Сабақтың тақырыбы: «Қосарлама қос сөздер»
Сабақтың мақсаты:
а) Білімділік: Оқушыларға қос сөздер,оның түрлері, қосарлама қос сөздер жайлы толық мағлұмат бере отырып, жасалу жолын мысалдар арқылы түсіндіру. Оқушылардың ой-пікірін қалыптастыру.
ә) Дамытушылық: Оқушылардың ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін,тіл мәдениетін дамыту,сөздік қорын молайту.
б)Тәрбиелік: Елін,жерін,Отанын қадірлеуге,адамгершілікке,адалдыққа,еңбексүйгіштікке тәрбиелеу. Жылдамдыққа,шапшаңдыққа,тапқырлыққа баулу.
Сабақтыңтүрі: Жаңа сабақты меңгерту
Сабақтыңтипі: аралас
Сабақтыңәдісі: СТО жобасы бойынша,венн диаграммасы, сыңарын тап ойыны, кесте,орамал тастамақ ойыны,ойла да тап ойыны т.б.
Пәнаралықбайланыс: әдебиет
Көрнекілігі: интерактивті тақтадан көрсетілетін слайд, түсіндірме жұмыстар мен әр түрлі тапсырмалар
Сабақтың барысы
1.Психологиялық дайындық
*Оқушылармен сәлемдесу
*Оқушыларды түгелдеп, журналға белгі соғу
*Оқушы назарын сабаққа аудару
2.Қызығушылықтыояту: «Кубизм» стратегиясы бойынша. (Экранда кубиктің қырына сай сұрақтары шығып отырады.)
1-қырының тапсырмасы: Сөз құрамына қарай нешеге бөлінеді?
2-қырының тапсырмасы: Күрделі сөздердің түрлерін ата?
3-қырының тапсырмасы: Қос сөз дегеніміз не?
4-қырының сұрағы: Қос сөздер нешеге бөлінеді?
5-қырының сұрағы: Қайталама қос сөздер дегеніміз не?
6-қырының сұрағы: Қайталама қос сөздер қалай жасалады?
3.Мағынаны тану кезеңі
(Экранда жазулы тұрған өлеңді бір оқушыға оқыту)
Арасында құлын-тай
Айнала шауып бұлтылдап
Жоғары-төмен үйрек-қаз
Ұшып тұрса сымпылдап,
Қыз-келіншек үй тігер
Бұрала басып былқылдап. (Абай)
-Кімнің өлеңі?
-Осы өлеңдегі кездесіп тұрған қос сөздерді атайық
Құлын-тай,жоғары-төмен,үйрек-қаз,қыз-келіншек
( осы жерде қайталама қос сөз бен қосарлама қос сөзді салыстырмалы түрде жазу,ереже шығару)
«Венн диаграмма»
Қайталама қос сөз Қосарлама қос сөз
Енді қосарлама қос сөз қалай жасалады,оны білу үшін мына экранға назар аударамыз.
Қосарлама қос сөздің жасалу жолдары
Сөйлемдер
Ереже
Мысалдар
Елу түйесі, екі жүздей қой-ешкілері тағы бар.
Екі түбірі де бір-біріне мағыналас сөздер
Қой-ешкілері
Ол үйдің бала-шағасына дейін тыным таппайды.
Бір сыңары мағыналы, бір сыңары мағынасыз сөздер қосарланады
Көйлек-көншек, бала-шаға, көрші-қолаң
Сандалып келе жатты ақсақ киік,
Бір тоқтап, анда-манда есін жиып.
Ақ бөкен сахараның ботагөзі
Атты екен қандай мерген көзін қиып.
(С.Сейфуллин)
Екі сыңары да мағынасыз сөздер қосарланады
Оқта-текте, ығы-жығы,
некен-саяқ
Мұғалімдерге оқу-әдістемелік құралдар жіберілді
Сыңарлары әр түрлі сөздер болып келеді
Ғылыми-көпшілік,саяси-әлеуметтік,мәдени-ағарту
4. «Сыңарын тап» ойыны
Дос-жаран Жігіт-мігіт Әмпей-жәмпей
Сана-сезім Қыз-келіншек Тым-тырыс
Ат-мат Қора-қопсы Егжей-тегжей
Қару-жарақ арық-тырық Құрт-құмырсқа
Сән-салтанат Бала-шаға Бытықы-шытықы
Кескін-келбет Әуре-сарсаң Емін-еркін
5.«Сөйлемді толықтыр»
1.Қартқожаның. оқуға кетті. 2..қырауытып,қылышын сүйретіп,.-. етіп, қыс келді. 3.Екі апта бойы.. ақ түтек боран соқты. 4. Мен қораның. бүтіндеуді,етік жамауды, пеш қалауды білмеймін. 5. Қуандық ауылдың балаларын жинап алып, асыр салып, үйін. қылыпты.
Керектісөздер: шықыр-шықыр, астан-кестен, жыртық-тесігін, алай-дүлей, есі-дерті, үсті-басы
6. «Орамал тастамақ» ойыны
Бір оқушы қос сөздің бір сыңарын айтады, екіншісі жалғасын табады.
7. «Ойла да тап» ойыны
Мына қос сөздер қандай мақал-мәтелдерде кездеседі?
- Жылай-жылай,күле-күле
- Ата-ананың
- Өзіңді-өзің
- Ішкен-жегенін, көрген-білгенін
- Ар-ұят
- Өзін-өзі
- Көре-көре,сөйлей-сөйлей
- Тама-тама
8.Ой -толғаныс кезеңі
«Шашыраңқы сөздер» ойыны
Киім жора мәдени қуыт
Қазан уайым тәңкі тұйпа
Жоқ қым ошақ көпшілік
Этно ұйпа жітік қайғы
Әңкі ғылыми кешек жолдас
9.Қорытындылау
Сонымен оқушылар,
1.Қос сөз дегеніміз не?
2.Қос сөз нешеге бөлінеді?
3.Қосарлама қос сөз дегеніміз не? Мысал келтір
4.Қосарлама қос сөздің жасалу жолдарын ата?
10.Үйге тапсырма беру кезеңі
87-жаттығу
Ереже жаттау;
Әдеби кітаптардан қос сөзі бар мысалдар тауып,жазып келу
11.Бағалаукезеңі
Сабаққа белсене араласып отырған оқушыларды бағалау.