Т?зете дамыту сыныптарыны? білім алуына кедергісіз айма?тар ?алыптастыруды? жа?а жолдары
Т?зете дамыту сыныптарыны? білім алуына кедергісіз айма?тар ?алыптастыруды? жа?а жолдары
?аза?стан Республикасыны? білім беру ісін дамыту ж?ніндегі 2011-2020 жылдар?а арнал?ан мемлекеттік ба?дарламасында аса ма?ызды міндеттерді? бірі «мектепте инклюзивті білім беру ж?йесін жетілдіру» екендігі атап к?рсетілген. Осы міндетке байланысты Ш?О Семей ?аласыны? білім б?лімі 2013 жыл 01.10. № 01-04/623 б?йры?ы негізінде № 42 жанында интернаты бар жалпы орта білім беретін мектепте ?азан айыны? жетісінен бастап бірінші рет т?зеу сыныбы ашылып отыр. Осы сыныптарды? ашыл?анына ?ш жыл болды. ?азіргі та?да мектепте осындай 3 бастауыш сынып ж?мыс істеуде.
Инклюзивті білім беру- м?мкіндігі шектеулі балаларды о?ытып-?йретуді? бір формасы. Инклюзивті білім беру о?у ?рдісін жекелендіру ж?не дербестендіру ?рдісін к?здейді. Б?л сау балалар ?шін де, дамуында а?аулы?ы бар балалар ?шін де ма?ызы бірдей м?селе.
Жалпы білім беретін мектепте сау балалар мен м?мкіндігі шектеулі балаларды? бірлесіп (интеграциялы т?рде) о?уын ?йымдастыру кезінде кері сауалдар туындау м?мкіндігін азайту ?шін инклюзивті білім беруге ?ажетті арнаулы жа?дайлар тізбесін на?ты белгілеп алу шарт. Б?л тізбе о?у ?рдісін ?йымдастыруды, о?у мазм?ны мен ?дістемесін, балаларды? ?лгерімін ба?алауды ж?не т.б. ?амтуы тиіс.
?аза?стан Республикасы Президенті Н?рс?лтан ?біш?лы Назарбаев ?аза?стан жолы-2050. Бір ма?сат, бір м?дде, бір болаша? атты жолдауында М?мкіндігі шектеулі балалар?а к?бірек к??іл б?луді, олар ?шін ?аза?стан кедергісіз айма??а айналуы тиіс, ондай балалар?а ?ам?орлы? к?рсетілуі тиіс-б?л ?зімізді? ж?не ?о?ам алдында?ы бізді? парызымыз деп атап ?ткеніндей мектепте ?рбір баланы жеке ба?ылау ж?не сезіммен ??ыну ар?ылы ?орша?ан орта?а бейімдеп, ?з-?зіне ?ызмет ету да?дысын ме?герту ар?ылы ?лкен ?мірге дайындайды.
Жалпы білім беретін мектептер орналас?ан аума?ына меншік формаларына, ?арастылы?ына ?арамастан мемлекеттік біры??ай о?у ба?дарламалары бойынша ж?мыс ж?ргізеді. Бастауыш білім беру - 4 жыл, ал негізгі орта білім беру - 6 жыл. Негізгі мектеп бітіргендігі туралы ку?лік берілді. ?азіргі та?да 1 сыныпта 7 о?ушы, 2 сыныпта 5 о?ушы, 3 сыныпта 8 о?ушы білім алуда.
М?мкіндігі шектеулі балаларды? жалпы білім мазм?нын игеру ?рдісінде елеулі ?иынды?тарды бастан кешіретіні аны?. Сонды?тан олар?а материалды игеру ?шін к?бірек уа?ыт б?лінуі тиіс. К?бірек ?айталау ?ажет болады. Б??ан ?оса, б?л балалар?а ?сынылатын білім практикалы? т?р?ыдан ба?дарлы, ретті ж?не егжей-тегжейлі на?тылан?ан т?рде болуы тиіс.
Б?л - ?рбір на?ты бала?а жеке ба?дарлама, ж?мыс жоспарын жасау деген с?з. Ол ?шін арнайы мамандардан педагогикалы? консилиум ??рылады (схема 1).
схема 1. Консилиум
??рамында педагог, психолог, логопед, дефектолог,д?рігер, ?леуметтік педагог бар. Педагогикалы? консилиум м?шелерімен бірлесе отырып, мемлекеттік стандарт пен арнаулы білім беру ж?ніндегі о?у ба?дарламалары негізінде жеке білім беру ж?не коррекциялы? – дамыту ба?дарламаларын ?зірледі.?р бала келген сайын педконсилум ?ткізіліп т?рады. Педконсилумны? хаттамасы жазылып шешімі шы?арылады. ?рбір бала?а зерттеу ж?мыстары ж?ргізіледі. Консилумге арнал?ан мінездеме жазылады. ?рбір баланы? даму ерекшелігін ба?алау пара?ы толтырылады. Баланы? мінез –??л?ын ба?алау пара?ы толтырылады. Саба?ты ба?алау балды? ж?йемен ба?аланады.
Консилиум ?йымдастыруды? ма?саты:
О?ыту-т?рбиелеуде ауыт?уы бар балаларды? жас ерекшеліктеріне, жеке ерекшеліктеріне ж?не м?мкіндіктеріне с?йкес ?йлесімді емдеу-сауы?тыру ж?не психо-педагогикалы? жа?даймен ?амтамасыз ету.
Коррекциялы? – дамытушылы? о?ыту дамуыны? мониторингі бар. О?у аны?тамасын тексеру ?ырк?йек пен с?уір айларында ж?ргізіледі.
Осы ба?дарлама?а с?йкес жеке ж?не топты? коррекциялы? саба?тар, логопедтік практикум ?йымдастырылады. ?зартыл?ан к?н тобы ж?мыс жасайды. М?мкіндігі шектеулі о?ушыларды? о?ып-?йренудегі ?иынды?тарын дер кезінде аны?тап, олар?а коррекциялы?-педагогикалы? ?олдау к?рсету ?шін, ?ол жеткізген де?гейі туралы ата-аналарды хабардар ету ?шін т?ра?ты т?рде психо-педагогикалы? мониторинг ?ткізіледі. Б?л барлы? мамандарды? ты?ыз ынтыма?тасты?та бірлесіп ж?мыс ж?ргізу н?тижесінде іске асады. Шын м?ніндегі инклюзивті білім беру талаптарын ж?зеге асыру ?шін педагогикалы? ?рдіске ?атысушы барлы? мамандарды? ынта-ы?ыласы, бірлескен к?ш-жігері ?ажет, уа?ыт керек. ?р баламен жеке мамандар ж?мыс істейді, мамандарды? берген жатты?уларын ?р саба?та пайдаланып отырамыз.
2013-2014 о?у жылыны? с?уір айында білім б?лімі ?йымдастыр?ан «Коррекциялы? білім беру ісін бас?ару» та?ырыбында ?алалы? семинар ?ткізілді. Т?зеу сыныптарын ?йымдастыру ж?мысына жан-жа?ты н?с?аулы? беріліп, ?ызы?ты пікірталаспен ?орытылды.
Т?зету-дамыту сыныбында ?зартыл?ан к?н тобы ж?мыс жасайды. М?нда балалар тама?танады, таза ауада ойнайды, т?рбиешіні? к?мегімен ?й тапсырмасын орындайды.
К?нні? екінші ауысымы о?ушы ?шін ма?ызды ?ызмет ат?арады. Ол- негізгі ж?не ?осымша білім беру. О?ан ішінаралы? компоненттер кіреді:
Білім негізі: ?й тапсырмасын орындау, шы?армашылы? тапсырма, жеке т?рде ке?ес алу.
Денсаулы?ты? ж?не мазм?нды?: интеллектуалды? ж?не дамыту ойындары, серуендеу.
?зартыл?ан к?н тобыны? негізгі ?ызметі- ол д?рыс ба?ыт-ба?дар беру, ?рі ж?мысты д?рыс ?йымдастыру. Е? бастысы, бала бос уа?ытында кешке дейін бос отырмау керек. Т?рбиешіні? міндеті - балалармен уа?ытты ?ызы?ты, тартымды ?ткізу.
Саба?ты «Атам?ра» баспа о?улы?ымен ж?ргіземіз. Саба?ты? ?за?ты?ы 35 минут. Саба? кестесі 5 к?ндік болып ??рылды. ?рбір саба?та о?ушыларды? ой-?рісін дамыту ?шін, ?немі к?рнекіліктер пайдаланамыз. Ойын технологиясын ж?не ?лтты? ойындарды ?олданамыз. Мысалы: «?ай ?ріпті жо?алттым?» ойыны «Ми?а шабуыл», «Орамал тастама?» ?лтты? ойыны. К?нделікті к?ру диктантын жазамыз. К?ру диктантты о?ушыларды? к?ріп есте са?тау ?абілеттерін ?алыптастырады. К?нделікті перфокартолармен ж?мыс жасаймыз. Математика?а арнал?ан дидактикалы? материалдарды ж?не ?лестірмелі карточкаларды пайдаланамыз.
Математика саба?ында 3 минут БИС технологиясын пайдаланамыз. Мысалы,
ТКШ АКШ ЖКШ
5+4 = 9 – 5 + 3 = 10 – 5 + 4 - 7 =
Осы тапсырмаларды 3 минутты? ішінде орындау керек.
?азір о?ушыларды? барлы?ы б?л тапсырманы 3 минутты? ішінде орындау?а т?селді. Осымен ?атар о?ушылар?а ??м терапиясын пайдаланамыз. ??ммен ойын - балалар мен ересектерді? эмоционалды? хал-жа?дайларына о? ?сер етеді, б?л баланы? ?зіндік дамуы ?шін тамаша ??рал болып табылады. ??мда?ы ойындар - баланы? таби?и ?рекеті формаларыны? бір т?рі. ??мнан суреттер салып, ?рт?рлі о?и?аларды ойлап тауып, біз бала ?шін ?лде?айда ?ызы?ты т?рде о?ан ?зімізді? біліміміз бен ?мірлік т?жірибемізді, ?орша?ан ?лемні? за?дылы?тары мен о?и?аларын жеткізе аламыз. ??м?а сурет саламыз, ?ріптерді, сандарды сеуіп жаздырамыз (сурет 1). Біз саба?та жыл бойы ??мды ?олданамыз. Балалар ??ммен ойнауды ?те жа?сы к?реді. ??м балаларды? ?зара т?сінушіліктерін табу?а к?мектеседі. ??м агрессиялы? ?уатты шешеді, сонды?тан ??мзарда ойнап отыр?ан барлы? балалар бірге ойын жоспарлап оны ж?зеге асырады.
сурет 1. ??м терапиясы
Балаларды? бір - бірімен ?арым - ?атынас жасау?а м?мкіндігі туады да, ол тілдік ж?не комуникативті дамуына жа?ымды ?серін тигізеді.
2015-2016 о?у жылыны? басында арнаулы т?зету сыныптарыны? о?ушылары мен ата-аналарына арнал?ан Республикалы? «Жолашар» акциясына ?атысты. Б?л акцияны? ?ткізу ма?саты балалар?а барынша назар аудару, балаларды? ?о?амны? бір б?лшегі ретінде ел ?атарлы мектепте білім алу?а жа?дай жасау. «Жол ашар» акциясына байланысты осы т?зете дамыту сыныптарыны? сынып жетекшілері Г.Т.Карашева. С.Б. Алипбаева, Б.Т. Молдашева ?з аттарынан ?р о?ушы?а мектепке ?ажетті ??ралдар сыйлады. «Денсаулы? фестивалі - 2015» деп аталатын денсаулы? к?ніне орай дене шыны?тыру м??алімі А.Д?йсенбаева ?йымдастыр?ан жарыс?а о?ушыларымыз белсенді ?атысты (сурет 2). ?зартыл?ан к?н тобыны? т?рбиешілері мен кітапхана ме?герушісіні? ?йымдастыруымен «Кітапхана?а саяхат» жасады. Сонымен бірге мектепішілік «Алтын к?з» бай?ауына, жа?а-жылды? мерекеге ?атысуына ат салысты?. Бірінші наурыз Ал?ыс к?ніне орай т?зете-дамыту сынып о?ушылары флешмоб билеп, ?з ?нерлерін к?рсетті (сурет 3). «Шабыт» ?йірмесі бойынша «Абай о?улары-2016» бай?ауына да белсене ?атысып, ма?тау ?а?азымен мараппатталды (сурет 4). 8-наурыз ?арса?ында аналар?а арнал?ан концерттік ба?дарлама ?йымдастырылды. ?ш сынып бірігіп аналарына ?здеріні? ?нерлерін к?рсетті (сурет 5).
сурет 6. Мада?тамалар
сурет 5. Ананлар к?ні
сурет 4. Абай о?улары
?немі ізденісті? н?тижесінде о?уда?ы, шы?армашылы? ж?мыстарымны? к?рсеткішін, ш?кірттерімізді? ?нердегі, білімдегі жетістіктерін атап айту?а болады. Сыныпта?ы о?ушыларды шы?дауда, т?л?аны? даралы? келбетін ?алыптастыруда к?п жетістіктерге жетудеміз. 2014-2015 о?у жылында «Халы?аралы? олимпиада» а?ылшын п?нінен 1-ші д?режелі дипломмен Серіков За??ар, 2-ші д?режелі дипломмен Смагулова Балнур, 3-ші д?режелі дипломмен Толегенова Аружан же?іп алды. Бізді? балалар обылысты? «Дарын» ?ылыми орталы?ы ?йымдастыратын т?рлі интеллектуалды? сайыстар?а да о?ушыларды ?атыстырып, 2013-2014ж. Ш?О ??ПО «Дарын» ?йымдастыр?ан облысты? «Малахит» конкурсында о?ушыларымыз ?адылтаев Ералы ж?лделі II орын?а ие болса,облысты? «Балапан» конкурсына ?атысып 1 «Б» сынып о?ушылары Алтайбекова Камилла мен Н?ржан?лы Ералы 1-ші орын, С?тбеков Бекзат 2-ші орын, ал ?алымова Гау?ар 3-ші орын?а ие болды. Сондай-а? о?ушыларымыз шы?армашылы? жетістіктерге де жетуде. «Семей та?ы» газетіне Серіков За??арды? «Мектебім» атты ?ле?і жары? к?рсе, Республикалы? «А?жолтай» газетіне ?айратова Диляраны? «Анашым» ж?не «Та?» ?ле?дері жары??а шы?ты (сурет 6).
Мамандарды? ж?мысыны? ар?асында кей балаларды? мінезінде о? ?згеріс бай?алды.
Мониторинг к?рсеткіші бойынша сыныптарда 3 то?сан бойынша ?су бар (сурет 7).
Сурет 7. Мониторинг к?рсеткіші
?азіргі уа?ытта т?зете - дамыту сыныптарында 1 о?у озаты, 7 о?у екпіндісі бар. Келесі о?у жылында 1 о?ушы жалпы сынып?а ауысады. Осындай ?стаздарымызды? ?ажырлы е?бегіні? ар?асында осындай жа?сы жетістіктерге жетудеміз.
Пайдаланыл?ан ?дебиеттер:
Кушербаев А. Психикалы? дамуы тежелген балалармен ж?ргізілетін т?зете дамыту ж?мыстарыны? ерекшеліктері// Дефектология. 2011. №3. 17б.
Воронкова В.В. Воспитание и обучение детей в вспомогательной школе. М., 1994.
Кальпебаева Г. Психикалы? дамуы тежелген балаларды а?ыл-есі т?мен балалардан ажырату// Дефектология. 2010. №4. 15б.
Гаврилушкина О.Н. Об организации воспитания детей с ЗПР. // Дошкольное воспитание. 2004. №8
Пашков А.Г. Педагогические основы социальной реабилитации детей и ограниченными возможностями (методические рекомендации). 2006.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Т?зете дамыту сыныптарыны? білім алуына кедергісіз айма?тар ?алыптастыруды? жа?а жолдары»
«№ 42 жанында интернаты бар жалпы орта білім беретін мектеп» КММ
Түзете дамыту сыныптарының білім алуына кедергісіз аймақтар қалыптастырудың жаңа жолдары
Г.Т. Карашева
«№ 42 жанында интернаты бар жалпы орта білім беретін мектеп» КММ бастауыш сынып мұғалімі
Шығыс Қазақстан облысы Семей қаласы
Қазақстан Республикасының білім беру ісін дамыту жөніндегі 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында аса маңызды міндеттердің бірі «мектепте инклюзивті білім беру жүйесін жетілдіру» екендігі атап көрсетілген. Осы міндетке байланысты ШҚО Семей қаласының білім бөлімі 2013 жыл 01.10. № 01-04/623 бұйрығы негізінде № 42 жанында интернаты бар жалпы орта білім беретін мектепте қазан айының жетісінен бастап бірінші рет түзеу сыныбы ашылып отыр. Осы сыныптардың ашылғанына үш жыл болды. Қазіргі таңда мектепте осындай 3 бастауыш сынып жұмыс істеуде.
Инклюзивті білім беру- мүмкіндігі шектеулі балаларды оқытып-үйретудің бір формасы. Инклюзивті білім беру оқу үрдісін жекелендіру және дербестендіру үрдісін көздейді. Бұл сау балалар үшін де, дамуында ақаулығы бар балалар үшін де маңызы бірдей мәселе.
Жалпы білім беретін мектепте сау балалар мен мүмкіндігі шектеулі балалардың бірлесіп (интеграциялы түрде) оқуын ұйымдастыру кезінде кері сауалдар туындау мүмкіндігін азайту үшін инклюзивті білім беруге қажетті арнаулы жағдайлар тізбесін нақты белгілеп алу шарт. Бұл тізбе оқу үрдісін ұйымдастыруды, оқу мазмұны мен әдістемесін, балалардың үлгерімін бағалауды және т.б. қамтуы тиіс.
Қазақстан Республикасы Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев Қазақстан жолы-2050. Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ атты жолдауында Мүмкіндігі шектеулі балаларға көбірек көңіл бөлуді, олар үшін Қазақстан кедергісіз аймаққа айналуы тиіс, ондай балаларға қамқорлық көрсетілуі тиіс-бұл өзіміздің және қоғам алдындағы біздің парызымыз деп атап өткеніндей мектепте әрбір баланы жеке бақылау және сезіммен ұғыну арқылы қоршаған ортаға бейімдеп, өз-өзіне қызмет ету дағдысын меңгерту арқылы үлкен өмірге дайындайды.
Жалпы білім беретін мектептер орналасқан аумағына меншік формаларына, қарастылығына қарамастан мемлекеттік бірыңғай оқу бағдарламалары бойынша жұмыс жүргізеді. Бастауыш білім беру - 4 жыл, ал негізгі орта білім беру - 6 жыл. Негізгі мектеп бітіргендігі туралы куәлік берілді. Қазіргі таңда 1 сыныпта 7 оқушы, 2 сыныпта 5 оқушы, 3 сыныпта 8 оқушы білім алуда.
Мүмкіндігі шектеулі балалардың жалпы білім мазмұнын игеру үрдісінде елеулі қиындықтарды бастан кешіретіні анық. Сондықтан оларға материалды игеру үшін көбірек уақыт бөлінуі тиіс. Көбірек қайталау қажет болады. Бұған қоса, бұл балаларға ұсынылатын білім практикалық тұрғыдан бағдарлы, ретті және егжей-тегжейлі нақтыланған түрде болуы тиіс. Бұл - әрбір нақты балаға жеке бағдарлама, жұмыс жоспарын жасау деген сөз. Ол үшін арнайы мамандардан педагогикалық консилиум құрылады (схема 1).
Құрамында педагог, психолог, логопед, дефектолог,дәрігер, әлеуметтік педагог бар. Педагогикалық консилиум мүшелерімен бірлесе отырып, мемлекеттік стандарт пен арнаулы білім беру жөніндегі оқу бағдарламалары негізінде жеке білім беру және коррекциялық – дамыту бағдарламаларын әзірледі.Әр бала келген сайын педконсилум өткізіліп тұрады. Педконсилумның хаттамасы жазылып шешімі шығарылады . Әрбір балаға зерттеу жұмыстары жүргізіледі . Консилумге арналған мінездеме жазылады . Әрбір баланың даму ерекшелігін бағалау парағы толтырылады . Баланың мінез –құлқын бағалау парағы толтырылады . Сабақты бағалау балдық жүйемен бағаланады .
схема 1. Консилиум
Консилиум ұйымдастырудың мақсаты:
Оқыту-тәрбиелеуде ауытқуы бар балалардың жас ерекшеліктеріне, жеке ерекшеліктеріне және мүмкіндіктеріне сәйкес үйлесімді емдеу-сауықтыру және психо-педагогикалық жағдаймен қамтамасыз ету.
Міндеттері:
келген балаларды жан-жақты зерттеуден өткізіп, оқу-тәрбиеге дайындығын анықтап, дамыта-түзету және әлеуметтік жұмыстарын ұйымдастыру;
мектепке бейімдеуге қиыншылығы бар оқушыларды анықтау;
тұлғалық дамуын анықтап, қажудың алдын алу;
оқыту-тәрбиелеуде жеке дифференциалды жұмыс атқару;
консилиум мүшелерінің бірлесе жұмыс атқаруын ұйымдастыру.
Коррекциялық – дамытушылық оқыту дамуының мониторингі бар . Оқу анықтамасын тексеру қыркүйек пен сәуір айларында жүргізіледі.
Осы бағдарламаға сәйкес жеке және топтық коррекциялық сабақтар, логопедтік практикум ұйымдастырылады. Ұзартылған күн тобы жұмыс жасайды. Мүмкіндігі шектеулі оқушылардың оқып-үйренудегі қиындықтарын дер кезінде анықтап, оларға коррекциялық-педагогикалық қолдау көрсету үшін, қол жеткізген деңгейі туралы ата-аналарды хабардар ету үшін тұрақты түрде психо-педагогикалық мониторинг өткізіледі. Бұл барлық мамандардың тығыз ынтымақтастықта бірлесіп жұмыс жүргізу нәтижесінде іске асады. Шын мәніндегі инклюзивті білім беру талаптарын жүзеге асыру үшін педагогикалық үрдіске қатысушы барлық мамандардың ынта-ықыласы, бірлескен күш-жігері қажет, уақыт керек. Әр баламен жеке мамандар жұмыс істейді, мамандардың берген жаттығуларын әр сабақта пайдаланып отырамыз.
2013-2014 оқу жылының сәуір айында білім бөлімі ұйымдастырған «Коррекциялық білім беру ісін басқару» тақырыбында қалалық семинар өткізілді. Түзеу сыныптарын ұйымдастыру жұмысына жан-жақты нұсқаулық беріліп, қызықты пікірталаспен қорытылды.
Түзету-дамыту сыныбында ұзартылған күн тобы жұмыс жасайды. Мұнда балалар тамақтанады, таза ауада ойнайды, тәрбиешінің көмегімен үй тапсырмасын орындайды.
Күннің екінші ауысымы оқушы үшін маңызды қызмет атқарады. Ол- негізгі және қосымша білім беру. Оған ішінаралық компоненттер кіреді:
Білім негізі: үй тапсырмасын орындау, шығармашылық тапсырма, жеке түрде кеңес алу.
Денсаулықтық және мазмұндық: интеллектуалдық және дамыту ойындары, серуендеу.
Ұзартылған күн тобының негізгі қызметі- ол дұрыс бағыт-бағдар беру, әрі жұмысты дұрыс ұйымдастыру. Ең бастысы, бала бос уақытында кешке дейін бос отырмау керек. Тәрбиешінің міндеті - балалармен уақытты қызықты, тартымды өткізу.
Сабақты «Атамұра» баспа оқулығымен жүргіземіз. Сабақтың ұзақтығы 35 минут. Сабақ кестесі 5 күндік болып құрылды. Әрбір сабақта оқушылардың ой-өрісін дамыту үшін, үнемі көрнекіліктер пайдаланамыз. Ойын технологиясын және ұлттық ойындарды қолданамыз. Мысалы: «Қай әріпті жоғалттым?» ойыны «Миға шабуыл», «Орамал тастамақ» ұлттық ойыны. Күнделікті көру диктантын жазамыз. Көру диктантты оқушылардың көріп есте сақтау қабілеттерін қалыптастырады. Күнделікті перфокартолармен жұмыс жасаймыз. Математикаға арналған дидактикалық материалдарды және үлестірмелі карточкаларды пайдаланамыз.
Математика сабағында 3 минут БИС технологиясын пайдаланамыз. Мысалы,
ТКШ АКШ ЖКШ
5+4 = 9 – 5 + 3 = 10 – 5 + 4 - 7 =
Осы тапсырмаларды 3 минуттың ішінде орындау керек.
Қазір оқушылардың барлығы бұл тапсырманы 3 минуттың ішінде орындауға төселді. Осымен қатар оқушыларға құм терапиясын пайдаланамыз. Құммен ойын - балалар мен ересектердің эмоционалдық хал-жағдайларына оң әсер етеді, бұл баланың өзіндік дамуы үшін тамаша құрал болып табылады. Құмдағы ойындар - баланың табиғи әрекеті формаларының бір түрі. Құмнан суреттер салып, әртүрлі оқиғаларды ойлап тауып, біз бала үшін әлдеқайда қызықты түрде оған өзіміздің біліміміз бен өмірлік тәжірибемізді, қоршаған әлемнің заңдылықтары мен оқиғаларын жеткізе аламыз. Құмға сурет саламыз, әріптерді, сандарды сеуіп жаздырамыз (сурет 1). Біз сабақта жыл бойы құмды қолданамыз. Балалар құммен ойнауды өте жақсы көреді. Құм балалардың өзара түсінушіліктерін табуға көмектеседі. Құм агрессиялық қуатты шешеді, сондықтан құмзарда ойнап отырған барлық балалар бірге ойын жоспарлап оны жүзеге асырады. Балалардың бір - бірімен қарым - қатынас жасауға мүмкіндігі туады да, ол тілдік және комуникативті дамуына жағымды әсерін тигізеді.
сурет 1. Құм терапиясы
Қорыта айтқанда құмзар ойыны баланы тәрбиелеуде дамытуда маңызды рөл атқарады. Құмзар ойындарды, жаттығуларды пайдалану балардың эмоциясын, шығармашылығын, зейіндерін, қабілеттерін дұрыс көзқарастырын қалыптастыруға маңызды рөл атқарады.
Мектепте бұл балаларды шеттетпей бастауыштың барлық іс-шараларына қатыстырып отырамыз. Ата-аналардың көмегімен ЛФК кабинеті ашылмақшы.
2015-2016 оқу жылының басында арнаулы түзету сыныптарының оқушылары мен ата-аналарына арналған Республикалық «Жолашар» акциясына қатысты. Бұл акцияның өткізу мақсаты балаларға барынша назар аудару, балалардың қоғамның бір бөлшегі ретінде ел қатарлы мектепте білім алуға жағдай жасау. «Жол ашар» акциясына байланысты осы түзете дамыту сыныптарының сынып жетекшілері Г.Т.Карашева. С.Б. Алипбаева, Б.Т. Молдашева өз аттарынан әр оқушыға мектепке қажетті құралдар сыйлады. «Денсаулық фестивалі - 2015» деп аталатын денсаулық күніне орай дене шынықтыру мұғалімі А.Дүйсенбаева ұйымдастырған жарысқа оқушыларымыз белсенді қатысты (сурет 2). Ұзартылған күн тобының тәрбиешілері мен кітапхана меңгерушісінің ұйымдастыруымен «Кітапханаға саяхат» жасады. Сонымен бірге мектепішілік «Алтын күз» байқауына, жаңа-жылдық мерекеге қатысуына ат салыстық. Бірінші наурыз Алғыс күніне орай түзете-дамыту сынып оқушылары флешмоб билеп, өз өнерлерін көрсетті (сурет 3). «Шабыт» үйірмесі бойынша «Абай оқулары-2016» байқауына да белсене қатысып, мақтау қағазымен мараппатталды (сурет 4). 8-наурыз қарсаңында аналарға арналған концерттік бағдарлама ұйымдастырылды. Үш сынып бірігіп аналарына өздерінің өнерлерін көрсетті (сурет 5).
сурет 3. Алғыс күні. Флешмоб.
сурет 2. Денсаулық фестивалі - 2015
Үнемі ізденістің нәтижесінде оқудағы, шығармашылық жұмыстарымның көрсеткішін, шәкірттеріміздің өнердегі, білімдегі жетістіктерін атап айтуға болады. Сыныптағы оқушыларды шыңдауда, тұлғаның даралық келбетін қалыптастыруда көп жетістіктерге жетудеміз. 2014-2015 оқу жылында «Халықаралық олимпиада» ағылшын пәнінен 1-ші дәрежелі дипломмен Серіков Заңғар, 2-ші дәрежелі дипломмен Смагулова Балнур, 3-ші дәрежелі дипломмен Толегенова Аружан жеңіп алды. Біздің балалар обылыстық «Дарын» ғылыми орталығы ұйымдастыратын түрлі интеллектуалдық сайыстарға да оқушыларды қатыстырып, 2013-2014ж. ШҚО ӨҒПО «Дарын» ұйымдастырған облыстық «Малахит» конкурсында оқушыларымыз Қадылтаев Ералы жүлделі II орынға ие болса ,облыстық «Балапан» конкурсына қатысып 1 «Б» сынып оқушылары Алтайбекова Камилла мен Нұржанұлы Ералы 1-ші орын, Сәтбеков Бекзат 2-ші орын, ал Қалымова Гауһар 3-ші орынға ие болды. Сондай-ақ оқушыларымыз шығармашылық жетістіктерге де жетуде. «Семей таңы» газетіне Серіков Заңғардың «Мектебім» атты өлеңі жарық көрсе, Республикалық «Ақжолтай» газетіне Қайратова Диляраның «Анашым» және «Таң» өлеңдері жарыққа шықты (сурет 6).
сурет 6. Мадақтамалар
сурет 5. Ананлар күні
сурет 4. Абай оқулары
Мамандардың жұмысының арқасында кей балалардың мінезінде оң өзгеріс байқалды.
Мониторинг көрсеткіші бойынша сыныптарда 3 тоқсан бойынша өсу бар (сурет 7).
Қазіргі уақытта түзете - дамыту сыныптарында 1 оқу озаты, 7 оқу екпіндісі бар. Келесі оқу жылында 1 оқушы жалпы сыныпқа ауысады. Осындай ұстаздарымыздың қажырлы еңбегінің арқасында осындай жақсы жетістіктерге жетудеміз.
Сурет 7. Мониторинг көрсеткіші
Пайдаланылған әдебиеттер:
Кушербаев А. Психикалық дамуы тежелген балалармен жүргізілетін түзете дамыту жұмыстарының ерекшеліктері// Дефектология. 2011. №3. 17б.
Воронкова В.В. Воспитание и обучение детей в вспомогательной школе. М., 1994.
Кальпебаева Г. Психикалық дамуы тежелген балаларды ақыл-есі төмен балалардан ажырату// Дефектология. 2010. №4. 15б.
Гаврилушкина О.Н. Об организации воспитания детей с ЗПР. // Дошкольное воспитание. 2004. №8
Пашков А.Г. Педагогические основы социальной реабилитации детей и ограниченными возможностями (методические рекомендации). 2006.
