Целью данного урока является обучить формулам обращения в казахском, русском и английском языках, приобщать учащихся к культуре, традициям и реалиям стран родного и иностранного языков в рамках конкретной ситуации общения, отвечающей опыту, интересам, психологическом особенностям учащихся. Создать условия для активизации употребления формул речевого этикета в речи учащихся. Использованы разные формы и методы, средства обучения.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Тема занятия:Речевой этикет. Традиции употребления обращений в казахском, русском и английском языках
Цель: обучить формулам обращения в казахском, русском и английском языках.
Задачи:
1. Актуализировать знания учащихся по теме «Формы обращения в казахском, русском и английских языках»
2. Продолжить ознакомление учащихся с формулами обращения в казахском, русском и английском языках
3. Создать условия для активизации употребления формул речевого этикета в речи учащихся.
4. Учить сопоставлять, анализировать и сравнивать формулы речевого этикета в казахском, русском и английском языках.
5. Приобщать учащихся к культуре, традициям и реалиям стран родного и иностранного языков в рамках конкретной ситуации общения, отвечающей опыту, интересам, психологическом особенностям учащихся
6.Создать условия для формирования толерантности к представителям различных языковых культур, уважительного отношения к языку как средству межкультурного общения.
Методы обучения: объяснения, вопросно-ответная беседа, диалог, письменная работа, работа по таблице, аудирование, ролевая игра, тестирование, работа по карточкам.
Форма работы: индивидуальная, фронтальная, в парах.
Межпредметная связь: литература, этнокультура, история.
Средства обучения: интерактивная доска, электронные дидактические материалы, слайды, жетоны.
Ход урока
Организационный момент:
А) приветствие, эмоциональный настрой учащихся к уроку.
- Сәлеметсіздер ме, құрметті оқушылар мен ұстаздар!
- Здравствуйте, дорогие ребята и уважаемые коллеги!
- Good afternoon dear pupils and guests!
Б) сообщение темы и цели урока:
- Сегодня урок у нас необычный: его проведем мы вдвоем, учитель казахского языка и литературы, the teacher of Russian language and literature Сагнаева Ардак Асылхановна және ағылшын тілі пәнінің мұғалімі Ахметпекова Жазира Нурлановна. (Учителя представляют друг друга на трех языках.) Эпиграфом урока мы взяли слова главы нашего государства Н.А.Назарбаева об изучении языков:
Заман талабы үш тілді білуді міндеттеп отыр. («Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан»)
Именно русский язык объединяет нашу нацию, всех граждан нашей страны. (Из выступления на III съезде работников образования РК)
Our children must have a good command of Kazakh, Russian and English languages. (From «The strategy 2030»)
-Қымбатты оқушылар, экранға назар аударыңыздар!
Слайд2. Портретыразныхлюдей
Өздеріңіз көріп тұрғандай экрандағы адамдар бір-бірімен қарым-қатынас жасамай тұр. Қалай ойлайсыздар, адамдар арасында қарым-қатынас неден басталады?
Слайд3. Тема урока на трех языках
-Бүгінгі біздің сабағымыздың тақырыбы: «Сөз әдебі. Қазақ, орыс, ағылшын тілдерінде амандасу және өзіне қарату рәсім-салттары.»
«Речевой этикет. Традиции употребления обращений в казахском, русском и английском языках»
«Speech etiquette. How to address people».
- -Ал, қазір сіздер, көрініс көре отырып, бұл сабақта нені үйренетінімізді табуға тырысыңыздар.
-Ребята, как вы думаете, чему мы научимся сегодня на уроке?
(Предложенные учащимся цели зачитываются).
-Правильно, сегодня на уроке мы с вами будем углублять наши знания о традициях обращения к знакомым и незнакомым собеседникам детям и взрослым в казахском, русском и английском языках.
2. Актуализация знаний
В сегодняшней нашей теме прозвучало несколько терминов. Что такое речевой этикет? Что такое обращение?
Слайд 5. Объяснения из словаря
Сөз әдебі, біріншіден сөзді дұрыс қолдану (сөз дұрыстығы), екіншіден, сөзді бедерлі жұмсау (сөз шеберлігі) деген екі сатыдан тұрады. Сөз дұрыстығы қазіргі әдеби тілдің жұртшылдық таныған, үлгі тұтқан нормасын ұстану дегенді білдірсе, сөз шеберлігі тек нормаға тән дұрыстықты ғана көздемей , сонымен қатар толып жатқан тілдік аман-тәсілдердің ішінен мағына,стильдік жағынан аса дәл,бедерлі, ұғымды түрін талғау денеге саяды.
Сөйлеуші таңдаушының назарын өзіне қарату үшін қолданылатын сөздерді қаратпа сөздер деп айтамыз.
Речевой этикет – это совокупность всех этикетных речевых средств и правила их исползования в тех или иных ситуациях.
Обращение – это слово или сочитание слов, называющее лицо, к которому обращена речь . Произносится оно с особой звательной интонацией . На письме обращения, как в казахском , так и английском языке, выделяются запятыми . Эмоционально окрашенное обращение, стоящее обычно в начале предложения , выделяется восклицательным знаком.
Speech etiquette – collection all etiquette speech resources and rules their using in that or other situation. To address-to use a particular name or title or somebody when you speak or write to them.
Речевая разминка
Слайд 6. Таблицы на трех языках
Посмотрите на экран. Какие формулы речевого этикета вам знакомы?
Обстановка общения и этикетные формулы
Приветствие
Добрый день (утро, вечер)! Здравствуйте!
Прощание
До свидания! Всего доброго! Всего хорошего! До встречи! (если назначена встреча). Позвольте прощаться! Счастливого пути (отъезжающему).
Благодарность
Спасибо! Очень признателен вам! Благодарю! Большое спасибо! Сердечно благодарю (благодарен)! Разрешите поблагодарить вас!
Просьба
Будьте добры… Будьте любезны… Прошу вас…
Извинение
Приношу свои извинения… Извините, пожалуйста… Прошу меня простить… Простите пожалуйста…
Предложение
Позвольте предложить… Мне хочется предложить вам… Я хотел бы предложить вам…
Приглашение
Разрешите пригласить вас на… Я приглашаю вас на… От имени… Приглашаю вас на…
Слайд7
Сәлемдесу
Қайырлы таң (күн, кеш)! Сәлеметсіз бе! Ассалаумағалейкум!
Рахмет! Өркенің өссін! Бақытты бол! Көп жаса! Алла разы болсын!
Өтініш
Өтінемін, сұрамйын.
Кешірім
Кешіріңіз. Ғафу етіңіз. Айып етпеңіз.
Слайд 8
Greeting
Good morning ( afternoon, evening ) How do you do! Hello! Hi!
Saying Good bye
Good bye! Bye! Bye – Bye ! Bye now and bye !
Request
Please!
Refusal
No! Oh , I can’t.
Gratitude
Thank you ! Thanks! Much obliged to you !
Слайд 9. Речевыеситуации
- In English we call them greeting , saying good – bye , request , refusal. Now match the pictures with the words . Now can you give me examples of greeting , saying good – bye request and refusal.
Практическое задание
Слайд 10.Виды приветствия
Познакомьтесь с приветствиями и скажите, какие из них заключают в себе дополнительную информацию и какую?
-Здравствуйте, уважаемый Анатолий Евгеньевич!
-Здравствуй Саша!
-Добрый день!
-Привет!
-Приветствую вас!
-Ну и встреча!
-Кого я вижу!
-Ты ли это?
6. Dialogue
Слайд 11. Текст диалога
Three famous gentlemen came to our lesson today. Do you remember How they addressed each other? You’ll act a role play of famous person in Baskerville, Sherlock Holmes, Dr. Watson. You must use correct, address in them. You can use the addresses in the slides. Sir Baskerville, Sherlock Holmes , Dr. Watson.
Sir Baskerville – Good morning, gentlemen. Oh, you an Holmes, Dr. Watson .
Dr. Watson: - Hello , Sir Baskerville , welcome to England an Baskerville :
And are Mr . Holmes . Nice to meet you! Mr. Holmes the to meet you too,
Sir Baskerville : - A lot of people know your investigations. And are Dr. Watson ?
Dr. Watson : - Yes , Nice to you !
Sir Baskerville : - I’m not keen on literature but your works are you Oh, I’m so glad to see you!
_ What conversational formulas used in the speech of our what kind of addresses is used here? Can we call Dr. Watson and Mr. Baskerville other way how do you think? ( No. Wecan’t. Thereisdeep )
7. Теоретический материал .
Обратите внимание : в нашей теме содержится слово «традиции».
Что такое традиция? Помогут нам ответить словари.
Традиция – то , что перешло от одного поколения к другому , что унаследовано от предшествующих поколений . Традиции существуют и в языке. Например , они проявляются в том , как мы обращаемся друг к другу. Итак, как принято обращаться друг к другу в Казахстане,Англии, России?
Мәтінді тыңдай отырып ,қаратпа сөздерді теріп жазындар .
«Адам атын ардақта»
Әскербек әкесімен әзілдей сөйлесіп , күлімдей жүреді .Әкесі Әлмен баласының көңілді жүргеніне мәз болады .Бірақ бүгін көңіл деген нәзік нәрсені күте білмей Әскербек әкесін ренжітіп алды . Оқиға ойда жоқта сөзбен шиеленісті. Мектептен жақсы баға алып, жайраңдап келген Әскербек әкесіне:
-Әлмен Әлменович,әдебиет сабағынан бес алғанымды хабарлаймын, -деді. Әшейінде танадай қара көздерін күлімдетіп , баласына елзжіреп қарайтын әкесі бұл жолы қалың қасты қабағын қарс жауып алды.
-Балам,бойың менен биік бола бастағанға, ойын да биік бола ма десем ...
-Құлдық ұрып, құлшылық етуге әзірмін,көке... Не кінәм бар?
-Әдептілік әкені құрметтеуден басталады .
-Құрақ ұшып,құрмет көрсетіп тұрған жоқпын ба?
- Мені «көке» деуші едің, енді тең құрбысындай тергейтін болыпсың .... «Ұрыс «сен» деген сөзден шығады»дейді халық.
-Аты-жөніңізді толық айту да айып па?
-Қазақ атам ұрпағын әрбір адамда құрметтей білуге үйретеді.
Адамды құрметтеу үшін атын ардақтап, дәрежесін көтеріп, жасы мен туыстық қатынасына қарай ата, әже, апа, шеше, көке, тәте, Жәке, аға, ағатайым, нағашы, жиен, бөле, деу керек
-Көке, кешіріңіз, шынында да , сый- құрмет көрсету осындай ұсақ-түйектерден басталады деп ойлаған жоқ едім
Бұл рәсім ұсақ – түйек емес, ат тергеу-адамгершіліктің белгісі..
-Ат тергеу келіндердін міндеті ғана емес пе?
Адамды өз атымен атамай, тіпті болмаса соңына «Әке» деген жұрнақты жалғау улкен дәстүр. «Көкем», «Апам», «Ағатайым», «Атам» деген сөзді қосып айту –Сыпайылық.. Ол-халықтын дәстүрі мен қояр мәдениет белгісі («Халық тағылымы»кітабынан)
Ал қазақ тіліндегі қаратпа сөздердің ерекшелігі неде екен? Ат тергеу туралы өздерің қандай қызықты әңгімелер білесіңдер?
О традициях обращения в русском языке знакомые люди в неофициальной обстановке зовут друг друга по имени, люди более старшего возраста — по имени и отчеству. К незнакомым людям уместно обращение молодой человек или же девушка, только если это соответствует возрасту. Не рекомендуется обращение «женщина», «мамаша», «папаша», и подобные им. Обратиться по профессии или роду занятии можно, например, к врачу- «доктор», медсестра- «сестра», по учебному званию- «профессор». До революции 1917 года в России не было единого обращения к человеку. Обращение «господин» использовалось в официально деловом стиле. В различных ситуациях могли использоваться обращения: «сударь» (сударыня), «господин» (госпожа), «товарищ», «гражданин»(гражданка) и обращение типа «Ваше превосходительство». После революции изменения коснулись всех обращении. Из речи почти исчезли «сударь» «господин» «дамы и господа». Обращение «товарищ» стало официальным. Оно использовалось независимо от пола и употреблялось как в сочетании с фамилией, так и без нее (товарищ Иванова, товарищ майор, товарищ, подождите). Начиная с конца 1980-х гг. стали возрождаться дореволюционные обращения (сударь, сударыня, господин, госпожа). Обращение же «товарищ» постепенно начало выходить из обихода, сохранившись при обращении военных по званию (товарищ капитан). Современные перемены не являются возвращением к старой дореволюционной системе, они, скорее, демонстрируют живой и изменчивый характер языка.
Какие обращения вы встретили в тексте?
О традициях обращения в английском языке.
Слайд 12. Обращения на английском языке
when we address people in England we usually call our friends by their first name (John or Mary). If we know the person less we use MR./MRS./MISS + surname.
Mr.Brown – to a man
Mrs.Brown- to a married woman
Miss Brown – to a girl or unmarried woman
Mister? Missus and Miss without a surname are not polite.
Other forms of address are: Sir – to a man who is much older.
Madam – used by shop assistants, waiters to their female customers.
Doctor – to a medical practitioner.
Ladies and Gentlemen – to an audience.
Excuse me,(please) – to attract someone's attention, especially waiters, porters, nursers, policemen.
now, read and then copy out from the board.
Как вы думаете, кому удалось бережнее сохранить языковые традиции в области обращений — казахам, русским или англичанам?
Таким образом, английские обращения можно назвать традиционными.
Тестирование. Слайд 13 тест на казахском языке.
Ескіріп, қазіргі кезде қайта қолданылып жүрген қаратпа сөздер.
а) әріптестер; ә) бойжеткен; б) ханым,.мырза;
-еке жұрнағын кімдер көп қолданылады?
а) Құрдастар бір бірінің есіміне қосып колданады;
ә) Атасы немересінің есіміне қосады;
б) Өзінен жасы үлкен адамдарға қосады;
Ат тергеу деп нені айтады?
а) Сәби дүниеге келгенде азан шақырылып берілген аты
ә) Келіннің йын жұртының атын атамай, өзінің ойлап тапқан аты;
б) Нағашы, жиен деген сияқты туыстық атаулар
Слайд 14. Тест на русском языке
В русском языке можно обратиться по профессии:
а) к врачу
б) к инженеру
в) к учителю
После революции 1917 года исчезли обращения
а)гражданин
б)сударь, сударыня
в)товарищ
Сегодня возвращается обращение
а)товарищ
б)гражданин
в)господа
Слайд 15 Тест на английском языке
when you address a man of 40 and you don't know his name, you say:
a)Misters b) Sir c) Excuse me
If it is a woman, you say
a)Excuse me, please b) Lady c) Missus
If you want to address a teacher, you call her
Helen b) Miss Helen c) Miss Parker
Дұрыс жауаптар
№
Қазақша
Орысша
Ағылшынша
1
Б
А
В
2
А
Б
С
3
Ә
В
С
13.Итоги урока
Слайд 22. Акция «Цвет урока»
-Қымбатты оқушылар, бүгінгі сабағымыздың қорытындысын шығарайық...
А) -Дорогие ребята! Подводя итоги урока, мы предлагаем вам поучаствовать в акции «Цвет урока». У вас на партах лежат жетоны трех цветов:красного, синего и зеленого, которые обозначают «отлично», «хорошо», «удовлетворительно». Каждый учащийся на одном из трех языков высказывает свое отношение к уроку и прикрепляет жетон на стенде.
Например, великолепно, интересно, необычно - на рус.яз.,
керемет, ғажайып, қызықты – на казахском яз.,
interesting, unordinary, excellent- на английском яз.
«Адам атын ардақта»
Әскербек әкесімен әзілдей сөйлесіп , күлімдей жүреді .Әкесі Әлмен баласының көңілді жүргеніне мәз болады .Бірақ бүгін көңіл деген нәзік нәрсені күте білмей Әскербек әкесін ренжітіп алды . Оқиға ойда жоқта сөзбен шиеленісті. Мектептен жақсы баға алып, жайраңдап келген Әскербек әкесіне
-Әлмен Әлменович,әдебиет сабағынан бес алғанымды хабарлаймын, -деді. Әшейінде танадай қара көздерін күлімдетіп , баласына елжіреп қарайтын әкесі бұл жолы қалың қасты қабағын қарс жауып алды.
-Балам,бойың менен биік бола бастағанға, ойын да биік бола ма десем ...
-Құлдық ұрып, құлшылық етуге әзірмін,көке... Не кінәм бар?
-Әдептілік әкені құрметтеуден басталады .
-Құрақ ұшып,құрмет көрсетіп тұрған жоқпын ба?
- Мені «көке» деуші едің, енді тең құрбысындай тергейтін болыпсың .... «Ұрыс «сен» деген сөзден шығады»дейді халық.
-Аты-жөніңізді толық айту да айып па?
-Қазақ атам ұрпағын әрбір адамда құрметтей білуге үйретеді.
Адамды құрметтеу үшін атын ардақтап, дәрежесін көтеріп, жасы мен туыстық қатынасына қарай ата, әже, апа, шеше, көке, тәте, Жәке, аға, ағатайым, нағашы, жиен, бөле, деу керек
-Көке, кешіріңіз, шынында да , сый- құрмет көрсету осындай ұсақ-түйектерден басталады деп ойлаған жоқ едім
Бұл рәсім ұсақ – түйек емес, ат тергеу-адамгершіліктің белгісі..
-Ат тергеу келіндердін міндеті ғана емес пе?
Адамды өз атымен атамай, тіпті болмаса соңына «Әке» деген жұрнақты жалғау улкен дәстүр. «Көкем», «Апам», «Ағатайым», «Атам» деген сөзді қосып айту –Сыпайылық.. Ол-халықтын дәстүрі мен қояр мәдениет белгісі («Халық тағылымы»кітабынан)
