Педагогикалы? консилиум

Бакасова Эльмира Мухаметовна

Мектеп психологі

Павлодар облысы

Май ауданы

Баскөл ауылы

«Аманкелді Иманов атындағы жалпы орта білім беретін

лицей – мектеп» ММ

«5-сынып оқушыларының оқу процесіне бейімделуі бойынша анықтама»

Педагогикалық консилиум

2015-2016 оқу жылы

Жылдан жылға оқушылардың бастауыш сыныптан орта буынға  бейімделу кезеңі өзекті мәселе болып туындайды. Оқушылар мектепке, мұғалім талабына, сыныптастарына үйренсе де, бейімделу проблемасы бар. Олар қайтадан жаңа әлеуметтік жағдайға үйренеді, жаңа сынып жетекшісі, пән мұғалімдері, жаңа пән. Әр мұғалім өз талабын қояды. Бұл кез бастапқы жеткіншек шақ, бала ағзасында физиологиялық өзгерістер өтіп, ол да із қалдырады. Сондықтан, 5-сынып оқушыларының бойында ортақ мәселелер пайда болады. Олар:     

• Балалардың мінезі өзгереді;

• Тез шаршайды;

• Көңіл-күйілері бұзылады;

• Оқу үлгерімі томендейді;

• Мазасыздық, қобалжу сезімдері жиілейді.  

Оқушылардың орта буынға көшуіне байланысты бейімделу деңгейлерін анықтау мақсатында сауалнама жүргізілді. Сауалнамаға қатысқаны 17 оқушы. Қорытындысын сарапталай келе келесі нәтижелер алынды:

Мектепке қандай көңіл-күймен келесің?

Мектепке келген кезде өзің қандай сезімде боласың?

Жақсы оқуға не кедергі жасайды?

Барлықтарыңда жақсы көретін пәні бар, ал сенде ше?

Қорытынды: сынып оқушылары мектепке ықыласпен, жаңа достармен кездесемін деп қуанышпен, жаңа білім аламын деп құштартып келеді. Мектепке келген кезде қуанышты, сенімді көңіл – күйде болады. Жақсы деңгейде білім алуына кедергілер жоқ. Оқу процесінде оқытылатын пәндерді 100 % қызығушылықпен оқиды.

Лусканованың бейімделу деңгейлерін анықтау мақсатында жүргізілген сауалнаманың қорытындысы бойынша адаптацияның жоғары белгісі -15 оқушы (88%), орташа белгісі -2 оқушы (12%). Соның ішінде 3 оқушы оқу қиындай бастады(Өмірзақ Рахим, Аманова Фарида, Асетов Нұртас), 1 оқушы мұғалімдер әртүрлі болған ұнамайды(Тогаева Аяулым), 3 оқушы жақсы оқи алмаймын деп қорқамын(Нургазин Ернар, Мухаметкалиева Дильназ, Хамитова Ризагуль) деген жауаптар анықталды.

Сауалнама қорытындысын төмендегі диаграммадан байқауға болады:

Бастауыш сынып мұғалімінің  берген білім негізін  орта буын мұғалімдері іліп кете алмай  жатады? Неге? Сонда олардың білім беру шеберліктері  нашар болғаны ма? Әлде басқа себептері бар ма? Сөйтсек, себептері(фактор) бар екен.

1-фактор: Бақылаудың әлсіреуі. Бала  бастауыш сыныпта 4 жыл бойы        1 кабинетте, бір ғана  мұғалімнің бақылауында тұрақты түрде болады, мұғалім әр балаға жеке талап қояды. Түсінбей қалса, сабақтан соң түсіндіреді, әрқашан көмектеседі. 5-сыныпта  бұл баланс  бұзылады. Әр пәнді әр түрлі мұғалім  жүргізгендіктен, әрқайсысының дауысына, сөйлеу мәнеріне, қоятын талабына  үйрену  қиындық келтіреді. Әрбір баланың мінез-құлқын жаттап, «мәпелеп» отыруға  пән мұғалімінің де уақыты жоқ. Осы жерде баланың өзін керексіз сезінуі, мақтау естімеуі, мұғалімнің назар салмауы балаға жағымсыз әсер етеді.

2-фактор: Мұғалімнің ауысуы. Кенеттен балаға «екінші анасын»  ауыстыруға тура келеді. Әр түрлі мінезі бар мұғалімдердің  бір мезгілде айналасына қаптап кетуін елестетіп көріңізші. Оның үстіне мұғалімдердің көбі баланың өзі менің талабыма үйрене қоймады деп шәкіртті кінәлайды. Ал шынында  дұрыс педагог балаға  қарай  алғашқы қадамды өзі жасауы керек.

3-фактор: Жұмыстың ырғағының ауысуы. Жаңа  пәндер  қосылып, жұмыс көлемі артады. Бастауышта күніне 2-3 пәнге дайындалса, орта буында   5-6 сабаққа  қатар дайындалады. Жаңа пәндерді бірден  меңгере  алмауы да оқушыны тежейді.

4-фактор: Кабинеттік  жүйе, көшіп-қону. Ересектердің ойынша, мұнда тұрған ештеңе жоқ, қай кабинетте оқығанда не бар? Сабақтың қайда  өткенінде не тұр?Шындығында, өз орны мен территориясын  жоғалту, үнемі заттарын арқалау сияқты  қолайсыздықтар  да бала психикасына жағымсыз тиеді.

5-фактор: Білім алшақтығы.  Кітапқа  түскен әрбір тақырыпты баланың  білмейтіні деп қарау керек. Бастауышта  түсінбей қалғанын мұғалімі ерінбей түсіндіреді  немесе жолын табады. Ал пән мұғалімінде уақыт жоқ. Түсінбестіктер көңіл-күйді түсіріп, осыдан келіп, екіліктер көбейеді.

6-фактор:Мұғалімдердің  жүктемесіндегі  жүйесіздік. Мысалы, бір мұғалімге жүктеме 5-ші  және 10,11-ші сыныптан  беріледі. Ол көбіне оқушыларының жас айырмашылықтарының алшақтығын ескермей, бәріне бірдей өз әдістемесімен сабақ жүргізеді. 11-сыныптан сабақтан шығып, бірден 5-ші сыныпқа кірген кезде балаға олардың жасына сәйкес емес  тәсілмен сабақ жүргізеді. Себебі, 5 минуттық қоңырауда мұғалім  өзін  қайта керекті  арнаға  бұра алмай қалады. Бұл 5-ші сыныптың баласына  11-ші сыныптың баласындай қарайды деген сөз. Сондықтан, мұғалімге жүктеме  баланың жас ерекшелігі мен айырмасын ескеріп берілуі керек. Әрі сол алған сыныбын орта жолда тастамай, бітіріп  шыққанша  жүргізіп, сыныпта ең болмаса пән мұғалімі тұрақты  болғаны дұрыс.

Ұсыныс:

• Сынып жетекшісі оқушылардың табысты бейімдеу кезеңін ұйымдастыру үшін сынып ұжымын қалыптастыру жұмыстарын одан әрі жалғастыру қажет.

• Пән мұғалімдері оқушылардың пәндік арнайы білім дағдыларын жетілдіруге бағытталған тиімді әдіс-тәсілдерді кең көлемде қолдануды жалғастыру керек.

Мектептегі оқушылардың қорқыныш сезімдерін жою жолдары:

1. Алдында тұрған мақсаттарға жетуіне сенімділігін арттыру;

2. Мұғалімдермен ортақ тіл табысуына сенімділігін орнықтыру;

3. Сынып ұжымының белсенді мүшесі екеніне көзін жеткізу.