ІІ. Топқа бөлу Үй тапсырмасын сұрау Жаңа сабақ Тапсырма№1 Тапсырма №2 Сабақты бекіту | «Ұқсас қаламдар» ойыны арқылы топқа бөлу Зымыран сұрақтар: 1. Әдеби тіл дегеніміз не? 2. Әдеби тілдің неше нормасы бар? 3. Фонетикалық норма дегеніміз не? 4. Лексикалық норма дегеніміз не? 5. Грамматикалық норма дегеніміз не? 6. Мәтін дегеніміз не? 7. Орфогафия дегеніміз не? 8. Орфоэпия дегеніміз не? 9. Сөйлем дегеніміз не? 10.Ойды білдіре алатын ең кіші бөлшек қалай аталады? 11.Орфографияға мысал келтір. 12.Орфоэпияға мысал келтір. Мұғалім жаңа сабақ туралы мәліметтер береді.( Роwer point таныстырылымымен) Оқушылар тақырыптың мазмұны жайлы ой бөліседі. Сөздің бастапқы мағыналы бөлшегін түбір дейді.Түбір сөзден кейін тұрған сөз бөлшектерін қосымша дейміз,ал түбір мен қосымшадан құралып тұрған сөзді қосымшалы сөз дейміз. Қосымша екі түрлі :жұрнақ және жалғау.Жұрнақ өзі жалғанған сөздің мағынасын өзгертеді,ол сөзді басқа сөзбен байланыстырмайды.Жалғау сөзбен сөзді байланысқа келтіріп тұрады. Қосымша екіге бөлінеді: 1.Жұрнақ. 2.Жалғау. Жұрнақ-сөз түрлендіруші,сөз тудырушы болып екіге бөлінеді. Мыс:Үй-шік,оқу-шы,өнер-паз,әсем-паз Жұрнақ сөзін түсіну үшін мына сөз тобына көңіл аударайық 1.Су-шы 2. Су-ла 2.Су-сын Су-ар 3.Су-лық Су-сы 4.Су-ат Су-са Бірінші топтағы су сөзі-заттық ұғымды білдіретін түбір сөз,бұған-шы,сын,лық,ат тәрәздә сөз бөлшектерін қосқанда,одан төрт түрлі заттық ұғымды білдіретін жаңа сөздер пайда болды. Сондай-ақ ,екінші топтағы сөздердің де су сөзі –заттық ұғымды білдіретін түбір сөз.ал бұдан –ла,-ар,-сы,-са жұрнақтары арқылы өрбіген сула,суар,суса,сусы сөздері қимылдық ұғымды білдіріп ,су сөзінен мағыналық жағынан алыстап кеткен жоқ.Осы екі топтағы сөздердің бірін сөз тудырушы,ал екіншісі сөз түрлендіруші жұрнақтар деп атаймыз. Сөйтіп оқушылар өзінің жалғанған сөзіне жаңа мағыналы сөз тудыратын жұрнақ сөз тудырушы жұрнақ деп аталады. Жалғанған сөзінің алғашқы негізгі мағынасын өзгертпей оған сәл ғана үстеме мағына беретін жұрнақтың түрі сөз түрлендіруші. Демек,жеке сөздердің түбіріне жалғанып,бірде жаңа мағыналы сөз,бірде жалғанған сөздерінің формасын ғана өзгертетін сөз бөлшегін жұрнақ дейміз. Жалғау төртке бөлінеді-көптік,септік,тәуелдік,жіктік. Мыс:дәптерге,балалар. Топтық жұмыс 1 топ Берілген сөздерден жұрнақ арқылы туынды түбір жасап,ауызша айту. Ой,пайда,оқу,күз,көктем,сылдыр,үй,іс,жүз,тәрбие,тәлім. 2 топ Берілген сөздердің түбірі мен қосымшаларын дефис арқылы ажырату. Жолдастар,айбындылық,әділеттілік,шаруашылықтар,имандылық, ұрыншақ,тараншақ,сыйлағыш,білімпаз.өнерлінің,балалардың. 3 топ Берілген сөздерге қосышалар жалғап,сөйлем құрау. Өнер,дала,ақыл,тату,үлгі,тәртіп,таза,оқу. Жұптық жұмыс: 73-жаттығу Төмендегі берілген түбір сөздерді,туынды сөздерді,жалғаулы сөздерді үш бағанға жазыңдар. Түбір сөздер | Туынды сөздер | Жалғаулы сөздер | Кітап,терезе, мұнай, сарай,бақ,баяу, бәйге | Тасымал,әсемпаз,өнерпаз, балалық,оулық,басқар, Балжан,сиыршы,түндік, өнегелі | Дәптерге,қаланың, құлынның, айшықты, құрбысы,елімізден, балада.шегенің | Электрондық оқулықпен жұмыс. (Барлық оқушы қатысады) 1.Электрондық оқулықта берілген сөздердің түбірін бөлек, жұрнағын бөлек, жалғауын бөлек айтады. (ауызша) 2.Электрондық оқулықта берілген ребусты шешеді. 3. Шығармашылық жұмыс: 1 топ «Менің досым» 2 топ «Менің ұстазым» 3 топ «Менің сынып» |