Национальная валюта. 10 класс

10 «А» сыныбы бойынша 1 сабақ

Сабақтың тақырыбы: Қазақстанның егемендігі «Ұлттық теңге»

Сабақтың мақсаты:

1. Білімдік: Қазақстанымыздың егеменді бойынша білімдерін пысықтау, тәуелсіз еліміздің ең бірінші айрықша белгісі – теңгемен тереңірек таныстыру.

2. Дамытушылық: Сөздердің мағынасын, қолдану аясын жете білуменен байланысты оқушылардың мүмкіндігін дамыту.

3. Тәрбиелік: Туған жеріне, Отанына сүйіспеншілігін ояту.

Сабақтың көрнекілігі: Жұмбақтылық тест, алғашқы теңгелердің үлгілері, мәтін «Ұлттық валюта – теңге», жаңа сөздер, кесте «Дұрыс – бұрыс», бесжолдық өленнің ережесі, «Сиқырлы сандықша» (сұрақтарымен).

Сабақтың түрі: Ой қозғау, іздену, мәселені шешу.

Сабақтың барысы:

1.Қызығущылықты ояту. Сабақтың тақырыбын анықтау: көрнекілік арқылы болжау.

• Жұмбақтылық тест. Шешімін тақтаға жазу.

• Ал мына сөздерге қараңдаршы: HSBK, қаржы мекеме, құнды қағаздар,

несие беру, ақша жинау, валютамен түрлі операциялар – бұл сөздер

қандай ұғыммен байланысты.

• Теңгемен. Ендеше сабақтың тақырыбы қандай деп ойлайсыңдар,

сабақта не туралы сөйлесеміз?

• Қазақстан егемендігін алды, тәелсіз ел болды . қазақстанның өз рәмәздері , ұлттық белгілері бар. Соның бірі: Ұлттық валюта – теңге.

- «Теңге» деген сөзге синоним табыңдар.

Оқушылар «теңге, тиын, ақша, валюта» т.б. сөздерді айтар.

Мұғалім сабақтың мақсатымен таныстырады.

1. Әрекеттік кезеңі.

- Мәтінмен жұмыс.

Жаңа сөздермен жұмыс. Мағыналары ұқсас (синоним) сөздерді топтастыру: айрықша - құпия (сын есім), белгі - құрал (зат есім), дербес - тәуелді (сын есім), несие, қаржы, ақша (зат есім). Мағыналары бір біріне қарама - қарсы (антоним): несие беру - ақша жинау.

- Мәтінді оқу. Мұғалім үлгі ретінде, содан кейін оқушылар.

Тапсырмалар:

1 деңгей: оқу, аудару, сұрақ жазу.

2 деңгей: диалог.

3 деңгей: «Адам өміріндегі ақшаның ролі». Шағын шығарма.

- Тапсырманы тексеру

- Жоспар құру.

1. Қазақстан Республикасының тәуелсіздік белгілері.

2. Ұлттық валютаның тарихы.

3. Теңгеде салынған суреттер.

4. Теңгенің құпия белгілері.

5. Ұлттық валюта - еліміздің даму көзі.

6. Ақша үнемді сүйеді.

- Жоспар бойынша мәтіннің мазмұның айту.

-Оқыта үйрету ойыны «Даналық ағаш». Әрқайсысы мәтін бойынша қиын сұрақ құрап, қағазға жазады. Оқущылар кезегімен өз сұрақтарын салады. Мәтінді тағы бір рет оқып шығу керек. Әр оқушы сандықшадан сұрақ жазылған қағаз алып, дауыстап толық жауап беруі тиіс. Басқалары сұрақпен жауапты бағалайды. Мұғалім жеңімпазды анықтайды, білгірлерді құттықтайды.

(2 нұсқа: «Сиқырлы сандықша» сұраққа толтырылады. Әрбір оқушы кезегімен сұрақ алып, дауыстап оқып жауап береді).

Рефлексия.

• Білгілерді анықтадық, енді өзінді - өзің тексер. Ол үшін мынадай кестемен жұмыс атқарымыз «Сөйлемдердің дұрыс - бұрыстығын анықтаңдар» (сабақтың көрнекілігінде).

- Бесжолдық өлең. Балалар, қазір суырып - салма ақындық өнеріне үйрене бастаймыз.

Бесжолдық өленнің үлгісін, ережесін айту. Сабақтың басындағы жазған синоним, антоним сөздерді пайдалану.

Үй тапсырмасы: тақырыптардың біріне шағын шығарма жазу.

1. Егер сенің ақшаң көп болса, не істер едің?

2. Сен ақшаны орынды жұмсай аласың ба?

3. Ақшаны көп табу үшін не істеу керек?

Жұмбақтылық тест

Ұлы тұлғалары бар

Керек құнды қағаздар ( )

Мың...болғанша

Бір ақылды басын болсын

( )

«Айрықша белгісі»

Әлемнің тынысы

Байлықтың белгісі

( )

Ұлттық валюта – теңге

Қазақстан Республикасы – егеменді, тәуелсіз демократиялық мемлекет. Оның өз Ата Заңы, мемлекеттік рәміздері, ұлттық валютасы бар.

Тәуелсіздік алған елдің ең бірінші айрықша белгісі – ұлттық валюта. Ол – Қазақстан Республикасы көлемінде пайдаланылатын заңды төлем құралы. Ақша – асыл қазына, халық байлығы.

Халқымыз теңгені бұрын да пайдаланған. Ерте замандарда теңгелерді Түркістан, Тараз қалаларындағы арнаулы шеберханаларда жасаған.

Ұлттық валютамыз Қазақстан Республикасы Президентінің 1993 жылғы 12 қарашадағы жарлығымен 1993 жылы 15 қараша күні таңертеңгі сағат 8:00-ден бастап енгізілді. Қазақ теңгесі Англияда басылды.

Ұлттық теңгеміздің шеттері қазақтың ою-өрнектермен безендірілген. Бірінші бетінде қазақ халқының әйгілі ұлы тұлғаларының бейнелері басылды. Екінші бетінде ою-өрнектер, табиғат көріністері бейнеленіп, елтаңбамыз салынған.

Теңгенің 16-ға жұық құпия қорғанысы, белгісі бар. Ұлттық валютамыздың дизайнын жасаушы авторлық топтың жетекшісі Тимур Сұлейменов болды.

Теңге – біздің дербес ел болғанымыздың белгісі. Басқаның валютасына тәуелді болу – барлық байлығыңды біреудің билігіне беру. Ұлттық валюта – еліміздің даму көзі, әлемдік деңгейге теңелудің алғашқы факторларының бірі. Ол барлық уақытта тәуелсіздігімізді қамтамасыз етеді.

«Тиыннан теңге құралады»,- демекші, ақшаны үнемді пайдалану керек.

Сөздік.

Айрықша белгісі – отличительный знак Қазына – богатство

Арнаулы – специальный Жарлығымен – по указу

Төлем – плата Құрал – средство

Құпия қорғанысы – секретная защита Билік – власть

Дербес ел – суверенное государство Деңгей – уровень

Даму көзі – источник развития Үнемді – экономно

Қамтамасыз ететін – обеспечивающий Тәуелді болу – быть зависимым

Құнды қағаздар – ценные бумаги Несие беру – давать кредит

Қаржы мекемесі – финансовое учреждение Ақшаны жинау – копить деньги

Сұрақтар

Ұлттық валюта қай жылы шығарылды?

Теңгеде кім бейнеленген?

Ақша қандай қызмет атқарады?

Тәуелсіз елдің ең бірінші айрықша белгісі қандай?

Ерте заманда теңгелерді қайда жасаған?

Теңгенің неше құпия қорғанысы бар?

Қайдан несие алуға болады?

Ақшаны қайда жинауға болады?

Ұлттық валюта ненің белгісі?

Ұлттық валюта дегеніміз не?

Теңге немен безендірілген?

Теңгеде қандай суреттер салынған?

Қазақ теңгесі қайда басылды?

Сөйлемдердің дұрыс, бұрыстығынын анықтандар
	дұрыс	бұрыс
1 Қазақстан валютасы басқа елден әкелінеді.
2 Ақша – халық байлығы.
3 Теңгеде 6-ға жуық құпия белгі бар.
4 Ұлттық теңге дербес ел болғанымыздың белгісі?
5 Ұлттық валютамыздың дизайнын жасаушы авторлық топтың жетекшісі Шәкен Ниязбеков.
6 Тиыннан теңге құралады.
7 Ұлттық валютамыз 1991 жылы 16 желтоқсанда айналымға енді.

Дұрыс - бұрыс

а. 5 теңгеде Абылай хан мен Қожа Ахмет -Яссауидін кесенесі бейнеленген.
ә. 1 теңгеде Әбу Насыр әл-Фарабидің суреті бар.

б. 10 теңгенің екінші бетінде Көкшетау суреті бар.

в. 20 тенгеде Абай суреті бейнеленген.

г. Әбілқайыр ханның бейнесі 100 теңгеде.

Дұрыс - бұрыс

1. Тәуелсіз елдің басты белгілерінің бірі - үлттык ақшасы.

2. Қазақстанның төл тенгесі 1993 жылы қазан айында шықты.

3. Теңгенің шеттеріне ою - өрнек салынған.

4. Теңгемізде мемлекеттік тудың суреті салынған.

Бесжолдық өлең. (үлгі)

Теңге ( тақырып, 1 сөз)

Құнды, сиқырлы (екі сын есім)

Арнаулы шеберханада жасалған( қимыл, іс-әрекет,3 сөз)

Туған елімнің айрықша белгісі( сезім, 4 сөз)

Қазына.( синоним, 1 сөз)

Үй тапсырмасы

Шағын шығарма

1. Егер сенің ақшаң көп болса, не істер едің?

2. Сен ақшаны орынды жұмсай аласың ба?

3. Ақшаны көп табу үшін не істеу керек?