Киіз ?й. Т?ра?ты с?з тіркестері
Саба?ты? ма?саты:
Грамматикалы? ережесімен таныстыра отырып, т?ра?ты с?з тіркестеріні? еркін с?з тіркестерінен айырмашылы?ын айыра білу, к?нделікті ?мірде ?олдана білуге ?йрету. ?аза? хал?ыны? б?рын?ы тарихы бар, к?шіп-?он?ан?а ?олайлы баспанасы – киіз ?й ??рылысымен таныстыру; киіз ?й туралы т?сінік беру, о?ушыларды? с?йлеу тілін, с?здік ?орын толы?тыру, ?аза? тіліні? ?деби тіл нормасына сай с?йлеуге ?йрету, ал?ан білімдерін шы?армашылы?пен ?олдана білуге да?дыландыру, ?аза?ты? салт-д?ст?рін ?адірлеуге, е?бекс?йгіштікке, елжандылы??а, адамгершілікке, т.б. асыл ?асиеттерге т?рбиелеу.
Саба?ты? т?рі: аралас саба?
Саба?ты? ?дісі: С?ра? – жауап, баяндау, аудару, т?сіндіру, о?улы?пен ж?мыс.
П?наралы? байланыс: тарих п?ні
К?рнекілігі: компьютер, интерактивті та?та, бейнефильм, киіз ?й суреттері, ма?ал-м?телдер.
Саба?ты? барысы:
I. ?йымдастыру кезе?і.
С?лемдесу. Кезекшіні? с?зі.
II. ?й тапсырмасын тексеру
IIІ. Жа?а саба?.Саба?ты? та?ырыбы мен ма?сатын айту.
Т?ра?ты тіркестер –с?зді? орны ?бден ?алыптас?ан ж?не ??рамында?ы с?здерден м?лдем бас?а ма?ына беретін тіркес. Т?ра?ты тіркесті? ??рамында?ы с?здерді? орнын ?згертуге, бас?а с?збен ауыстыру?а келмейді. Мысалы: ит ?лген жер – алыс; тіл ?йіреді – т?тті.
Т?ра?ты тіркес с?йлемде бір с?ра??а жауап беріп, бір с?йлем м?шесі болады. Мысалы: О?у инемен ??ды? ?аз?андай.
-
О?ушылармен бірге бірнеше мысал келтіріп, мысалдар?а талдау жасау.
Тапсырма: ж?мба? шешу.
Ж?з м?йізі бар, ?стінде киізі бар. (киіз ?й)
М?тінмен ж?мыс: Киіз ?й.
С?здік:
Панасыз –без жилья;
?ай?ылы –трагический;
Жер сілкінісі – землетрясение
Баспана – жилище
Жоры? – поход
Безендіру – оформлять
Тапсырма: берілген с?здермен с?з тіркестер немесе с?йлемдер ??растыру.
Киіз ?й – Орталы? ж?не Орта Азияны ?оныста?ын мал ?сірушілерді? негізгі баспанасы. Ол м?дени - т?рмысты? ж?не шаруашылы? ма?сат?а арналуына ?арай т?рт т?рге б?лінеді: жазды? т?р?ын киіз ?й, мереке-жиын?а немесе ?адірлі ?она?ты к?туге арнал?ан салтанатты киіз ?й, жоры? кезінде тігуге арнал?ан абылайша немесе жолым ?й ж?не асхана, ?ойма ретінде тігілген ?й. А? ?й, а? орда, боз ?й деп аталатын ?оны? ?йлер к?ркем, безендірілуі жа?ынан ерекше к?з тартады.
Киіз ?йді? ?асиетін біз 1988 жылы желто?сан айында Арменияда?ы жер сілкінісінде бай?ады?. Сол ?ай?ылы к?ндері ?йсіз ?ал?ан адамдар?а ?аза?станнан мы?да?ан киіз ?йлер жеткізілді. Ол ?йлер панасыз ?ал?ан талай кісілерді ?ысты? аязынан са?тап ?алды.
-
М?тінді о?у, мазм?нын орыс тіліне аудару
-
М?тін бойынша с?ра?тар ??растыру.
-
Киіз ?йді? ?асиетін аны?тау.(пікірлесу)
Тапсырма: «Мен киіз ?й туралы не білемін?» (суретпен ж?мыс)
- Кереге
- Уы?
- Ша?ыра?
- Сы?ырлауы?
-
М?тінді о?ып, оны? ішінде киіз ?й жи?аздарын тауып, астын сызы?дар.
Ба?ытты? жайлауда?ы ?йіне сыныптас дос ?ыздары келді. Олар киіз ?йдегі жайнап тр?ан жи?аздарды к?ріп та??алды. Ба?ыт оларды? заттарды к?ріп, та??ал?анын сезді де:
-
?ыздар, сендер осы к?ріп отыр?ан заттарды? аттарын білесі?дер ме?- деді.
-
Білеміз. Мынау – ж??ая?, мынау – санды?, мынау – а?аш т?сек.
-
Ал мынау ше?
-
Ол шкаф.
-
Жо?, шкаф емес, ?аза?ша атауы – асадал. Б?л асадалды атымны? ?кесі жаса?ан екен. Асадал?а ыдыс-ая? пен тама?тарды салады.
-
Ал мынау ше?
-
Ол – ?оржын.
-
Жо?, б?л – ая??ап. О?ан к?кенде ыдыстарды салады.
?орытындылау: Берілген т?ра?ты с?з тіркестеріні? синонимдерін табы?дар.
Білімді
Ит ?лген жер
Жас
К?зге ілмеу
Батыр
Арасынан ?ыл ?тпеу
Алыс
Екі езуі екі ??ла?ына жету
Момын
Он екіде бір г?лі ашылма?ан
Дос
Ж?лдызы жарас?ан
Менсінбеу
Жаны ??мар
Туылу
?олы ашы?
?нату
К?зі ашы?
Тату
Ж?регіні? т?гі бар
Хабарласпау
С?зді? майын тамызу
?уану
Ат ізін салмау
Жомарт
Д?ние есігін ашу
?демі с?йлеу
?ой аузынан ш?п алмас
?йге тапсырма: 1. Киіз ?йді? ішін суреттеу. 2. Та?ырып?а сай с?зж?мба? ??растыру.
Білімді
К?зі ашы?
Жас
Он екіде бір г?лі ашылма?ан
Батыр
Ж?регіні? т?гі бар
Алыс
Ит ?лген жер
Момын
?ой аузынан ш?п алмас
Дос
Ж?лдызы жарас?ан
Менсінбеу
К?зге ілмеу
Туылу
Д?ние есігін ашу
?нату
Жаны ??мар
Тату
Арасынан ?ыл ?тпеу
Хабарласпау
Ат ізін салмау
?уану
Екі езуі екі ??ла?ына жету
Жомарт
?олы ашы?
?демі с?йлеу
С?зді? майын тамызу
