Мата туралы жалпы т?сінік

Саба?ты? та?ырыбы: Мата туралы жалпы т?сінік
Саба?ты? ма?саты:
А) Білім беру; О?ушылар?а мата туралы т?сінік беру. Матаны? шы?у тарихымен таныстыру.
Б) Т?рбиелік; О?ушыларды жауапкершілікке, ??ыптылы??а т?рбиелеу.
В) Дамытушылы?; О?ушыларды ?ткен саба?тарда ал?ан білімдерін жа?а саба? та?ырыбымен байланыстыра атырып, оларды? ой - ?рістерін ?рі ?арай дамыту.
Саба?ты? к?рнекілігі: бор, лента, плакат, клей, ?айшы т. б.
Саба?ты? т?рі: аралас саба?.
О?ытуды? тиімді ?дістері: ??гімелеу, к?рнекілік, жатты?у.
П?н аралы? байланыс: Сурет геометррия, сызу, тарих, биология т. б.

Саба?ты? барысы.
А) ?йымдастыру кезе?і: О?ушыларды т?гелдеп, кезекшіні белгілеп, о?ушыларды? назарын саба??а аудару;
?) ?ткен саба?ты ?айталау: ?йге берілген тапсырма бойынша ?ткен саба??а шолу жасау. Арнайы с?ра?тар берілген карточкаларды пайдалану.
Б) Жа?а саба?ты т?сіндіру:
Кенеп, жібек бар?ыт ж?не т. б мата т?рлеріне оларды? шы?у тарихына то?талып ?ткер болса?:
Кенеп матасыны? Отаны - Египет болып саналады. Ніл ал?абыны? таби?ат жа?дайлары осы ?сімдіктерді? ?суіне ?олайлы кенеп матасын то?уда египет тігіншілеріні? шеберлігі жо?ары жетістіктерге жетті. Ежелгі Египет кенеп матасыны? ?асиеті бізді? осы к?нге дейін са?тал?ан мата ?лгілерін аны?тау?а жол береді. Себебі сол кезде шы?арыл?ан 1 см 2 осындай матада 84 негізгі ж?не 60 ар?ау жіп болады екен. 240 см ж??а к?ре ?ре? к?рінетін мата неб?рі 1 - а? грамм шы??ан. Тігінші м?ндай жіпті тек сауса?пен ?ана сезетін бол?ан. Біра? Египеттік кенеп матасыны? ж??алы?ы таби?и жібектен кем т?спейді. М?ндай матадан тігілген киімді бес ?абаттап кисе де адам денесі аны? к?рінетін бол?ан.
Жібек пен ?рнекті жібек матасыны? шы??ан жері – ?ытай елі. ?ытайлы?тар жібек матаны? кедір б?дырлы?ы мен ты?ыздылы?ына ?арай бірнеше т?рге б?леді.
- ?рнектелген к?пт?сті парша;
- ты?ыз бірт?сті ?рнекті жібек;
- ж??а жібек – газ ж?не т. б.
?ытай шеберлері мата беттеріне ?иялдан шы??ан айда?арлар, ??с, ?ара ?рік г?лі жар?анат, пион, мотос г?лдерін ?аны? т?сте бейнеледі.
Осыдан ?ш мы? жыл б?рын ?ытайда белгілі де?гейде жетілдірген то?ыма станогы пайда болды. К?п т?рлі ?рнекті мата ж?ніндегі м?ліметтер жазба деректері ІХ – ХІІ ?асырларда?ы ?деби ескерткіштерден бай?ау?а болады.
Бізді? отанымызды? территориясынан табыл?ан еу ежелгі маталар ІV – V ?асырлар деп саналады. Б?л маталар пазыры? ?ор?анынан шы??ан. Тафта т?різді маталар репс, газды маталар, сонымен ?атар полихронды маталар да геометриялы? немесе ерекше ?сімдік тектес ?рнектермен ?семделген.
Е? к?п тара?ан сол кездегі жібек матасы - ?ам?ыс. Ол к?рделі ?рнекті, саржалы? ай?аспамен то?ыл?ан.
Ма?та маталар ?азіргі жа?дайда білікті басу машиналарында механикалы? жазу ?дісімен орындалады. Ал, кенеп маталарын сурет баспасы т?сілімен шы?арады. Б?дан б?рын ?ол баспасымен безендіру бол?ан, б?л бірнеше ж?з жылды?тар бойы ?мір с?ріп келді ж?не ХІХ ?асырда ?лкен жетістікке жетті. Ескі орыс баспа суретін алифте ?айнатыл?ан майлы бояумен кенеп ж?н ж?не маталармен ?шекейлеген.
Кенеп маталары балалар ж?не ?лкендер ?шін жазды? киімінде таптырмайтын мата. Алайда оларды? ассортименттері осы уа?ыт?а дейін жеткілікті ?рт?рлі емес ж?не кенеп маталарын шы?ару к?лемі аса ?лкен емес.
Матаны алуда?ы негізгі шикізат - талшы?тары.
Талшы? деп иілгіш, жі?ішке ж?не берік затты айтады. Мата ?те ж??а ?зара байланыс?ан жіптерден то?ылады. ?рбір жіп бірнеше иірілген ж??а талшы?тардан турады.
То?ыма талшы? деп жіптерді, маталарды жасау?а пайдаланатын талшы?тарды айтамыз.
Талшы?тарды? т?рлері: дара талшы? ж?не техникалы? талшы?тар болып б?лінеді.
?зына бойына ажыратылатын дара талшы?тар деп (ма?та, ж?н), (зы?ыр, кендір) айтамыз.
Техникалы? талшы?тары бірнеше ?рілген ?рі ажырамайтын талшы?тар саналады.
Практикалы? ж?мысыны? н?с?аулары:
А) кіріспе н?с?ау: Киімдерді к?бінесе ма?та мен зы?ыр талшы?тарынан дайындайды. Ма?та мата мен зы?ыр матасыны? айырмашылы?ын ажырату керек.
Б) а?ымда?ы н?с?ау; Ма?та мата мен зы?ыр матасын ажырату ма?сатында т?мендегіше операцияларды орындаймыз.
1. Ма?та мен зы?ыр талшы?тарын лупа ар?ылы ?лкейтіп, айырмашылы?ын тексер.
2. Оларды ?стап к?ріп, сырт к?ріністерін бір – бірімен салыстыр.
3. Ж?мыс д?птері?е т?мендегі кестені сызып ал.
4. Талшы?тарды? айырмашылы?тарын кестеге жазып толтыр.

Талшы? т?рлері ---- Сырт к?рінісі --- ?стап к?ргенде
Зы?ыр
Мата

?орытынды н?с?ау: Кестені д?рыс толтыр?анды?ын тексеру, оны? ?алай орындал?анын салыстыра отырып талдау ж?ргізу ар?ылы т?зету.
Ба?алау: О?ушыларды? саба??а ?атысымын ескеріп, тест с?ра?тарын не болмаса карточка ар?ылы ба?алау, о?ушыны? ынтасына да к??іл б?лген ж?н.
?й тапсырмасы: Матаны? т?рлері ж?нінде біліп келу. Химиялы? талшы?тардан алын?ан мата т?рлерін ата.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Мата туралы жалпы т?сінік »

Сабақтың тақырыбы: Мата туралы жалпы түсінік
Сабақтың мақсаты:
А) Білім беру; Оқушыларға мата туралы түсінік беру. Матаның шығу тарихымен таныстыру.
Б) Тәрбиелік; Оқушыларды жауапкершілікке, ұқыптылыққа тәрбиелеу.
В) Дамытушылық; Оқушыларды өткен сабақтарда алған білімдерін жаңа сабақ тақырыбымен байланыстыра атырып, олардың ой - өрістерін әрі қарай дамыту.
Сабақтың көрнекілігі: бор, лента, плакат, клей, қайшы т. б.
Сабақтың түрі: аралас сабақ.
Оқытудың тиімді әдістері: Әңгімелеу, көрнекілік, жаттығу.
Пән аралық байланыс: Сурет геометррия, сызу, тарих, биология т. б.

Сабақтың барысы.
А) Ұйымдастыру кезеңі: Оқушыларды түгелдеп, кезекшіні белгілеп, оқушылардың назарын сабаққа аудару;
Ә) Өткен сабақты қайталау: Үйге берілген тапсырма бойынша өткен сабаққа шолу жасау. Арнайы сұрақтар берілген карточкаларды пайдалану.
Б) Жаңа сабақты түсіндіру:
Кенеп, жібек барқыт және т. б мата түрлеріне олардың шығу тарихына тоқталып өткер болсақ:
Кенеп матасының Отаны - Египет болып саналады. Ніл алқабының табиғат жағдайлары осы өсімдіктердің өсуіне қолайлы кенеп матасын тоқуда египет тігіншілерінің шеберлігі жоғары жетістіктерге жетті. Ежелгі Египет кенеп матасының қасиеті біздің осы күнге дейін сақталған мата үлгілерін анықтауға жол береді. Себебі сол кезде шығарылған 1 см 2 осындай матада 84 негізгі және 60 арқау жіп болады екен. 240 см жұқа көре әрең көрінетін мата небәрі 1 - ақ грамм шыққан. Тігінші мұндай жіпті тек саусақпен ғана сезетін болған. Бірақ Египеттік кенеп матасының жұқалығы табиғи жібектен кем түспейді. Мұндай матадан тігілген киімді бес қабаттап кисе де адам денесі анық көрінетін болған.
Жібек пен өрнекті жібек матасының шыққан жері – Қытай елі. Қытайлықтар жібек матаның кедір бұдырлығы мен тығыздылығына қарай бірнеше түрге бөледі.
- өрнектелген көптүсті парша;
- тығыз біртүсті өрнекті жібек;
- жұқа жібек – газ және т. б.
Қытай шеберлері мата беттеріне қиялдан шыққан айдаһарлар, құс, қара өрік гүлі жарқанат, пион, мотос гүлдерін қанық түсте бейнеледі.
Осыдан үш мың жыл бұрын Қытайда белгілі деңгейде жетілдірген тоқыма станогы пайда болды. Көп түрлі өрнекті мата жөніндегі мәліметтер жазба деректері ІХ – ХІІ ғасырлардағы әдеби ескерткіштерден байқауға болады.
Біздің отанымыздың территориясынан табылған еу ежелгі маталар ІV – V ғасырлар деп саналады. Бұл маталар пазырық қорғанынан шыққан. Тафта тәрізді маталар репс, газды маталар, сонымен қатар полихронды маталар да геометриялық немесе ерекше өсімдік тектес өрнектермен әсемделген.
Ең көп тараған сол кездегі жібек матасы - қамқыс. Ол күрделі өрнекті, саржалық айқаспамен тоқылған.
Мақта маталар қазіргі жағдайда білікті басу машиналарында механикалық жазу әдісімен орындалады. Ал, кенеп маталарын сурет баспасы тәсілімен шығарады. Бұдан бұрын қол баспасымен безендіру болған, бұл бірнеше жүз жылдықтар бойы өмір сүріп келді және ХІХ ғасырда үлкен жетістікке жетті. Ескі орыс баспа суретін алифте қайнатылған майлы бояумен кенеп жүн және маталармен әшекейлеген.
Кенеп маталары балалар және үлкендер үшін жаздық киімінде таптырмайтын мата. Алайда олардың ассортименттері осы уақытқа дейін жеткілікті әртүрлі емес және кенеп маталарын шығару көлемі аса үлкен емес.
Матаны алудағы негізгі шикізат - талшықтары.
Талшық деп иілгіш, жіңішке және берік затты айтады. Мата өте жұқа өзара байланысқан жіптерден тоқылады. Әрбір жіп бірнеше иірілген жұқа талшықтардан турады.
Тоқыма талшық деп жіптерді, маталарды жасауға пайдаланатын талшықтарды айтамыз.
Талшықтардың түрлері: дара талшық және техникалық талшықтар болып бөлінеді.
Ұзына бойына ажыратылатын дара талшықтар деп (мақта, жүн), (зығыр, кендір) айтамыз.
Техникалық талшықтары бірнеше өрілген әрі ажырамайтын талшықтар саналады.
Практикалық жұмысының нұсқаулары:
А) кіріспе нұсқау: Киімдерді көбінесе мақта мен зығыр талшықтарынан дайындайды. Мақта мата мен зығыр матасының айырмашылығын ажырату керек.
Б) ағымдағы нұсқау; Мақта мата мен зығыр матасын ажырату мақсатында төмендегіше операцияларды орындаймыз.
1. Мақта мен зығыр талшықтарын лупа арқылы үлкейтіп, айырмашылығын тексер.
2. Оларды ұстап көріп, сырт көріністерін бір – бірімен салыстыр.
3. Жұмыс дәптеріңе төмендегі кестені сызып ал.
4. Талшықтардың айырмашылықтарын кестеге жазып толтыр.

Талшық түрлері ------------------- Сырт көрінісі ------------------ Ұстап көргенде
Зығыр
Мата

Қорытынды нұсқау: Кестені дұрыс толтырғандығын тексеру, оның қалай орындалғанын салыстыра отырып талдау жүргізу арқылы түзету.
Бағалау: Оқушылардың сабаққа қатысымын ескеріп, тест сұрақтарын не болмаса карточка арқылы бағалау, оқушының ынтасына да көңіл бөлген жөн.
Үй тапсырмасы: Матаның түрлері жөнінде біліп келу. Химиялық талшықтардан алынған мата түрлерін ата.