____________________________
____________________________
Сабақтың тақырыбы : Зат есімнің түрлері. Жалқы және жалпы зат есімдер.
Сабақтың мақсаты : Оқушылардың зат есімнің мағыналық түрлерін ажыратып, оның жасалу жолдары мен емлесі туралы түсініктер алу.
Сабақтың көрнекіліктер : Сызбалар, постер, кешенді талдау үлгісі.
Сабақтың түрі : шығармашылық сабақ.
Сабақтың әдісі: сын тұрғысынан ойлау технологиясының стратегияларын қолдану.
Сабақ барысы :
І.Ұйымдастыру.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру. Оқушылардың үй тапсырмасын топта тексеру.
ІІІ. Жаңа сабақ.
-Зат есімдердің қандай мағыналық түрлерін өттік? Осы түрлерді қос сөздер арқылы топтап, үш түрге бөлейік.
Зат есім
Дара – күрделі, Жалпы- жалқы, деректі - дерексіз
тапсырма . Әр топ өз топтарының аттарына сәйкес 5 сөздерді тауып жазыңдар.
тапсырма . Олардың ерекшеліктерін салыстырып, ереже шығарайық.
- тапсырма .Әр топқа сөздер беріледі, сөздердің түбірі мен қосымшаларын анықтап беру қажет.
ІҮ. Жаңа мағұлымат беру үшін жұмысты ұйымдастыру.
(Мұғалім әр топқа сөздер бере отырып, сөздің тұлғасы мен қосымшасын ажыратып отыру тапсырылады)
Есімдерден зат есім тудыратын негізгі жұрнақтар : -шы-, ші, -лық, -лік, -дық, - дік, -тық,-тік, -шылық, -шілік, -лас, -лес, -дас, -дес, -тас, - тес.
Сөздер: қайықшы, әнші, оқулық, достық, көпшілік, басшылық, ауылдас, бауырлас, серіктес.
Есімдерден зат есім тудыратын негізгі жұрнақтар : кер, - гер,-хана,-стан (фонетикалық үндестік заңына бағынбайтын жұрнақтар)
Айлакер, саудагер, емхана, Өзбекстан, Қазақстан, гүлстан
Зат есімнің рең мәнін тудырушы (түрлендіруші) жұрнақтар : -шақ,-шек,-ша,- ше, -жан, -тай, -й,- еке, -шық,-шік,- сымақ, - қан.
Мысалдар : құлыншақ, келіншек, әкетай, апажан, қапшық, көлшік, киімсымақ, ботақан.
Етістіктен зат есім тудыратын жұрнақтар : -қ,-к,-ық,-ік,-ым,-ім,-м,-ма,-ме,-ба,-бе,-па,-пе,-ыс,-іс,-с,-қыш,-ғыш,-гіш,-кіш,-ыш,-іш.
Мысалдар : санақ, тірек, білім, аялдама, терме, айтыс, күзеліс, тоңазытқыш, сүрткіш, қуаныш.
«Жасырынды сөзің мағынасын аш» стратегиясы.
Оқушылар берілген тапсырмалар бойынша сөздердің лексикалық мағынасын ашады. Мысалы, айлакер – қу, пәле, тығырықтан шығытын адам.
Құлыншақ – жылқы малының баласы, анасының баласына айтатын еркелету сөз.
Ү.Мәтінмен жұмыс . Болжау стратегиясы. Ертегіден зат есімді табыңдар.
Жалқау
Баяғыда бір жалқау адам болыпты.Оның ештеңе істегісі келмейді тек дем алып, ұйықтап, тамақ ішіп күнін өткізеді екен. Балаларыма да осы жалқаулығым мұра болып қалады –ау, бұдан қалай құтылсам екен деп ойлайды. Ақыры ол бір көпті көрген қариядан жалқаулықтан құтылудың жолын сұрапты.
Оқушылар ертегінің желісін өз ойлары бойынша аяқтап шығады.
ҮІ. Үйге тапсырма . Зат есім сөздеріне кешенді талдау жасау.
ҮІІ. Оқушыларды бағалау.
Қайықшы, әнші, оқулық, достық, көпшілік, басшылық, ауылдас, бауырлас, серіктес.
Айлакер, саудагер, емхана, Өзбекстан, Қазақстан, гүлстан
құлыншақ, келіншек, әкетай, апажан, қапшық, көлшік, киімсымақ, ботақан.
санақ, тірек, білім, аялдама, терме, айтыс, күзеліс, тоңазытқыш, сүрткіш, қуаныш.