Технологическая карта урока татарской литературы

Дәрес этаплары

Укытучы эшчәнлеге

Укучылар эшчәнлеге

Универсаль уку гамәлләре

1.Оештыру өлеше. Дәрескә кызыксыну уяту (мотивлаштыру)

Укучыларны психологик яктан дәрескә оештыру (кыскача әңгәмә үткәрү).

Дәрестә эшләү кагыйдәләре:

-Игътибарлы бул;

-Үз фикереңне әйтә бел;

-Сыйныфташларыңны тыңла.

Шәхси: дәрестә дөрес юнәлеш алу;

коммуникатив: укытучы һәм сыйныфташлар белән хезмәттәшлек

2. Актуальләштерү. Яңа белемнәрне формалаштыру, әзерлекне белү.

Узган дәрестә Һ.Такташның биографиясе белән таныштык. Биографиясе буенча кыскача тест үткәрү.

Шигырь турында кыскача аңлатма биреп китү: шигырь Һади Такташның балачак дусты Мокамайга багышлана.Мокамай авылда арба тәгәрмәче урлап тотыла. Аны бик нык кыйныйлар да базга ябалар. Егет шунда үз-үзен суеп үтерә.

Шигырьне А.Арсланов аудиоязмада укый, шуңа таянып, яңа теманы үзләштерүгә әзерлек эше башлана.

-Сез өйдә Һ.Такташның “Мокамай ” шигырен укыдыгыз. Бу нинди әдәби төргә һәм жанрга карый?

-Шигырь темасын әйтегез.

(нәрсә турында сүз бара?)

Һ.Такташның биографиясе буенча тестны эшләү, үзара тикшерү, классташыңның эшен бәяләү.

- Лирика төре, лирик шигырь хис-кичерешләр белән үрелеп бара торган жанр;

Шигырьдә ике тема бар: урман һәм Мокамай темасы

Танып-белү: тексттан кирәкле мәгълүматны таба белү; үз фикереңне төгәл әйтә белү һәм исбатлау;

коммуникатив: сыйныфташ-ларыңны тыңлау, бәяләү.

3. Дәрес барышында туган кыенлыкны (проблеманы) билгеләү, сәбәбен ачыклау

Ике теманың бәйләнешен ничек билгелибез?

Урман һәм Мокамай темасын аерым-аерым анализлыйбыз.

Танып-белү: бурыч үтәүнең нәтиҗәле ысулын сайлау;

регулятив: максат кую:

коммуникатив: үз фикереңне әйтү, иптәшләрне тыңлау;

4.Кыенлыктан чыгу (проблеманы чишү)

Шигырьдәге проблеманы ачыклау өчен өлешләргә бүләбез.

-  Нинди өлешләргә бүлеп була?

Беренче өлешне укыйбыз, фикер алышабыз, сорауларга җавап бирәбез.

-  Һади Такташ шигырьнең беренче өлешендә әсәрнең эчтәлеген ачу  өчен нинди алымнар   кулланган?

-  Кабатлауларның кайсы әһәмиятлерәк?

-Урманның шаулавы турында гына сүз барамы?

-Лирик герой урманның матурлыгын оныта алмыймы, әллә урман шаулавынмы?

- Урман шаулавы нәрсәне аңлата?

Икенче өлеш кем турында?

Бу өлештә нинди алым бар?

-Мокамайның нинди яхшы яклары, нинди начар яклары бар?(Кире һәм яхшы якларын чагыштыралар)

-Нинди алымны таптык?

-Кире ягы булса да лирик герой уңай якларын ничек күрә?

Икенче өлештән нинди хисне таптык?

Икенче өлештә кабатлаулар бармы?

Тагын мөһим кабатлауны табыгыз.

Ни өчен “әкият” сүзе кабатлана?

- Шигырь иң югары ноктасын әйтегез.

-Шигырьдә чишелеш нинди?

-Шигырьдә нинди проблема күтәрелә?

- Әйтелгән фикерләрне искә алып, ничек уйлыйсыз, автор поэма аша нинди бик мөһим нәрсә турында әйтергә тели?

Нинди нәтиҗә ясарга була?

-1. Урман  турында яки лирик герой турында

-2. Мокамай турында

-Кабатлау алымы куллана. -Кабатлаулар хиснең көчлелеген, мөһим урынны күрсәтә.“Бер җирдә юк”, “Шаулый” сүзләре кабатлана.

-Шаулый. Бу бүлектә урман шаулавы турында сүз бара.

-Каеннар, камышлар шаулавы да бар.

Урман матурлыгы түгел, ә шаулавын оныта алмый.

Борчылу, куркуны, шагыйрь дусты өчен борчыла.

Мокамай турында.

Чагыштыру, ике малайны чагыштыра. (Лирик герой һәм Мокамайны).

-Эшчән (чабаталарны матур үрә), горур, яхшы күңелле;

-Бик шук, урлашу.

-Каршылык алымын.

-Нинди генә гафу итмәслек эш эшләсә дә лирик геройдустына югары бәя бирә.

Үкенү хисен.

“Әкияттәге ике бала кебек, Каен башларына үрмәләп”

“Мин ант итәм: һичбер вакытта да....”

-Кечкенә чаклары әкият кебек, ә хәзергесе авыр әкият.

- Мокамайның үз-үзен үтерүе.

-Мокамайның исемен аклау.

-Кечкенәдән намусыңны сакларга, ялгыш адымнар ясамаска кирәк.

- Ике дусның мөнәсәбәте;

-Үзеңә тормышта дөрес юнәлеш сайлау турында;

- Кыенлыктан чыгу юлларын табу;

-Кешенең тормышта үз урынын табуы (берничә укучы фикере)

Тормышта үз юлыңны билгеләргә, нинди генә кыенлык булса да чыгу юлын табарга кирәк.

Шәхси: укуның нәтиҗәсе белән этәргече арасында мөнәсәбәт оештыру; эш – кыланышларны һәм вакыйгаларны кабул ителгән тәртип нормалары белән чагыштытырга өйрәтү;

танып-белү: максатны мөстә-кыйль рәвештә аера белү һәм әйтү, бурычны үтәүнең нәтиҗәле ысулларын сайлау; иҗатка һәм эзләнүгә корылган проблемаларның чишелеш алымнарын мөстәкыйль табу; сәбәпле-нәтиҗәле мөнәсәбәтләрне ачыклау; фикер йөртүнең логик чылбырын төзү; исбатлау һәм дәлилләү;

регулятив: эш тәртибен билгеләү, көтелгән нәтиҗәне сиземләү.

коммуникатив: үз фикереңне формалаштырып, сорауларга җавап бирү;

5. Белемнәрне ныгыту.

Поэмадан сурәтләү чараларын табыгыз (дәреслек белән эш).

-Шигырьнең идеясе:

Шагыйрь сүзләре белән укып күрсәтегез.

Сынландыру: карт имәннәр озатып барырлар; тормыш баткагыннан чыгу.

Чагыштыру: әкияттәге ике бала кебек; ак каенга асылып менгән кебек

Фразеологизмнар: тал чыбыгы ашадык, җәфа чигү

- Дуслыкка тугрылык идеясе

-Минем бурычым, Мөхәммәтҗан, йолу синең яман атыңны?

Шәхси: һөнәри тормышта үзбилгеләнү, дөрес юнәлеш ала белү;

танып-белү: белемнәрне структурага салу, ягъни тәртипкә салу; уй-фикереңне аңлап һәм ирекле оештыру;

регулятив: үзләштерелгән белемнәрнең сыйфатын һәм белү дәрәҗәсен аңлау;

коммуникатив: үз фикереңне тулы һәм төгәл итеп әйтеп бирү.

6. Рефлексия.

Бүген дәрестә нинди яңалык алдыгыз?

Ә хәзерге тормышта мондый мисаллар бармы? (Псков шәһәрендәге укучылар фаҗигасе мисалында)

Тормышта үз юлыңны билгеләргә, нинди генә кыенлык булса да чыгу юлын табарга кирәк.

Шәхси: үзләштерелгәнгә үзбәя бирү;

регулятив: нәтиҗәне куелган максат белән чагыштыру;

7. Өйгә эш.

3 биремнең берсен сайлап эшләргә.

1. Дуслык турында мәкаль-әйтемнәр язып килергә;

2. Урман турында өлешне ятларга.

3.Рәсем ясарга.

Шәхси: үз өстеңдә эшләүгә теләк тудыру;

регулятив: үзрегуляция (ихтыяр көче кую, көч һәм энергияне туплау.)