Ашық сабақ: Ғарыш әлемінде

Сабақтың мақсаты: Балалардың тілін дамыту, сөздік қорын байыту, ғарышкерлер туралы және олардың мамандығы туралы түсінік беру. Мамандықты мақтаныш пен, шыдамдылықпен атқара білуге, күнделікті өмірмен тығыз ұштастыра отырып , балалардың ой-қиялын, қызуғышылығын арттырып, Отанан елін жерін сүюге баулу.

Жаңа сөздер:скафандр,тоғыз планеталар, телескоп, астроном.

Шаттық шеңбер:

Отанымыз тыныш болсын!

Аспанымыз ашық болсын!

Туымыз биікте желбіреп тұрсын!

Қазақстан Республикасы жасара берсін!

Күніміз жарқырап тұрсын!

Отанымызда бейбітшілік болсын!

Отанымыздың табиғаты көгере берсін!

Нанымыз көп болсын!

Деніміз сау болсын!

Барлық балалар бақытты бодсын!

Дастарқанымыз мол болсын!

Бізді дүниеге әкелген ата-анамыз аман болсын!

Аспанымыз ашық болып, күніміз жарқырап тұрсын!

Ел-жұртымыз тыныш болып,басымыз аман болсын!

Тәрбиеші: Балалар, бүгін біз шеңбер құра отырып , ғарышқа саяхат жасаймыз. Яғни , аспан әлеміне қиялмен көзімізді жұмып бір-бірімізге әдемі тілектер айтып, ғарышқа саяхатқа ұша аламыз.Егерде бір-бірімізге әдемі тілек айтпасақ , ғарыш әлеміне ұша алмаймыз. Ендеше балалар сендер өздеріңді жеңіл ұстаңдар, бір-бірімізге жылуымызды сыйлайық.

Тәрбиеші: Міне, балалар көзімізді ашайық, ғарыш әлеміне жетіп қалдық. Балалар ,кеш түсіп ,аспан қараңғыланады біз аспаннан не көріп тұрмыз?

Балалар: Жұлдыз,ай , планеталар.

Тәрбиеші: Осыларды бір сөзбен ғарыш дейміз. Бүгін міне, осы ғарыш туралы әңгімелейтін боламыз. Балалар , аспанда қанша жұлдыз бар?

Балалар: Көп.

Тәрбиеші: Дұрыс айтасыңдар! Жұлдыздар әлемі сан алуан, оларды санауға мүмкін емес, шексіз. Олар нүкте тәрізді. Күн сайын аспаннан көреміз,бізге жылуын береді. Үйіміздің төбесінде жарқырап, шапағатын,шашып тұратын тереміздің саңылауларынан түсетін, үлкен ысссы жұлдыздардың бірі-Күн. Тіпті оған қарай алмаймыз. Тым жарық.

-Кім айтады, Күн қай бағытта , қалай жүреді?

Балалар: Күн шығыстан шығып, батысқа қарай батады.

Тәрбиеші: Өте жақсы!

Балалар, жерден қараған кезде күн жерді айналып өтетін сияқты . Бірақ мүлде олай емес екен. Керісінше Басқа планеталар Күнд і айналады екен.

Ғалымдар зерттеген кезде ,Күн жүйесінің құрылымы деп атаған.

Күн жүйесінде балалар тоғыз планета бар екен. Сол тоғыз планета Күнді айналып өтеді екен.Сол планеталардың өзінің ерекше атаулары бар екен.Күнге жақын орналасқан планеталар:

1. Марс

2. Жер

3. Юпитер

4. Сатурн

5. Венера

Ал, күнге жақын орналасқан планета Венера. Ал, үлкен планета Юпитер деп аталады.

Ал, күнге алысорналасқан планета Плутон планетасы деп аталады.Плутон планетасына Күн сәулесі жетпейді.Ал қалған бесеуі сыртқы планеталар.Ал,Плутон планетасы Күнннен алыс ол таспен мүздан құралған салқын планета. Балалар, осы планеталарды біз аспанға қарап көре аламыз ба?

Балалар: Жоқ.

Тәрбиеші: Балалар ғарышты зерттейтін адамды Астроном деп атаймыз.Ертеде аспанға ұшатын , зымыран болмағандықтан жерден тұрып үлкен телескоп құралымын зерттеген,ал қазір ғарышқа ұшып зерттейді.

-Ал кім айтады? Ғарышқа немен ұшады?

Балалар: Зымыранмен.

Тәрбиеші: Зымыранмен ұшатын адамда кімдер дейміз?

Балалар: Ғарышкерлер.

Тәрбиеші: Ал ең алғашқы ғарышқа ұшқан қазақ ғарышкерлерін кім айтады?

Балалар: Қазақстаннан шыққан тұңғыш ғарышкер ,ұшқыш, Кеңес Одағының Батыры Тоқтар Оңғарбайұлы Әубәкіров 1991 жылы 2 қазанда 7 күн 22 сағат 12 минут ғарышта болды.

Талғат Амангелдиевич Мұсабаев. Қазақтың 2-ші ғарышкері ,ғарышта 3 рет болды (1994,1998,2001) 1951жылы қаңтардың 7-сінде Алматы облысы Жамбыл ауданының Қарғалы ауылында туған.

Тәрбиеші: 1961жылы 12- сәуірде Ең алғашқы ұшқан Ресейдің ұлы ғарышкері Ю. А. Гагарин. Балалар, естеріңде болсын, зымыран Байқоңыр айлағында орналасқан. Жерден басқа планеталарда тіршілік, ауа, жоқ

Сондықтан ғарышкерлердің арнайы киетін киімдерін Скафандр деп атаймыз.

Скафандар бұл киім ыстықты, суықты өткізбейді. Арнайы сөйлеу үшін радиомен жабдықталған. Балалар, кім айтады, планетаның ішінде тіршілік өмір сүруге болатын қай планета?

Балалар: Жер

Тәрбиеші:Дұрыс. Бұл сендермен біздердің тұратын жеріміз. Ғалымдар зерттеген кезде , Жер планетасында ғана өмір бар. Ендеше балалар , жер шарына назар аударайық. Жер шарының көп бөлігін көк түс алып жатыр. Яғни , көлдер мен үлкен мұхиттар алып жатыр.Олай болатын болса мына жер шарына назар аударайық. Бізде , су құрлықтар , өсімдіктер бар. Сондай ақ күн көп және аз түсетін жерлер бар. Мына жер шарының жоғарғы бөлігі Антрактида, төменгі бөлігі Арктика. Оларға күн аз түсетін болғандықтан , өте салқын әрдайым қар мен мұз алып жатыр. Онда өсімдіктер жоқ, аңдар өте аз.

Тәрбиеші: Ал, балалар маған кім айтады?

-Суық, мұзды жерлерде қандай жануарлар мен аңдар мекендейді?

Балалар: Ақ аю, итбалық, морж.

Тәрбиеші: Ал, үлкен мұхиттарда қандай жануарлар мекендейді?

Балалар: Кит, акула, пингвин өмір сүреді.

Тәрбиеші: Ал, балалар кім айтады теңіздерде, мұхиттарда адамдар өмір сүреме?

Балалар: Жоқ, өмір сүрмейді.

Тәрбиеші: Дұрыс. Олар тек теңіздің астын зерттеу үшін ғана судың астына арнайы жабдықтармен түседі.

Міне ,балалар көрдіңдер ғой тоғыз планетаның ішінде ,Жер өмір сүру мекені бола алады. Ендеше балалар бойымызды сергітіп алайық.

Сергіту сәті:

Көк пен жерді жалғаған

Ғарыштай Байқоңыр,

Зымырандар самғаған

Ғарыштай Байқоңыр,

Қанаттылар мекені

Қазақ жері Байқоңыр,

Қай жер саған жетеді

Ғажайып жерім Байқоңыр!

Тәрбиеші: Балалар, түс уақыты болып қалды. Өзіміздің елімізге оралайық, ендеше көзімізді жұмып ,денемізді еркін ұстап ,қолымызды мықтап ұстап,қиялменен ұшайық. Міне топқада жеттік.

Балалар, осы есік қағатын сияқты.

Жас астраном: Сәлеметсіз бе, балалар?

Балалар: Сәлеметсәз бе?

Тәрбиеші: Сіз кім боласыз?

Жас астраном: Мен жас астраноммын.

Тәрбиеші: Неғып жүрсіз?

Жас астраном: Ғарышқа ұшып, ғарышты зертегім келеді. Бірақ ғалымдар рұқсат етпей жатыр. Егерде үш тапсырманы орындасам , Ай әлеміне рұқсат етеді. Балалар маған көмектесездер ме?

Тәрбиеші: Балалар, жас астраномға көмектесеміз бе?

Балалар: Иә.

1-тапсырма: Ғарыштар туралы тақпақтар айту.

1-бала

Әубәкіров ағаның

Даңқы көкке самғаған,

Тоқтар аға , Гагарин

Салған жолды жалғаған

Тоқтар ағам жан ағам,

Бұрыннан да ер еді,

Менің батыр ағадан,

Аумай қалғым келеді.

2-бала

Көкке ұшамын,

Ұшқыш болар, баламын,

Соңына ерм

Ер ғарышкер ағаның,

Батыр болам

Көк аспанды сүйемін

Жұлдыздарға

Барып келіп жүремін

3-бала

Айналады ел бір сенен,

Есіміңді білсе әлем.

Ғарыш ұшқан қазақтың

Тұңғышына бір сәлем!

Тоқтамайды осы аңыз,

Біз жолыңды тосамыз,

Тоқтар ерлік ерлікті,

Күнде өлеңге қосамыз.

4-бала

Батпайтын ол жыр таңы

Жүрегімді жылытады,

Тоқтар батыр кәдімгі,

Алпамыстың ұрпағы.

Ерлікпенен жыр егіз

Осы жастан білеміз

Біз Тоқтар есімін

Ту ғып ұстап жүреміз.

5-бала

Арман қуып жасынан

Көктен көзін алмаған

Ұшқыш болды жас ұлан,

Аспанда еркін самғаған.

Жұмбақтар шешу:

1.Ұшқыш елес бар,

Аспанда қалықтап ұшады,

Кім ол деп ойлайсыңдар

Сендер оны (Ғарышкер)

2. Ұшады қанатсыз,

Зырлайды қанатсыз (Зымыран)

3.Үй үстінде алтын тас,

Алайын десем табылмас. (Жұлдыз)

Жапсыру: «Ғарыш әлемінде»

Тәрбиеші: Балалар, алдындағы планета қиындыларын қиып ,тақтадағы көк аспан картасына орналастырып жапсыру.

Тәрбиеші: Жарайсыңдар балалар, жас астраномның тапсырмасын орындадыңдар. Жас астраном , мына картаны саған ұсынғалы отырық. Ай сапарына саяхат жасаған кезде саған жол серік болсын.

Тәрбиеші: Сонымен ғарышкерлер жауапкершілігі жоғары білімді болуы керек.

Сонымен балалар, бүгінгі ашық сабағымызды аяқтаймыз.