Саба?ты? та?ырыбы: Кілем то?у технологиясы
Саба?ты? ма?саты:
Білімділік: о?ушылар?а кілем туралы толы? ма?л?мат беру, кілем то?у т?рлерін, ?діс-т?сілдерін ?йрету;
Дамытушылы?: теориялы? білімдерін сараманды? ж?мыста пайдалана білу, о?ушыларды ?з бетінше ізденуге да?дыландыру, оларды? ой-?рісін дамыту;
Т?рбиелік: о?ушыларды осы ?нер т?рімен ?ызы?тыру, ??ыптылы??а, е?бекс?йгіштікке, с?лулы?ты ?абылдау сезімін ояту, эстетикалы? тал?амды??а т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі: аралас
Саба?ты? ?дісі: т?сіндіру, с?ра?-жауап, ?з бетінше сараманды? ж?мыс.
Саба?ты? к?рнекілігі: Дайын кілем т?рлері.
П?наралы? байланыс: сызу, бейнелеу ?нері, тарих.
І.?йымдастыру кезе?і:
- О?ушылармен с?лемдесемін;
- О?ушыларды т?гендеймін;
- О?ушыларды? ??рал-жабды?тарын т?гендеу;
ІІ. ?й тапсырмасын тексеру.
?ткен та?ырыпты ?айталай отырып, о?ушылар?а та?ырып бойынша с?ра?тар ?ою.
ІІІ.Жа?а саба?.
«?й жасауы-кілем» дейді дана халы?. Кілем-Жайса? т?сеніш, ілсе? с?н. Осындай ел аузына ілінген асыл ?асиетін ол ?лі де са?тап келе жат?ан ба?алы зат. Осындай ?иын да ?ызы?ты ?нер ?аза?ты? топыра?ында б?дан мы? жылдар б?рын, ?арапайым халы? ?нерпаздарыны? ой ?азынасынан шы?ып, шебер ?олдарымен то?ылатын.
?аза?стан облыстарында кездесетін кілем т?рлері де, атаулары да к?п. К?не заман деректерінде де олар тап осы к?нгі аттарымен аталады. Мысалы, б??ар кілем, жол кілем, жола? кілем, жібек кілем, масаты кілем, ма?та кілем, ?алы кілем, ?ара кілем, ??лпырма кілем, та?ыр кілем, т?кті кілем, а? сира? кілем, алаша кілем, андіжан кілем, т?ркімен кілем сия?ты к?птеген атауларды? ?зі-а? ?аза? хал?ыны? кілем то?умен ертеден таныс екенін ж?не кілемні? ?р жерде ?р т?рлі м?нердежасал?анды?ын а??артады.
Кілем ?рмегін «аспалы ?рмек» немесе «кілем ?рмек» деп атайды. Со?ан ?арай кілемні? бой жіптері де т?мен ?арай кейде 3, кейде 4бет болып тізіледі. Оны? ар?ауы т?йе ж?ні аралас (кейде шудааралас) ма?тадан, жібектен ?рі мы?ты, ?рі жуандау етіліп иіріледі. Бой жіптермен ?атарлас т?ратын т?к ж?не ?рнек жасаушы жіптер ?ойды? биязы ж?нінен, т?йені? ж?нінен ?зге ?атты ж?ндерденбостау иіріледі. Кейде б?л жіптер бой жіптерді? ?стінде арнаулы к?зеулерде бос т?рады. Оны кілем то?ушы шебер ?з керегіне ?арай суыртпа?тап отырып ар?ау мен бой жіптерге іліп отырып т?р жасайды. ?детте т?кті кілемді 2-3 шебер ?атар отырып то?иды. Шебер ?з-?зінен тез суырылатын етіп домала?та?ан ?рнек жасаушы т?к жіптерін санап, оны? т?тас еніне жеткенше бір-а? шалып шы?ады да, кесермен ?иып, адар?ы тара?пен ар?ау?а бастырта ?а?ады. Осылай бір ?атарды салып, оны ?рнекті? н?с?асына ?арай кесіп ал?ан со? та?ы да ар?ау?а бастыра адар?ы тара?ты? тістерімен ны?тайды. Б?л арады бойларды? ерсісі мен ?арсысы ауысып то?ылып отырады. Осы ?діспен ені 2-3,5 м, ?зыны 3,5-4 м кілемді 2 адам бір айды? ішінде то?ып шы?арады.
Кілемше теріліп то?ылатын б?йымдарды? жіптері к?п т?сті бояумен боялады. Кілем ?рнегінде, ?сіресе, ?ызыл фон?а ?ара, к?к, сары ж?не а? т?сті ?рнектер к?бірек ж?ргізіледі, кейде тіпті негізгі бір т?сті? бір-біріне жа?ын бірнеше ??дері де ?олданылады. М?нда?ы кілем ?рнектері ?р т?рлі. Сол к?птеген ?рнек т?рлеріні? ?р?айсысыны? аттарын кілемшілер жа?сы біледі. Кілем ?рнектеріні? ішінде жануарлар бейнесін немесе оларды? жеке м?шелерін суреттейтін оюлар да к?п. М?селен, «?ош?ар м?йіз», «сы?ар м?йіз», «иттабан», «к?белек» ж?не т.б. М?нымен бірге геометриялы? ?рнектер де кездеседі (ирек, т?марша, т?рт б?рыш ж?не т.б.).
Саба?ты ?орытындылау:
О?ушылар б?гін біз кілем туралы толы? ма?л?мат алды?. Сонымен
- Кілем дегеніміз не?
- Кілем неше т?рге б?лінеді?
- Кілемде ?андай суреттер басым?
ІV. О?ушы білімін ба?алау.
?рбір о?ушыны? жаса?ан ж?мысын ?абылдап, ба?а ?ойып, жіберілген ?атерлерін ?айта т?сіндіру.
V.?йгетапсырма:
Кілем туралы ?осымша деректерді жазып ?келу.
О?Т?СТІК ?АЗА?СТАН ОБЛЫСЫ
ШАРДАРА АУДАНЫ
АУДАНДЫ? О?УШЫЛАР ?ЙІ
Ашы? саба?.
Та?ырыбы:«Кілем то?у»
Дайында?ан: «К?ркем е?бек» ?йірмесіні?
жетекшісі: Ешентаева А.
2015-2016 о?у жылы
