігі: Дайын ши түрлері.
Пәнаралық байланыс: сызу, бейнелеу өнері, тарих, биология.
I. Ұйымдастыру кезеңі:
• Оқушылармен сәлемдесемін;
• Оқушыларды түгендеймін;
• Оқушылардың құрал – жабдықтарын түгендеу;
• Оқушылардың зейіндерін сабаққа аударту.

II. Үй тапсырмасын тексеру.
Өткен тақырыпты қайталай отырып, оқушыларға тақырып бойынша сұрақтар қою.
III. Жаңа сабақ.
Ши тоқу (орау)— бұрын және қазіргі кезде қазақ халқы мен Орта Азия халықтары арасында кеңінен тараған өнер. Күнделікті тұрмыс пен шаруашылық қажеті үшін тоқылған ши қазірге дейін кеңінен пайдаланып келеді. Оны киіз үйдің құрамдас бір бөлігі ретінде кереге сыртына тұтуға, сондай-ақ үй ішіндегі ыдыс-аяқ, ошақ басын қоршай қоюға, киіз үйдің есігіне ұстауға, әр түрлі үй шаруашылық мүддесіне (мәселен, киіз басу жұмыстарына, жаюлы киіз-сырмақтың асты ылғал тартып, бүлінбеуі үшін солардың астына төсеуге, сонымен бірге құрт жаю, тары сүзу т. б. ) кеңінен пайдаланылады.

Қазақ халқының қолөнері саласында ши тоқу, оған боялған түрлі-түсті жүн орап, өрнектеп безендіру ісі ғасырлар бойы қалыптасып келе жатқан ұлттық өнері болып табылады. Ши сырт көрінісіне қарай: ақ ши, ораулы ши, шым ши болып үш топқа бөлінеді. Олардың әрқайсысы өз орнымен әр түрлі мақсатқа пайдаланылады. Атап айтқанда, қабығынан тазартылған ақ шиді көбінесе құрт, ірімшік т. б. жаю үшін қолданылатын болса, ұзына бойы әр түсті жүнмен немесе жібекпен оралған шым ши киіз үйдің сәнді жиһаздарының бірі болып табылады. Ал өн бойы тұтас емес әр жерінен аралатып оралған шиді орама ши немесе ораулы ши деп атайды.Бұл да ши сияқты сәндік жиһаздарының бірі

Қазақтың ұлттық қолөнерінің ерекше бір түрі — шым ши тоқу. Шым ши тоқуда, негізінен, оюдың композициялық құрылыстың маңызы ерекше. Бұл саладағы қазақ шеберлерінің қолданыл жүрген қазіргі барлық ою түрлері композициялық жағынан: жекелеген және тұтас ою, бір беткей ұзындық ою, екі жақты ұзындық ою болып бөлінеді. Шым ши тоқу өнерінде кездесетін қазақ оюларының ішіндегі жоғарыдағы аталған жекелеген және тұтас ою формасын «шаршы ою» деп те атайды. Шым ши тоқуда геометриялық ою элементтері ромбы, төрт бұрыш, шаршыдағы жұлдыз, үш бұрыш, көп бұрышты немесе сүйірлі бұрыштанып келген крест тәрізді болып келеді.

Рамаға эскизді орналастырамыз

Мына станок ши тоқығанға өте қолайлы, үстіңгі шегелерге жіпті байлап, астыңғы шегелерге қарай арқау жіптер байлаймыз.Астыңғы ДВП-ға тоқитын шидің эскизін орналастырып қоямыз. Эскиз бойынша шилерді белгілеп жіпті ораймыз. Арқау жіп қозғалмай, әдемі шығады.
Ши ораудың екі түрі бар.
Ши тоқу технологиясы

1. Ши шыбықтарын дайындау (іріктеу, реттеу, кесу, тазалау)

2.Шиге салынатын өрнек түрлерін анықтау.

3. Бояу түстерін анықтау.

4. Керекті материалдар мен құрал – жабдықты даярлау.

5. Ши шыбықтарын сурет бойынша белгілеп, жіппен орау.

6 Оралған шыбықтарды ши тоқу құрамында рет- ретімен тоқу.

7. Тоқып болған соң, шиді станоктан босатып алып, шетін матамен көмкеріп тігу.

8. Шашақ тағып, бау тағу, өңдеу жұмыстары.

Ши тоқу кезіндегі еңбек қауіпсіздік ережелері.

1. Шиді аршып дайындағанда қолғап ки.

2. Шиді дайындағанда алжапқыш пен орамал тағу керек.

3. Шиді аршып немесе тоқып отырғанда бетке тигізбеу керек.

4.Ши тоқу кезінде бір- біріңді алаңдатып, көңілін бөлме.

5. Ши шыбығын жоғары көтерме, шұғыл қимылдама, абайла.

6. Жұмыс барысында тәртіп сақтау керектігін ұмытпа.

Сарамандық жұмыс. Жұмыстың сапалы дұрыс орындалуына көңіл бөліп, оқушылардың түсінбегеніне көмектесемін. Жұмыс жасай отырып, қолөнер, еңбек туралы мақал- мәтел сайысын өткіземіз.

Ақыл көпке жеткізер.

Өнер көкке жеткізер.

Көңіл қойсаң қолдан келмейтін іс жоқ.

Жалқаулық аздырады, еңбек оздырады.

Өнерлі жан елдің көркі, үкілі қамыс көлдің көркі.

Өнер ағып жатқан бұлақ, білім жанып тұрған шырақ

Қорытынды бөлім.
Сонымен оқушылар бүгін біз ши тоқу өнері туралы толық мағлұмат алдық.
• Ши дегеніміз не?
• Шиді не үшін пайдаланады?
• Шидің неше түрін білесіңдер?
• Ши сырт көрінісіне қарай нешеге бөлінеді?
• Шиді қай кезде тартады?
Үйге тапсырма беру.
Үйден оқып келу, әр түрлі тоқыма жіптер әкелу.